De aanhoudende droogte zorgt voor grote problemen in de landbouw en bij de dijken, maar óók in de steden. Droge perioden als deze veroorzaken rottende funderingen, waardoor woningen verzakken. Ruim 800.000 huizen in het westen en noorden van het land lopen dit risico: “De overheid moet nu in actie komen,” vindt ingenieur en waterexpert Alex Hekman.

Hoe langer de droogte aanhoudt, hoe groter de kans op rottende funderingen: “Houten funderingspalen zitten vooral onder oudere huizen. Tijdens droge perioden zakt het grondwaterpeil, waardoor het hout gaat rotten. Uiteindelijk verzakken huizen hierdoor," aldus Hekman. Met name huizen die gebouwd zijn op veen- en kleigrond lopen dit risico. Deze woningen bevinden zich in de provincies Flevoland, Friesland, Groningen, en Noord- en Zuid-Holland. 

"Dat geld heb ik helemaal niet"

De Rotterdamse wijk Kleiwegkwartier staat op veengrond. Verschillende woningen hebben al schade opgelopen door het dalende grondwater. Bij Martin van Staveren is de fundering rot. Het opnieuw laten funderen kost 35.000 euro: "Dat geld heb ik helemaal niet. Een lening is onmogelijk en voor funderingsschade ben je niet verzekerd."

Van Staveren is niet de enige in de wijk met problemen. In verschillende huizen zitten scheuren en enkele woningen worden al gesloopt.  De buurt probeert uit alle macht te voorkomen dat de houten palen onder de overige huizen wegrotten. De bewoners zijn een proef gestart waarbij water vanuit sloten onder woningen wordt gepompt. 

Bewoner Jelle Feenstra is een van de initiatiefnemers van dit project, genaamd 'Code Oranje': "Als we niets doen dan zijn de huizen binnen tien jaar allemaal verzakt. Een nieuwe fundering kost al gauw 50 tot 60.000 euro." Eind september moet de pomp in werking treden.

"Als we niets doen loopt de schade in de miljarden euro's"

Ingenieur Alex Hekman is blij met dit soort burgerinitiatieven. Tegelijkertijd vindt hij dat de overheid meer verantwoording moet nemen: "Gemeenten moeten in kaart brengen hoe de grondwaterstanden fluctueren. Daarnaast moeten ze proactief oplossingen zoeken. Het aanleggen van drainage-en infiltratiesystemen zorgt er bijvoorbeeld voor dat water opgevangen wordt in regenpijpen en terechtkomt bij de fundering," vertelt Hekman.

In elk geval moet er nú iets gebeuren, vindt de waterexpert: "Het kan vijf, tien of twintig jaar duren: maar als we niets doen gaan houten funderingen op een gegeven moment rotten. De schade loopt dan in de miljarden euro's. De overheid moet nu in actie komen."

De cryptomunt zit in zwaar weer. Door tegenvallende beloftes van Donald Trump en speculatieve beleggingen is de digitale munt in waarde gezakt. Vrijdag bereikte het zelfs het laagste niveau sinds 10 november, vlak na de Amerikaanse presidentsverkiezingen.

Het prijskaartje om de problemen op het te krappe stroomnetwerk in Nederland op te lossen is bekend: 195 miljard euro. Dat geld is nodig om de transitie van gas naar elektriciteit mogelijk te maken. Maar wie gaat dat betalen? "Er is geen gratis geld."

Er zijn steeds meer elektrische auto's, zonnepanelen, warmtepompen. Het zit wel goed met de energietransitie, zou je denken. Maar het stroomnet kan het niet aan. Dat moet worden uitgebreid. En om al die extra transformatorhuisjes, kabels en masten te bouwen is de komende 15 jaar bijna 200 miljard euro nodig. Dat blijkt vandaag uit een onderzoek van het Rijk dat volgende week wordt gepresenteerd, maar waarvan De Telegraaf al de conclusie heeft.

'Verbaast mij niet'

"Het is natuurlijk een enorm bedrag", zegt energie-econoom bij de Rijksuniversiteit Groningen Machiel Mulder. "Maar dat het veel zou zijn, is niet verbazingwekkend. Omdat we weten dat er heel veel moest gebeuren met het elektriciteitsnetwerk."

Dat heeft volgens de hoogleraar alles te maken met de energietransitie. "We gaan over van het gebruik van olie en gas naar elektriciteit. Maar dat netwerk is helemaal niet ontworpen voor deze transitie. We moeten veel meer energie gaan vervoeren via dat netwerk en daarom moet het worden uitgebreid."

