Heb jij naast je huis en je werk een plek waar je je helemaal op je gemak voelt en jezelf kunt zijn? Waar je anderen ontmoet? Zo'n plek noem je een 'third place'. Het belang ervan? "We worden er met elkaar een beetje gelukkiger door."

"Ik heb een afrokam in mijn haar." Ben Koponen (22) wijst naar de platte kam met lange tanden in zijn kapsel. "Als ik door de stad loop, staren mensen me aan. Ze vragen me: 'Wat is er mis, wat zit er in je haar?' Maar het is niets bijzonders. Het hoort gewoon bij mijn persoonlijk stijl."

'Veilige plek voor mij'

"Bij Bar Bario stelt niemand mij die vraag", vertelt Ben, een zwarte man met Zweedse en Amerikaanse roots. Het is zijn favoriete bar in Amsterdam. Hij komt er maandelijks, soms zelfs wekelijks, omdat het voor hem voelt als een veilige plek waar zijn niet-westerse uiterlijk nauwelijks opvalt.

In de bar komen allerlei soorten mensen. Iedereen is er welkom en wordt gerespecteerd. "Ze doen erg hun best om de bar een veilige plek te maken. Vooral voor mensen uit de lhbtq+-gemeenschap, zwarte mensen en andere mensen van kleur."

Laagdrempelig en ongedwongen

Zo'n plek, waar je je veilig voelt, veel komt en makkelijk een gesprek aangaat met anderen, wordt ook wel een 'third place' genoemd. Het concept werd eind jaren 80 bedacht door de inmiddels overleden Amerikaanse socioloog Ray Oldenburg. Hij schreef er een boek over, het werd een bestseller.

"Het gaat over locaties die je in buurten en wijken kan terugvinden. Je kunt er ongedwongen, laagdrempelig en op een makkelijke manier mensen ontmoeten", vertelt Jan Rath, hoogleraar sociologie aan de Universiteit van Amsterdam. "Ze fungeren dus als een ontmoetingsplek voor verschillende soorten mensen."

Bekijk ook

'Het zag er cool uit'

Voor Ben is dat dus Bar Bario. "Die is maar 15 minuutjes verwijderd van mijn huis. Ik liep er een keer langs en de plek viel me op. Het zag er cool uit, maar verder heb ik er toen niet meer aan gedacht", vertelt hij over de bar die nu, 2 jaar later, toch zijn stamkroeg is geworden.

Het was een vriend die voorstelde om een keer langs te gaan, vervolgt Ben. Na dat ene bezoek is hij, zoals hij dat zelf zegt, 'van de bar gaan houden'. "En als ik nu nieuwe mensen ontmoet met wie het klikt en ze toevoeg op social media, zie ik dat ze ook al bekend zijn met de bar."

Stamkroeg oprichten

Bar Bario opende bijna 3 jaar geleden. Door het rustige uiterlijk van de panden eromheen is de bar niet te missen met zijn gele, roze, witte en oranje kleuren op de gevel. "Ik wilde in eerste instantie een stamkroeg oprichten, dus echt dat bruine kroeg-gevoel, maar dan voor iedereen", vertelt eigenaar Sierra Durgaram (24).

Sierra, die queer is en een zwarte vrouw, had namelijk het gevoel dat de meeste horecaplekken in de hoofdstad niet uitnodigend waren voor mensen zoals zij. "Ik heb zelf altijd in de horeca gewerkt en ik merkte dat de horeca in Amsterdam niet echt gemaakt was voor mij. Ik werkte nooit met mensen die op mij leken en ik serveerde nauwelijks mensen die op mij leken."

Een plek voor iedereen

Wat een 'third place' volgens sociologen onderscheidt van andere openbare ontmoetingsplekken, zoals sommige koffiezaken en cafés, is dat het op zo'n plek belangrijk is dat íedereen zich welkom voelt. Ieder mens moet, mocht die dat willen, zich veilig genoeg voelen om zichzelf te zijn in een 'third place'.

"De belangrijkste voorwaarde is dat het een plek moet zijn waar iedereen terecht kan. Ongeacht etnische afkomst, religie, sociale klasse, opleiding, geslacht en leeftijd. Ook moeten er conversaties plaatsvinden die over die groepsgrenzen heen gaan", zegt socioloog Rath.

Bezoekers van Bar Bario
Bron: Bar Bario
Bezoekers van Bar Bario

Vragenkaartjes voor gesprekken

Praten is iets wat Ben, naast het bekijken van kunst, het spelen van spelletjes en het nuttigen van een drankje, ook veel doet in zijn stamkroeg. "Ze hebben vaak kaartjes met vragen op de tafels liggen. Een leuke en interessante manier om een gesprek met anderen aan te gaan. Als ik dan een keer op iemand afstap om een gesprek te beginnen, voel ik me dus nooit raar."

De zelfbedachte vragenkaartjes zijn er volgens eigenaar Sierra zodat de gasten 'laagdrempelige verbindingen met elkaar kunnen leggen'. "Vreemdelingen kunnen elkaar dan op een makkelijke manier leren kennen."

'Een beetje gelukkiger'

Architect Aat Vos, oprichter van ontwerpbureau includi, houdt zich met zijn team bezig met het creëren van 'third places' over de hele wereld, waaronder bibliotheken. Hij beaamt dat dit soort plekken en de gesprekken die er worden gevoerd - al dan niet oppervlakkig - nodig zijn om de sociale cohesie in steden te vergroten.

"We zien de menselijke behoefte aan bijvoorbeeld een prikbord aan de muur om dingen uit te wisselen, om te praten", vertelt Vos. "Mensen zijn sociale wezens, die hebben elkaar nodig om te kunnen spiegelen, om gedachten en ideeën uit te wisselen. We worden er met elkaar een beetje gelukkiger door."

Bekijk ook

Persoonlijk vs onpersoonlijk

Maar alleen maar vreemden tegenkomen en er af en toe een praatje mee maken is niet genoeg om een 'third place' te zijn, benadrukt socioloog Rath. "Er moet wel een zekere vertrouwdheid zijn. Waar het om gaat is dat je wel meer bent dan toevallige anonieme passanten."

"Iedereen heeft in zijn omgeving heel veel van dat soort figuren", zegt hij. "Je bent nooit bij diegene thuis geweest, maar je weet aardig veel van diegene. Het hangt een beetje tussen, laten we zeggen, het anonieme en dat in de publieke sfeer."

Deel van de groep

Ook Ben heeft zo'n contact: "Een vriendin van mij was jarig, we zouden samen haar verjaardag vieren. Ze was alleen heel erg laat, dus raakte ik na een tijd in gesprek met een andere persoon, Sofia. Ze had een vriendin bij zich, dus we raakte in gesprek."

"Later gaf Sofia me zelfs een afrokam te leen. Ik beloofde om die de volgende dag terug te brengen, maar dat is er uiteindelijk niet meer van gekomen", vertelt hij tot slot. "Ze werkt nu trouwens in de bar. En wanneer ik dan weer langsga, dan weet ik: ik ken er iemand. Ik maak nu ook deel uit van de groep."

Bar Bario Third Place
Bron: Bar Bario
Bezoekers van Bar Bario

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.