Op je oude dag achter de geraniums zitten? Dat is voor veel ouderen eerder een schrik- dan een droombeeld. Het aantal 70-plussers dat doorwerkt neemt zelfs al jaren toe. We spraken met een aantal van hen: "Ik kan me niet vermaken thuis."

Ook socioloog Paul Schnabel (75), chauffeur Ed Zegers (76), telefoniste Marianne de Zeeuw (77), actrice Jetty Mathurin (72) en midgetgolfbaan-eigenaar Frieda van Dam (71) werken door. Ze zijn niet meer fulltime aan de slag, maar werken wel nog enkele dagen per week. En daar profiteren zijzelf én de samenleving van, vertellen ze.

Meer werkende ouderen

Over de latere levensfase wordt doorgaans nogal zorgelijk gesproken: het is de tijd van toenemende eenzaamheid en kwetsbaarheid, en van meer en meer afhankelijkheid van anderen en de zorg. Maar een blik op de statistieken van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) laat ook iets anders zien: de arbeidsparticipatie van 70-plussers nam sinds 2018 toe in één stijgende lijn.

Tussen 2018 en het eerste kwartaal van dit jaar is het aantal werkenden boven de 70 toegenomen van 85.000 naar 127.000 mensen. In die periode nam ook het percentage 70-plussers in de totale bevolking toe, dus de gestegen arbeidsparticipatie op hogere leeftijd is deels ook een effect van de vergrijzing.

Bron: EenVandaag

'Kalenderleeftijd klopt niet met gevoel'

Paul Schnabel was van 1998 tot 2013 directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) en zat daarna ook nog enkele jaren in de Sociaal-Economische Raad (SER) en de Eerste Kamer. Nu werkt hij 2 dagen per week in de Commissie sociale veiligheid en integriteit (CiF) van het ministerie van Financiën. In de tussentijd schreef hij ter gelegenheid van de 100ste sterfdag van Louis Couperus ook nog een boekje over de schrijver.

En dat is nog maar een deel van zijn werkzaamheden. "Ik ben nu 75 en het is prima", vertelt hij. "Ik heb dat met veel leeftijdgenoten gemeen: we zijn verbaasd dat de kalenderleeftijd niet klopt met ons gevoel. Mijn eigen grootouders waren heel anders oud dan dat wij nu zijn."

Skispullen op Marktplaats

Alle 70-plussers met wie EenVandaag sprak, gaven aan dat ze geluk hebben met hun lijf. Ze zijn tot nog toe fit en helder gebleven. Volgens Schnabel heeft dat deels met leefstijl te maken. "We zijn veel gezonder, bijna niemand rookt nog, bijvoorbeeld. Dat deed ik vroeger al niet, maar dan moest ik altijd uitleggen dat ik heus geen astma had."

Aan de andere kant ziet de oud-SCP-directeur wel dat de verschillen tussen mensen groter worden op deze leeftijd. "De een is echt op als 'ie 75 is en de ander loopt nog een marathon. Op deze leeftijd worden de skispullen natuurlijk wel zo'n beetje op Marktplaats gezet."

Liever niet achter de geraniums

Ed Zegers ervaart thuis hoe groot het onderlinge verschil kan zijn. De chauffeur zit nog 3 tot 4 keer per week op de vrachtwagen, terwijl zijn vrouw gezondheidsproblemen heeft gekregen. "Als zij me nodig heeft, dan stop ik", zegt Zegers. Maar zo lang dat nog niet het geval is, gaat hij graag volop aan het werk. Want toen hij na zijn pensionering even thuis zat, was dat geen doorslaand succes.

"Mijn vrouw en ik spraken af om samen dingen te gaan doen. Maar als we 100 kilometer verderop gingen winkelen dacht ik: waarom doen we dat niet in Breda? Daar zijn dezelfde winkels en daar zijn we met 10 minuten." Gezamenlijk besloten ze dat het beter was als hij weer ging werken en dat doet hem enorm goed: het is goed voor zijn stemming en hij heeft veel aan het contact met zijn werkgever.

Bron: EenVandaag

Pensioen betekent niet altijd 'eindelijk genieten'

Niet elke 70-plusser wil doorwerken. Paul Schnabel zegt het goed te begrijpen dat sommigen het wel mooi vinden na hun pensionering. De socioloog denkt daarbij aan 'veel mensen voor wie het werk geen grote intrinsieke bevrediging heeft, maar die doen wat er gedaan moet worden en om vijf voor vijf hun jas pakken en de deur uitlopen'. "Dan kan ik me voorstellen dat het een opluchting is om na al die jaren te kunnen stoppen", zegt hij.

"Maar gelukkig is de maatschappelijke houding tegenover doorwerken wel wat veranderd. Het wordt gewoner gevonden dat je zegt te blijven werken, mensen reageren veel positiever dan vroeger", merkt hij. Toen ik wegging bij het SCP zei iemand tegen me: 'Dan kun je eindelijk genieten.' Ik vond dat bijna een belediging, want ik heb altijd interessant en bevredigend werk gehad. Het is heel prettig om dat deels door te kunnen zetten zonder dat het werk nog een levensdoel is."