Geen commerciële bedrijven

En daar is dus bijna 200 miljard euro voor nodig. Dat bedrag wordt in eerste instantie opgebracht door gemeentes, provincies, het Rijk en de banken. Zij zijn namelijk de aandeelhouders van netbeheerders zoals Liander, Enexis en Stedin. Maar die rekening komt uiteindelijk wel bij de stroomgebruiker terecht. Mulder: "Zo is het nu eenmaal in heel Europa geregeld, dat de stroomgebruikers betalen voor de kosten."

Netbeheerders zijn namelijk publieke bedrijven die geen winst mogen maken en kunnen de investeringen alleen maar bekostigen via de tarieven die zij in rekening brengen bij gebruikers. Dat zijn in Nederland bedrijven en huishoudens. De Autoriteit Consument & Markt (ACM) bepaalt hoeveel netbeheerders maximaal mogen vragen. "Zij zien erop toe dat de netbeheerders niet te veel kosten in rekening brengen en efficiënt werken. Dat ze niet teveel geld over de balk smijten", weet Mulder.

Netbeheerkosten gaan over de kop

Huishoudens betalen dit jaar zo tussen de 400 en 520 euro per jaar aan netbeheerkosten, afhankelijk van de netbeheerder in die regio. Dat bedrag kan de komende jaren gaan verdubbelen, zegt de energie-econoom.

"Het kan wel oplopen tot 1.000 euro. Maar dan moet je je wel goed realiseren: tegenover deze hogere netwerkkosten, heb je een verlaging van energiekosten. Want als we onze gasketel eruit gooien en gaan vervangen door een warmtepomp, dan hebben we geen gasrekening meer."

Rekening naar Brussel kan niet

En Brussel dan? Kan die de investeringen niet betalen? "De rekening doorsturen naar Brussel, dat is een beetje vreemd, eigenlijk", vertelt Mulder.

Hij legt uit: "Nederland is niet het enige land, alle landen hebben hiermee te maken. Alle landen hebben te maken met de energietransitie, dus overal gaat de rekening omhoog. Dus als wij dat zouden doen, dat doorsturen naar Brussel, dan willen andere landen dat ook. Dus daar schieten we niet zoveel mee op."

Andere alternatieven?

Er is volgens Mulder wel discussie over de manier waarop het onderhoud van het elektriciteitsnetwerk wordt betaald, en of dit anders zou moeten.

"Sommigen willen de stroomproducenten meer laten betalen. Dat de rekening wat minder naar de consument toe gaat en iets meer naar de bedrijven die elektriciteit opwekken."

'Er is geen gratis geld'

Een ander alternatief waar over wordt nagedacht, is om de rekening niet neer te leggen bij de elektriciteitsgebruiker, maar bij de belastingbetaler. Dat de overheid investeert in netwerken en dat alle kosten ook daar terechtkomen. En dan betaalt de netgebruiker misschien een vast bedrag en dat kan hetzelfde blijven.

Maar ook dan komt uiteindelijk de rekening toch weer terug bij de burgers terecht, zegt Mulder. "Want ja, de overheid heeft geld nodig om dat te kunnen betalen. Dus dat leidt dan tot hogere belastingen of minder geld beschikbaar voor onderwijs of zorg. Er is geen gratis geld."

Investeringen dan maar uitstellen?

Ook het uitstellen van de investering zou allerlei nadelige gevolgen hebben, zegt Mulder. "Je ziet nu al dat heel veel bedrijven tegen de grenzen van het elektriciteitsnetwerk aanlopen. Ze willen graag uitbreiden, ze willen graag verduurzamen maar dat gaat niet omdat er te weinig capaciteit op het netwerk is."

Daarnaast blijft Nederland dan langer afhankelijk van het gebruik van aardgas. "En de prijzen daarvan zijn heel hoog en afhankelijk van geopolitieke omstandigheden. En die zijn heel onzeker. Dus het is beter om zo snel mogelijk van het gas af te gaan, dan hebben we dat risico niet meer."

Energierekening voorspelbaarder

Als we onze energie zelf gaan opwerken, wordt de energierekening veel voorspelbaarder. "En dat is een groot voordeel. Bij uitstel blijven we afhankelijk van de onzekere gasprijzen", gaat Mulder verder.

"En dan heb je nog het milieuaspect, hè? Want daar gaat het uiteindelijk ook om, dat we gewoon minder fossiele energie gaan gebruiken. Dan stoten we meer C02 uit en dan heb je allerlei nadelige gevolgen voor het klimaat."