Het grote nieuws van afgelopen week was toch wel dat na de meivakantie de scholen weer open gaan. Goed nieuws voor veel kinderen en ouders, maar niet voor alle meesters en juffen. Juf Elly zag het eerst niet zitten.

Elly van Hagen werkt drie dagen in de week als juf op een basisschool. Nu de scholen na de meivakantie weer opengaan wil ze de kinderen graag weer les gaan geven, maar ze maakt zich zorgen om haar gezondheid en die van haar gezin. "In de lokalen die wij hebben denk ik dat wij niet die 1,5 meter regeling kunnen gaan aanhouden."

'Wat is een risicogroep?'

Want wat is nu een risicogroep, vraag Elly zich bijvoorbeeld af. "Twee of drie weken geleden lag de grens op 60 jaar, of als je een lichamelijke aandoening had. Een week erna was het 55. En vorige week had ik contact met de directeur van de school, hij gaf aan dat de grens nu op 70 jaar lag."

Elly is zelf 64 jaar, maar haar man is 72 en heeft ook nog wat medische kwalen. "Mijn man is best wel bang dat ik het mee zou brengen en aan hem overdraag. Dus als het aan hem ligt, zegt hij: 'Als je moet kiezen, moet je toch voor de gezondheid kiezen'." Haar huis is eventueel groot genoeg om binnen het huishouden 1,5 meter afstand van elkaar te houden. "Maar hoe leefbaar is dat op de lange termijn? Je wil thuis wel gewoon samen kunnen eten en zo."

Onderling het gesprek aangaan

Elly vertelt dat ze veel steun en begrip krijgt van collega's. "Die zeggen ook: 'Als het niet goed voelt, moet je het ook niet doen'." Ze is op school niet niet de enige die in deze situatie zit: andere collega's zijn bijvoorbeeld zwaar astmatisch, of hebben een kind die in de risicogroep zit.

Het is een lastig besluit, ook omdat leerkrachten sowieso niet gemakkelijk te vinden zijn. "De dagen dat ik er dan dus niet zou zijn, kunnen de kinderen niet naar school", zegt Elly. "Want ik denk niet dat ze met vervanging kunnen werken, er is al bijna niemand te vinden in het onderwijs."

Het belang van de kinderen

Ondanks de zorgen, komt het belang van de kinderen in Elly's klas toch elke keer weer naar boven. "Als ik niet voor de klas sta is er dus geen juf voor de kinderen", zegt ze. En zij willen weer naar school. "Niet allemaal hoor", lacht ze. "Maar al is het maar om hun vriendjes te zien."

Na het inwinnen van informatie bij haar huisarts, besluit Elly toch dat ze na de meivakantie gewoon weer voor de klas gaat staan. "Maar zodra ik of mijn man klachten krijgt, is het natuurlijk wel: thuisblijven." De beslissing is aan de ene kant een verlichting, maar ook moeilijk. "Het is hartstikke fijn dat we weer aan de slag kunnen, maar het voelt natuurlijk wel dubbel: mijn kleinkinderen kan ik niet zien, en de kinderen in de klas wel."

Digitale afstand-onderwijs blijft mogelijk

"Je kan natuurlijk verschillende redenen hebben om je niet veilig te voelen als leerkracht, door een kwetsbare partner of als je zelf tot de risicogroep behoort", zegt Corine Lourier, de adjunct-directeur van de school waar Elly lesgeeft. "Het gesprek is dan stap één, en als daaruit komt dat de leerkracht zich toch niet veilig genoeg voelt gaan we afspraken maken over hoe we het dan vorm gaan geven."

Ze vertelt dat geen enkele leerkracht bij hen op school momenteel in die positie staat, maar ze zijn voorbereid als die situatie verandert. "Voor zover we nu weten komt iedereen wel op school werken. Maar stel dat dat toch anders is, dan kun je natuurlijk het digitale afstand-onderwijs voortzetten."

Andere maatregelen

Om een zo veilig mogelijke schoolomgeving te creëren en angstgevoelens bij personeel, ouders en kinderen weg te nemen, bereidt de school in de meivakantie aanpassingen voor. "Wij voorzien nu bijvoorbeeld in allerlei hygiënische maatregelen: twee keer per dag wordt het sanitair en alle deurknoppen gereinigd, in alle klassen komt handgel en er wordt desinfectiespray aangeschaft."

"Kinderen hoeven niet 1,5 meter afstand van elkaar te houden, dus dat maakt het wel wat makkelijker", zegt Corine. "Maar wij hebben natuurlijk wel afspraken dat je als leerkracht zoveel mogelijk afstand houdt tot de kinderen en tot andere leerkrachten." Met twintig juffen en meesters met elkaar lunchen zal voorlopig niet gebeuren. "Maar stel dat een kind valt, ga je natuurlijk niet zeggen 'nee hoor, je moet op 1,5 meter afstand blijven'."

