Vooral jonge vrouwen vragen om euthanasie vanwege psychisch lijden, blijkt uit nieuw onderzoek

Deze vrouwen hebben vaak een lange geschiedenis in de jeugdzorg en ggz. Dat toont onderzoek van 113 en het Expertisecentrum Euthanasie aan. Het overgrote deel - 90 procent - van de verzoeken wordt ingetrokken of afgewezen.

Twaalf jongeren uit de onderzoeksperiode (tussen 2012 en 2021) kregen uiteindelijk euthanasie.

397 euthanasieverzoeken van jongeren

Dat is 3 procent van alle verzoeken die in deze periode werden gedaan door jongeren tot 24 jaar bij het Expertisecentrum Euthanasie, dat deze verzoeken in behandeling neemt. In totaal waren er 397 euthanasieverzoeken van jongeren onder de 24 vanwege psychisch lijden.

Het gaat in dit onderzoek alleen om verzoeken die binnenkwamen bij het Expertisecentrum Euthanasie. Het onderzoek van 113 Zelfmoordpreventie en het expertisecentrum werd gisteren gepubliceerd in een internationaal tijdschrift voor psychiatrie.

Helft verzoeken ingetrokken

Uit hetzelfde onderzoek blijkt dat meer dan de helft (47 procent) van de jongeren het euthanasieverzoek zelf weer introk. En 45 procent van de verzoeken werd afgewezen omdat ze niet aan de wettelijke voorwaarden voor euthanasie voldeden.

Het onderzoek geeft voor het eerst een beeld van welke jongeren om euthanasie vragen vanwege psychisch lijden. Het laat ook zien wat er uiteindelijk met de verzoeken gebeurt.

Voornamelijk jonge vrouwen

Onderzoeker Lizanne Schweren bij 113 Zelfmoordpreventie analyseerde de euthanasieverzoeken van jongeren. "De groep bestaat voornamelijk uit jonge vrouwen. Je ziet vaak dat ze al op hele jonge leeftijd in de psychiatrie zijn geraakt, gemiddeld rond een jaar of 11."

Schweren vervolgt: "Zonder uitzondering zijn ze opgenomen geweest. Bijna allemaal hadden ze ook gedwongen opnames en crisisopnames. Dus dat zijn heftige verhalen."

Eerder bestempeld als 'uitbehandeld'

Het verschil tussen het aantal jonge vrouwen en jonge mannen die zich melden bij het Expertisecentrum Euthanasie valt op.

Volgens Schweren is dat deels te verklaren door het feit dat vrouwen vaker en eerder hulp zoeken dan mannen. Daardoor zijn zij eerder bekend bij de ggz, en worden ze ook eerder bestempeld als 'uitbehandeld'.

'Confronterende conclusie'

"Jonge mannen komen vaak wat later in de zorg terecht en praten misschien wat minder over hun problemen. Dan ben je niet voor je 24ste uitbehandeld", vertelt de onderzoeker.

Er is ook een andere, confronterende conclusie te trekken, volgens Schweren: "We constateren dat er een groep vrouwen is die wij niet kunnen helpen, niet in de ggz, niet buiten de ggz, niet als samenleving." Deze vrouwen zien geen andere uitweg dan euthanasie.

'Ik ga het toch niet doen'

Toch komt het maar in weinig gevallen echt van euthanasie. De helft van de jongeren trekt namelijk het verzoek weer in. Soms al in het begin van het traject, soms op een later moment. "Het gebeurt ook dat mensen die gebeld worden dat ze aan de beurt zijn, zeggen: 'Oh, stond ik nog op de wachtlijst? Maar het gaat nu heel goed met me. Haal me er maar af'", vertelt Schweren.

"Er zijn ook mensen die met het team van psychiaters en verpleegkundigen van het expertisecentrum al een heel proces hebben doorlopen, en die naar aanleiding daarvan denken: 'Ik ga het toch niet doen.' Die zich bedenken."

'Erover praten geeft verlichting'

Schweren vermoedt dat dit te maken heeft met het feit dat praten over een doodswens al veel verlichting kan geven. "Er is een enorme behoefte bij jonge mensen die een doodswens hebben om daarover te praten."

"Vaak lukt dat niet, is het moeilijk te bespreken met de eigen behandelaren of komen ze daar niet uit. En hebben ze het gevoel dat ze nergens anders terecht kunnen dan bij het Expertisecentrum Euthanasie."

Veel verzoeken afgewezen

Er worden ook veel verzoeken afgewezen door het expertisecentrum, vertelt Schweren. "Bijna altijd is dat omdat er nog mogelijkheden zijn voor een alternatieve behandeling. Of omdat de arts nog hoop ziet. Of iets ziet wat nog geprobeerd kan worden. Er zijn maar weinig gevallen van jonge mensen waarbij er echt niks meer mogelijk is."

Dit onderzoek bekeek de euthanasieverzoeken tussen 2012 en 2021, sinds die tijd heeft het Expertise Centrum een toename gezien van verzoeken door jongeren vanwege psychisch lijden.