'Kan me niet vermaken thuis'

Dat geldt ook voor Marianne de Zeeuw, die sinds 12 jaar telefoniste is bij het technische bedrijf Dräecher. "Ik werk een paar keer per week als oproepkracht en soms in de werkplaats." Nog voordat ze 65 werd gaf De Zeeuw zich op als werkzoekende bij het uitzendbureau Actief 65+. "Ik heb vanaf mijn 15de gewerkt, fulltime, en ben nooit gestopt. Ik kan me niet vermaken thuis. 's Zomers wel, maar in de andere seizoenen niet."

"Bij Dräecher heb ik collega's die 30 jaar jonger zijn dan ik, en daar ga ik mee op stap", vertelt De Zeeuw. Haar ouders deden het - toevallig of niet - ook zo. "Mijn vader heeft lang doorgewerkt na zijn pensioen en mijn moeder solliciteerde bij een friettent toen ze 77 was. Daar heeft ze toen gelogen dat ze 10 jaar jonger was", lacht ze.

Bron: EenVandaag

'Ideeën van grijze mannen vervagen'

Dat je doorwerkt, zorgt automatisch voor contact met jongere generaties, merkt ook actrice Jetty Mathurin. En daar geniet ze van: "Ik vind het inspirerend om met de volgende generatie te werken. Volgens mij hebben de jonge mensen van nu meer ruimte in hun hoofd, in hun ziel en in hun hart. Ik zie dat de ideeën van die oude grijze mannen aan het vervagen zijn."

De actrice is met haar werk in een tweede jeugd beland: zo stond ze het afgelopen seizoen in het bejubelde toneelstuk 'The Story of Travis' en speelt ze in een tv-serie. Verder is er voor haar - als vrouw van kleur - nog een andere positieve verandering: "Bij de visagie weet tegenwoordig ook een witte visagiste goed hoe ze om moet gaan met mijn huidskleur. Ze kan dat zonder me 'grijs' te maken. Vroeger wisten ze daar niets over en deed ik vaak mijn eigen visagie."

Bron: EenVandaag

Huppelend naar werk

Frieda van Dam stapt op haar 71ste rustig op de maaimachine om het terrein rond haar midgetgolfbaan in Muiderberg bij te werken. Op de snikhete dagen aan het begin van deze zomer stond ze daar nog in haar eentje koffie, thee en limonade te schenken in het kleine bijgebouwtje met terras.

"Ik ga nog steeds huppelend naar mijn werk en ga ook huppelend terug. Als ik tenminste leuke mensen heb meegemaakt", vertelt ze. "Dat is voor mij het belangrijkste: dat je leuke contacten en gesprekken hebt met klanten."

Luisteren naar je lichaam

Net als bij Schnabel loopt de kalenderleeftijd van Van Dam uit de pas met haar gevoel. "Als ik vertel dat ik 71 ben, lijkt het alsof ik het over iemand anders. Dat komt doordat het niet zo voelt. Nu moet ik wel zeggen dat die warme dagen me wel hebben gesloopt. Ik heb toen roofbouw op mijn lijf gepleegd. Vroeger stond ik 12 uur te buffelen, dat doe ik niet meer."

Actrice Jetty Mathurin merkt dat ook: haar lijf wil soms dat ze gas terugneemt. "Soms als ik pijn heb, mijn onderrug voel, dan weet ik dat ik me wel 30 kan voelen, maar mijn lijf is dat niet meer. Het is wel van belang om daarnaar te luisteren en soms hulp in te roepen."

'Nergens meer rekening mee houden'

Financiële noodzaak is niet wat deze 70-plussers primair drijft, maar het inkomen komt wel van pas. Bovendien nemen zij ook iets mee naar de werkvloer. Ervaring, benadrukt oud-SCP-directeur Schabel. "Ik ben wel wat minder vlug op de computer dan mensen van 50 jaar jonger, maar ik weet wel hoe ik een moeilijke brief moet schrijven, dat doe ik zo."

Ook heb je als oudere werknemer een zekere mate van rust, merkt hij. "Het hoeft allemaal niet meer zo. Je hoeft niks meer te winnen. En voor mezelf geldt dat ik nu wel vaak directer ben. Ik hoef nergens rekening mee te houden. Als ik iets vind dan zeg ik het gewoon."

Hulpverleners zijn hard bezig overlevenden te redden in Myanmar na de aardbeving. Ook een Nederlands team met reddingshonden staat klaar om het land, dat midden in een burgeroorlog zit, te helpen. "Ter plaatsen zullen we zien met wie we gaan samenwerken."