Door een zo veilig mogelijke omgeving angst wegnemen

"Je gaat gewoon het gesprek met diegene aan: wat weerhoudt je ervan om te werken en wat kunnen we daaraan doen?", zegt Corine. "Wij doen als school ons best om een zo veilig mogelijke schoolomgeving te creëren. Daarmee hopen wij angst weg te nemen."

Elly vertelt dat het ook belangrijk is om na te denken over de tijd na de coronacrisis. "Als je iemand in mijn situatie hebt, en er wordt gezegd: 'Jij mankeert niets, je komt maar'. Kun je je voorstellen hoe de verhoudingen dan komen te liggen? En als we op een gegeven moment weer gewoon moeten beginnen, moeten toch alle neuzen weer dezelfde kant op."

Waarom we door het coronavirus in lockdown zitten en door eerdere epidemieën niet

NSC en ChristenUnie pleiten voor een zogenaamde rode knop om jongeren digitaal beter te beschermen. Waarmee met één druk op de knop, al jouw online gegevens in één keer worden verwijderd. De vraag is of dat gaat werken.

Jongeren moeten beter beschermd worden op het internet. Dat is de boodschap die Don Ceder van de ChristenUnie en Jesse Six Dijkstra van NSC aan de Tweede Kamer duidelijk willen maken. "Voordat je achttien bent, zijn er verschillende online profielen van je gemaakt."

Cookies slaan alles op

"Onze persoonlijke gegevens worden opgeslagen door cookies', zegt Lotje Beek, beleidsadviseur bij Bits of Freedom. "Cookies zijn een soort bestandjes die op een website zitten, en vervolgens vanaf de website terug gaan naar je computer'', legt ze uit. "Hierdoor houden ze bij wat jij online doet, op welke dingen je klikt, en voor hoelang."

"Deze informatie wordt vervolgens opgeslagen door bedrijven zoals Meta en Google. Op basis hiervan schetsen ze jouw persoonlijk profiel", vervolgt Beek. "Ze weten hierdoor precies welke boodschap ze aan jou kunnen meegeven, bijvoorbeeld om iets te kopen op het internet. Hierdoor verlies je de autonomie."

Persoonlijke online profiel

"Middels een online profiel kunnen bedrijven jou opdelen in bepaalde categorieën", vertelt cyberexpert Dave Maasland. "Bijvoorbeeld op interessegebied, leeftijdscategorie en of je man of vrouw bent. Dat kan heel gedetailleerd gaan."

"Maar dat gebeurt niet alleen via cookies", maakt hij duidelijk. "Ook je mobiele apparaat slaat informatie op. Het belangrijkst is dat mensen beseffen dat als je digitale voetsporen achterlaat, je snel persoonlijke informatie vrijgeeft."

Kansongelijkheid voor jongeren

Volgens NSC en ChristenUnie kunnen digitale profielen negatieve gevolgen hebben en leiden tot kansenongelijkheid. Ook beleidsadviseur Beek kan zich hierin vinden. "Vacatures voor mannelijke beroepen worden voor 90 procent vaker aan mannen laten zien, blijkt uit onderzoek van het College van de Rechten voor de Mens. Vrouwen zien weer vaker vacatures voor kappersopleidingen, waardoor zij vacatures als monteurs bijvoorbeeld missen. Dit levert minder kansen op en verdeelt de samenleving."

Ook cybersecurity-expert Maasland ziet problemen. "Als eenmaal iets op het internet staat, zal deze informatie niet snel verdwijnen. Bijvoorbeeld fanatieke berichten over je voetbalclub, of een boze reactie naar een leraar, die kunnen later altijd weer opduiken. Tijdens een ruzie of een sollicitatie bijvoorbeeld," legt hij uit.

'Niet hoe het internet werkt'

Precies hier zit volgens Maasland ook de crux. "De informatie op het internet staat altijd ergens opgeslagen, zelfs met een mooie rode knop. Hoe graag we ook een makkelijke oplossing willen, dit is niet hoe het internet werkt."

Desondanks vinden beide experts het goed dat NSC en ChristenUnie dit onderwerp onder de aandacht brengen. "Jongeren moeten beter beschermd worden op het internet, maar we moeten in deze fase vooral kijken naar de voorkant," vervolgt Maasland. "Kinderen moeten weten dat het belangrijk is om na te denken wát je plaatst op het internet. De oplossing zit in meer educatie en mediabewustzijn. Niet bij een magische knop."