Van wonen op mars tot een vakantie naar de maan: de mens gaat steeds vaker naar de ruimte. Maar kan de mens zich ook voortplanten in de ruimte? Het bedrijf SpaceBorn United wil dat praktisch onderzoeken en over 4 jaar een embryo in de ruimte maken.

In het bedrijf werken internationale onderzoekers samen met als doel om binnen paar jaar voor het eerst een menselijke eicel te bevruchten in de ruimte. Na 5 dagen wordt de embryo dan teruggebracht naar de aarde voor onderzoek. Er zal geen echt kind uit voorkomen.

Kinderen op mars

NASA en ESA (European Space Agency) doen al jaren uitgebreid onderzoek naar de kansen voor mensen om ergens in de ruimte te leven. Daar hoort ook de vraag van voortplanting bij, maar er wordt nog niet met menselijke embryo's geëxperimenteerd. Met behulp van ivf-technologie en een team van onder anderen astrobiologen, ethici en juristen, wil dit bedrijf daar verandering in brengen.

"Er gaan meer en meer mensen naar de ruimte", vertelt CTO Angelo Vermeulen van SpaceBorn United. Hij ging als enige Europeaan en gezagvoerder mee met de eerste HI-SEAS Mars-simulatiemissie, waarbij een verblijf op Mars werd gesimuleerd, en heeft zich nu aangesloten bij SpaceBorn United. "Aan de ene kant zijn er bijvoorbeeld plannen om een nederzetting op te bouwen op Mars. Dat zijn nu nog wetenschappelijke missies, maar op termijn zullen mensen daar op semi-onafhankelijke manier gaan leven, met lokale grondstoffen en een eigen economie. Voortplanting zal ongetwijfeld ook deel uitmaken van dat verhaal."

Ruimtehotels

"Maar ook het ruimtetoerisme neemt een hoge vlucht", vervolgt hij. "Er is zelfs sprake van ruimtehotels en je kunt wel verwachten dat ruimtetoeristen ook kinderen willen verwekken in de ruimte." Op dit moment is dat nog absoluut niet aan te raden volgens Vermeulen. "We moeten de risico's veel beter kunnen inschatten."

Er zijn twee moeilijke omstandigheden waar het bedrijf van Vermeulen onderzoek naar doet. "In een ruimtestation heb je microzwaartekracht en straling. Op aarde zijn we beschermd tegen die straling, maar op de maan of op mars heb je veel straling. De combinatie van gewichtloosheid en straling kan de ontwikkeling van een jong embryo heel erg vestoren."

Bevruchting via ivf

De eerste stap van het onderzoek is de bevruchting. Daarvoor willen de onderzoekers zaadcellen en eicellen van muizen de ruimte in sturen, die daar via een automatische ivf-incubator worden samengevoegd. "Nu heb je nog laboratorium-technici nodig voor ivf, maar in de ruimte zijn die er niet", zegt Vermeulen.

"Dus het moet een automatisch toestel worden dat voor 5 dagen de ruimte in wordt gestuurd. Het voordeel is dat je zo'n automatische incubator ook op aarde kan toepassen, waar de vraag naar ivf-bevruchting elk jaar toeneemt."

Stroomversnelling

Het uiteindelijke doel is om in 2027 voor het eerst een menselijke bevruchting te laten plaatsvinden in de ruimte. "Maar eerst willen we in 2025 de eerste muizencellen de ruimte in sturen. Als dat een succes is, komen we in een stroomversnelling."

Daarnaast wordt er ook gedacht aan de ethische discussie van een embryo in de ruimte. "Je kan dit niet zomaar vrijuit doen. We gaan ook direct onderzoeken hoe we dit op een veilige en verantwoorde manier te kunnen doen."

In Berlicum werd afgelopen maand verhit gesproken over een mogelijk azc, met een intimiderend protest tijdens een raadsvergadering als kookpunt. Het plan lijkt hierna in de koelkast gezet: is de gemeenteraad gezwicht voor geweld? "Het is heel complex."

