Het Openbaar Ministerie heeft het  Gerechtshof in Amsterdam verzocht om de vervolging tegen Ad Bos, de klokkenluider van de bouwfraude-affaire, te stoppen. Het OM ziet geen reden om Bos verder te vervolgen vanwege het 'maatschappelijk belang' en de 'duur van de zaak'. Daarmee komt waarschijnlijk een einde aan een juridische strijd van twaalf jaar.

Bos, bij de zitting aanwezig, was zichtbaar geëmotioneerd en nam ook nog het woord: 'Ik was naïef omdat ik het volste vertrouwen had dat de staat mij en mijn gezin zou beschermen tegen machtsblokken zoals de bouw. Het was een nachtmerrie, ik denk dat ik niet hoef uit te leggen dat het een aanslag is geweest en nog steeds is op mijn gezondheid en die van mijn vrouw.'

Over twee weken doet de rechter een uitspraak. Hoe zat het alweer? Een overzicht van een lang slepend proces:

In 2001 doet Ad Bos zijn verhaal in Zembla. Hij laat een schaduwboekhouding zien van het bedrijf Koop Tjuchem, waar hij technisch directeur was. Hierin is te zien hoe bouwbedrijven verboden prijsafspraken maken, en zo de prijzen kunstmatig hoog houden. Een miljardenfraude, zo blijkt. Na de uitzending overhandigt Bos de schaduwboekhouding aan justitie. Naar aanleiding van deze kwestie wordt een parlementaire enquête ingesteld.

Op 22 augustus 2002 gaat de parlementaire enquête van start. Bos zelf wordt ook gehoord. Bos komt, door zijn rol als klokkenluider, niet meer aan een baan; in de bouwwereld wordt hij persona non grata. Hij ontvangt geen schadevergoeding voor zijn klokkenluiden en moet zijn huis in Limmen te koop zetten. Daarnaast wordt hij in de bouwfraude ook aangewezen als verdachte.

Op 11 februari 2005 wordt Bos veroordeeld tot een voorwaardelijke gevangenisstraf, voor het omkopen van een ambtenaar. Bos gaat in Hoger Beroep en stelt onschuldig te zijn.

Op 5 december 2008 besluit het rechtshof in Den Haag dat Ad Bos niet vervolgd had mogen worden. Een paar dagen daarna laat Bos via zijn advocaat weten 10,5 miljoen euro van de staat te claimen. EenVandaag interviewde Bos en zijn vrouw over die claim:

In 2009 krijgt klokkenluider Ad Bos alsnog een schadevergoeding van het Ministerie van Binnenlandse Zaken.  Hij kan hiermee alle schulden afbetalen die hij heeft gemaakt sinds hij de bouwfraude aan het licht heeft gebracht. Hij doet geen uitspraken over hoe groot die vergoeding is. EenVandaag zocht hem wederom op:

In juli 2010 krijgt Ad Bos dan toch weer een tegenslag. De Hoge Raad besluit dat justitie hem alsnog mag vervolgen. Dat is opvallend; hij heeft de bouwfraude aan het licht gebracht, maar is de enige die nog door justitie wordt vervolgd. EenVandaag maakte voor de serie van Nul tot Nu een reportage met Bos over de jarenlange strijd die Bos voerde tegen justitie, als klokkenluider van de bouwfraude en die als enige in het beklaagdenbankje eindigde.

Het is nog niet duidelijk hoe het gisteravond uit de hand heeft kunnen lopen in Scheveningen. Honderden jongeren raakten in gevecht met elkaar en keerden zich tegen de politie toen die ingreep.

Statiegeld Nederland opent deze maand twee winkels waar mensen hun blikjes en flessen kunnen inleveren. De winkels moeten het makkelijker maken om de lege verpakkingen weg te brengen. Dat gaat met het huidige systeem in grote steden niet altijd goed.