De eerste raket van de Duitse start-up Isar Aerospace wordt morgen in het noorden van Noorwegen gelanceerd. Als deze slaagt, is het de eerste keer dat een raket vanuit West-Europa in een baan om de aarde wordt geschoten. "Dit is belangrijk voor Europa."

Isar Aerospace is een van de eerste Europese commerciële bedrijven die zich bezighoudt met het bouwen van raketten, vertelt deputy director van het Netherlands Space Office (NSO), Joost Carpay. Europa loopt, vergeleken met Amerika, achter op dit gebied. "Maar nu lijkt er een gat in de markt te zijn waarin een paar commerciële bedrijven springen."

'Mooie ontwikkeling'

"Dit zijn mooie ontwikkelingen voor Europa", benadrukt Carpay. Volgens hem is het belangrijk dat we vanaf ons eigen grondgebied kunnen lanceren. Hij vindt het daarom goed dat het commerciële bedrijf Isar Aerospace, dat de intentie heeft om de Europese concurrent van het Amerikaanse SpaceX te worden, een risico neemt.

"Je ziet dat er op het moment minstens vier bedrijven bezig zijn met het ontwikkelen van raketten", vertelt hij. "En daar wordt dus ook in geïnvesteerd, soms door overheden maar dan zonder de ontwikkeling te sturen. Dus alleen met financiering." Ook zijn er private investeerders die steeds meer interesse tonen. En als de testlancering morgen succesvol blijkt, zal die belangstelling alleen maar groter worden, voorspelt Carpay.

Onafhankelijkheid voor Europa

Deze nieuwe ontwikkelingen zijn van groot belang voor Europa. Het is volgens de deputy director belangrijk om onafhankelijk te zijn, van wie dan ook: "Ruimtevaart is strategisch van groot belang. We willen zelf kunnen bepalen welke satellieten we wanneer waarnaartoe lanceren en dat moeten we in eigen hand hebben."

"Dit bedrijf ziet dus een markt naast SpaceX, ook omdat zij een kleine raket hebben. Die heeft SpaceX niet. Dus het is ook een kwestie van marktkansen zien."

Meer raketten en lanceerbases

Maar wat moet er eigenlijk nog gebeuren voordat we op grote schaal dit soort raketten kunnen lanceren, zodat we écht kunnen concurreren met SpaceX van Elon Musk? "Het belangrijkste is het ontwikkelen van de raketten en een lanceerbasis", antwoordt Carpay.

Hij vertelt dat in het ontwikkelen van zulke bases al grote stappen worden gezet. "Er zijn al een aantal in Europa die voor de wat kleinere raketten geschikt zijn. En onze Spaceport in Frans Guiana wordt ook voor die kleinere raketten klaargemaakt." Het is op dit moment een kwestie van de ontwikkelingen blijven stimuleren, stelt hij.

'Het blijft een uitdaging'

Maar wat als het morgen dan toch misgaat? "Het blijft een uitdaging", antwoordt Carpay. "Maar ik denk ook dat het bedrijf daar zelf rekening mee houdt. Het blijft altijd een risico, zeker omdat de raket nog nooit gevlogen heeft."

Wel is hij ervan overtuigd dat Isar Aerospace het proces grondig heeft aangepakt. En mocht het toch fout gaan, dan is het een goede les. "Dat betekent alleen maar dat de kans dat het de volgende keer goed gaat, groter is."

Lancering over 1 à 2 jaar

Gaat de testlancering morgen wel goed, dan komt een echte lancering sneller dan gedacht om de hoek kijken, denkt Carpay. "Ik zag dat ze hun eerste lanceringen in 2028 verkocht hebben. Maar als het morgen goed blijkt te gaan dan weet ik zeker dat we al eerder kunnen zeggen dat hij klaar is voor ontwikkeling."

"Dus laten we zeggen, dan verwacht ik dat binnen 1 of 2 jaar echt ook de markt het vertrouwen heeft in de raket om lanceringen in te kopen."

Sneller en wendbaarder dan ESA

Ook de European Space Agency (ESA), de Europese variant van de NASA, is al 10 jaar bezig met de bouw van raketten. Waarom duurt het daar veel langer dan wanneer een commercieel bedrijf een poging waagt?

"Die bedrijven zijn vaak wat sneller en wendbaarder dan de ESA", weet de deputy director. "Bij de ESA moeten 23 lidstaten beslissingen nemen."

Kleine raket

Maar ook het gewicht dat de raket van Isar Aerospace heeft, maakt het makkelijker voor het bedrijf om snel een raket te bouwen. "Het is een kleine die precies onder de gewichtsklasse zit van de raketten die ESA heeft ontwikkeld. Dus hij is speciaal voor de wat kleinere satellieten", legt Carpay uit.

"Normaal lanceren we met één raket een heleboel tegelijk. Maar met een kleinere raket gaat het met één of twee tegelijk." Ook hoeven de kleinere satellieten van de Duitse start-up niet te wachten tot ze met een grotere raket mee kunnen, vertelt de expert. "En dat maakt het heel interessant."