Om het overvolle stroomnetwerk te ontlasten, wordt gezocht naar creatieve oplossingen. Minister Sophie Hermans en staatssecretaris Chris Jansen sluiten vandaag een 'netcongestiedeal' met de ov-sector om netcongestie tegen te gaan.

Elektrische auto's, zonnepanelen, warmtepompen: ons stroomnetwerk is overvol. Netcongestie wordt dat genoemd.

File op het net

"We kunnen spreken van file op het elektriciteitsnet", zegt energieanalist Sanne de Boer van de Rabobank. "Vergelijk het met de de snelweg. Als iedereen tegelijk wil invoegen, dan kan dat niet."

"Hetzelfde gebeurt op het stroomnet. De afgelopen jaren heeft iedereen meer elektriciteit verbruikt, en vaker op hetzelfde moment. Dat past niet."

Deal met de ov-sector

Om deze zogenoemde netcongestie te bestrijden, is de komende 15 jaar een investering van 195 miljard euro nodig, volgens het Rijk. In de tussentijd wordt er gezocht naar creatieve oplossingen.

Minister Sophie Hermans van Klimaat en Groene Groei en staatssecretaris Chris Jansen van Openbaar Vervoer en Milieu sluiten daarom vandaag een 'netcongestiedeal' met de openbaar vervoerssector. Het idee is dat het openbaar vervoer gaat helpen om de druk op het elektriciteitsnet te verminderen.

Efficiënter gebruikmaken van infrastructuur

"Op deze manier kunnen we efficiënter gebruikmaken van de infrastructuur die er al is", legt De Boer uit. "Openbare vervoersbedrijven maken gebruik van hun eigen elektriciteitsnetten. Op sommige momenten zijn die kabels hard nodig, bijvoorbeeld in de ochtend- en avondspits", legt ze uit.

"Maar wanneer er minder openbaar vervoer rijdt, kunnen de kabels gebruikt worden om auto's of elektrische bussen op te laden. Hier hoef je dus geen extra kabels voor in de grond te leggen."

Idee op een bierviltje

Het Rotterdamse ov-bedrijf RET is al volop bezig met duurzaam gebruik van energie. "Naast het delen van ons stroomnet, hebben we nu ook een batterij in de buurt van de Erasmusbrug geplaatst", vertelt technicus Leo Vliegenthart van de RET.

"5 jaar geleden heb ik het idee op een bierviltje geschreven. Het woord 'netcongestie' bestond toen nog niet eens."

Batterij die werkt als powerbank

"Op het moment dat er een tram voorbij rijdt, en die remt, dan levert die tram energie terug aan de batterij. De batterij wordt op deze manier continu opgeladen en werkt kostenefficiënt", legt Vliegenthart uit. "De batterij fungeert als powerbank."

De opgeslagen stroom kan weer gebruikt worden om andere voertuigen op te laden. "Op deze manier proberen wij de 'file' op het stroomnet te omzeilen en dragen wij 20 tot 25 procent bij aan de laadsector van Rotterdam."

Alleen geschikt voor kleine hoeveelheden

Maar ondanks de voordelen van zo'n batterij blijft energieanalist De Boer sceptisch. "Batterijen zijn zeker functioneel", zegt ze. "Maar ze nemen ook veel ruimte in."

"Bovendien zijn batterijen alleen geschikt om kleine hoeveelheden energie voor korte tijd op te slaan", vervolgt ze. "Helaas kunnen we de overtollige zonnestroom van de zomer niet bewaren tot aan de winter."

Klein deel van de oplossing

Volgens De Boer is het getekende convenant tussen het Rijk en de ov-sector niet de hele oplossing voor netcongestie. "We moeten niet verwachten dat we hierdoor uit de problemen zijn. Het is ook nodig om de netten te verzwaren, maar dit kost veel tijd en geld."

"Slimmer gebruikmaken van de infrastructuur die we hebben, is een 'no-brainer'. Maar het blijft een klein deel van de oplossing."