Engelandvaarder Ernst Moltzer werd sinds 1941 vermist. Hij vluchtte met een boot om aan de bezetting te ontsnappen, maar kwam nooit aan. Nu is zijn kaak teruggevonden. "Zijn kleindochter barstte in huilen uit."
De kaak werd al in 2003 gevonden door een Texelse kotter vlak voor de kust bij Petten. Maar pas vorig jaar kwam er een DNA-match, nadat de familie DNA-materiaal afdroeg.
'Ongelofelijk dat het is gelukt'
"De kaak heeft 20 jaar bij het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) gelegen, zonder dat iemand wist van wie die was", vertelt schrijver Martin Hendriksma, die een boek schreef over Moltzer. "Het is ongelofelijk dat het is gelukt. De Noordzee is 750.000 vierkante kilometer groot. En dan is dus uitgerekend de kaak van Ernst opgevist."
Wendy van Hilst, van het Landelijk Expertisecentrum Persoonsvermissingen vindt de DNA-match ook bijzonder. "Zeker om na meer dan 80 jaar met een DNA-match een identificatie voor elkaar krijgen." Dagelijks doorzoekt de politie de DNA-databank, maar vondsten die al zo oud zijn en een match opleveren, zijn uniek. "Dit is voor ons als politie ook heel bijzonder."
Een wereldreiziger
Hendriksma raakte geïnteresseerd in de adjunct-directeur van drankenconcern Bols toen de onderduikruimte van zijn toenmalige huis werd gevonden. "Hij was tot die tijd iemand die de hele wereld over reisde naar Australië, Hawaii, Zuid-Amerika. Je kon bijna geen land verzinnen waar hij niet was geweest. En toen kwamen de Duitsers en kwam hij de grens niet meer over."
Moltzer stond ook niet achter de leveringen van enorme hoeveelheden sterke drank aan de nazi's, waar Bols goed aan verdiende. "Ernst was dus duivels en toen heeft de directie van Bols Ernst Moltzer uit het bedrijf gezet", zegt Hendriksma.
Bekijk ook
Ontsnappen aan de Duiters
"Hij wilde ontsnappen aan de Duitsers en hij zocht mensen om zich heen die met hem dat avontuur wilden aangaan", vertelt de schrijver. "Hij vond uiteindelijk twee mannen, Kees Kolff en Dick van der Flier. En die durfden ook met hem het avontuur aan om te proberen als Engelandvaarders het buurland te bereiken."
Op 14 november 1941 vertrekken de mannen. In een klein zeilbootje, een 6 meter lange spaarnejol met de naam 'Oranje zal Overwinnen'. Moltzer is een uitstekend zeiler, hij heeft Nederland nog vertegenwoordigd op de Olympische Spelen van 1936. En Van der Flier was Nederlands kampioen nachtzeilen.
80 jaar lang onzekerheid
Maar de mannen hebben Engeland nooit bereikt. Ze hebben alle drie gezinnen en familie achtergelaten. Die zitten avond na avond naar de radio te luisteren. "Ze zouden volgens afspraak, zodra ze in Engeland waren, via radio Oranje de boodschap overbrengen: 'De bloemetjes zijn goed aangekomen.'"
Maar die boodschap kwam nooit, vertelt Hendriksma. "Dus eigenlijk hebben die drie families tijdenlang in onzekerheid gezeten. 80 jaar lang. Er is nooit één snipper van die drie mannen gevonden. Er is nooit één getuigenis geweest."
'Mijn doel was om dit raadsel op te lossen'
Tijdens zijn zoektocht naar Moltzer, besloot Hendriksma contact op te nemen met het Bureau Vermiste Personen Noordzee, onderdeel van Team Maritieme Politie. "Mijn doel was om dit raadsel op te lossen." Het bureau coördineert informatie over vermiste personen op zee en gevonden stoffelijk overshot.
Het Bureau Vermiste Personen Noordzee bleek geïnteresseerd in het verhaal en biedt aan om onder familieleden DNA-onderzoek te doen om een mogelijk match te vinden. De familie werkte mee en staat DNA af. "Dat vond ik fantastisch. Tegelijkertijd dacht ik ook: hoe groot is de kans dat er een botje is opgevist van Ernst? Ik was er sceptisch over", vertelt Hendriksma.
1.200 vermissingen
De cijfers zijn niet hoopgevend. Het Bureau Vermiste Personen Noordzee heeft sinds 1980 1.200 vermissingen geregistreerd. Ruim de helft van de vermisten werd teruggevonden, van wie 56 levend.
Maar van 537 verdronkenen ontbreekt ieder spoor. En in deze aantallen wordt Moltzer nog niet eens meegeteld, want hij raakte vóór 1980 vermist op de Noordzee.
Bekijk ook
Totaal verbijsterd
Maar afgelopen zomer kreeg Hendriksma het nieuws te horen: de kaak van Ernst Moltzer is gevonden. "Ik was totaal verbijsterd. En dan ook nog eens de vondst van zijn kaak, het meest karakteristieke lichaamsdeel van Ernst. Het stond symbool voor zijn wilskracht." Ook de familie reageerde ontroerend op het nieuws. "Zijn kleindochter barstte in huilen uit toen ik haar het nieuws vertelde. 80 jaar naar dato was het mysterie voor haar opgelost."
De kaak van Moltzer is overgedragen aan zijn familie. De kaak wordt begraven op het Nationaal Ereveld in Loenen. "Meer dan 80 jaar lang zat de familie in onzekerheid", vertelt Hendriksma. "Het was een groot mysterie. Het is niet te geloven dat het gelukt is om dit mysterie op te lossen."
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.