Vooral in supermarkten staan nog lange wachtrijen voor statiegeldmachines. Dit zorgt soms voor irritaties tussen klanten en 'statiegeldverzamelaars'. De twee winkels in Rotterdam en Amsterdam moeten het begin zijn van een oplossing voor dit probleem. Maar hoe realistisch is die?

'Niet genoeg'

"Die twee statiegeldwinkels zijn een mooie service voor de supermarkten. Die worden zo ontlast. Maar verder lossen ze helemaal niks op van het probleem waar we nu mee zitten", zegt Dirk Groot, die met zijn stichting Zwerfinator zwerfafval probeert te verminderen. Hij vindt de nieuwe winkels een 'stap in de juiste richting', maar merkt op dat er nog veel moet gebeuren.

Volgens hem zijn er vooral in de grote steden te weinig inleverpunten. En dat is hét grote probleem. "Je kunt overal blikjes en flesjes kopen, maar je kunt ze bijna nergens inleveren. En voor een zo'n winkel ga je niet van Amsterdam-West naar het centrum lopen om je blikje in te leveren", denkt hij.

Geen innameplicht

Het kleine aantal innamepunten waar hij zo kritisch over is, zou vooral komen doordat er geen innameplicht is. Mensen zijn het namelijk niet verplicht om gebruikte blikjes, flesjes en kratten in te leveren. Het wordt niet gestimuleerd, zegt Groot.

"De verhouding tussen statiegeld en het product dat je koopt is helemaal zoek. Heel veel mensen vinden het gewoon niet de moeite waard." Juist doordat die stimulans uitblijft, wordt er weinig gedaan om meer innamepunten te creëren. En de drukte echt onder controle te krijgen.

'Hoe slechter ze het doen, hoe meer ze verdienen'

Bedrijven als Statiegeld Nederland maken winst op elk blikje en flesje dat niet wordt ingeleverd, legt Groot uit. "Ze doen niet meer dan nodig is. Ze verdienen er juist aan als er minder wordt ingeleverd."

"Al die miljoenen aan statiegeld die niet worden ingeleverd, dat blijft gewoon bij statiegeld Nederland", vervolgt hij. "Ze zeggen dat ze investeren in allerlei nieuwe innamepunten, verbetering van het systeem, enzovoort, maar daar zien we weinig van. Hoe slechter ze het doen, hoe beter ze verdienen."

Overlast en ongedierten

Een gevolg van dit systeem is dus dat de groep mensen die niet in een lange rij in de supermarkt wil staan, de statiegeldproducten in een normale prullenbak in huis of op straat gooit.

Bij dat laatste komen vervolgens 'verzamelaars' of 'jagers' kijken, die de afvalbakken op straat niet altijd even netjes achterlaten wanneer ze klaar zijn, volgens Groot. In grote steden zoals Rotterdam en Amsterdam zorgt dat voor overlast en soms ongedierten.

Wettelijk verplichten

Ook stevige hulp van de politiek om dit probleem op te lossen blijft uit, zegt Groot. Hij vindt dat er meer kan worden gedaan. "Een statiegeldplicht en innameplicht, dat kun je gewoon wettelijk afdwingen. In Duitsland doen ze dat ook. Daar hebben ze het zelfs op zuivelverpakkingen."

"Er worden steeds redenen verzonnen waarom het niet kan", gaat hij verder. "Maar dat is als je iets niet wil. Als je iets wel wil, dan zoek je naar oplossingen."

'Ze hebben de kennis niet'

Wat zouden de bedrijven zelf dan moeten doen om dit op te lossen? "Meer inleverpunten", herhaalt Groot. "Maar ook moet het statiegeldbedrag omhoog en moeten platte blikjes en flessen zonder etiket worden geaccepteerd. Die mag je nu niet inleveren."

Groot roept dit vanuit zijn expertise al langer, maar volgens hem is dit nog niet doorgevoerd omdat er vaak aan de verkeerde knoppen wordt gedraaid. "Ze hebben niet de kennis van de straat, maar alleen de kennis van kantoor."