radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Verbazing om BBB-voorstel om gevluchte Oekraïners terug te sturen: 'Neem ik mijn kinderen mee naar land in oorlog?'

Verbazing om BBB-voorstel om gevluchte Oekraïners terug te sturen: 'Neem ik mijn kinderen mee naar land in oorlog?'
De gevluchte Eugenia Melnik
Bron: EenVandaag

Kunnen gevluchte Oekraïners weer terug naar veilige delen van hun land? Dat opperde Mona Keijzer (BBB) gisteren in de Tweede Kamer. Het voorstel leidt tot verbazing bij de gevluchte Oekraïense Eugenia. "Waar zijn dan die veilige regio's?"

Eugenia is in maart 2022 vanuit Oekraïne in Nederland aangekomen. Ze ziet niks in het plan om gevluchte Oekraïners terug te sturen.

'Zo ver mogelijk van Rusland zijn'

Eurgenia woont in een dorp in Noord-Holland, in een voormalig bejaardenhuis dat de gemeente beschikbaar heeft gesteld voor de opvang van Oekraïners.

Toen Eugenia net in Nederland was, wilde ze niets liever dan teruggaan. Maar nu de oorlog voortduurt komt steeds duidelijker de gedachte naar voren dat het van belang is om 'zo ver mogelijk van Rusland te zijn'. Oekraïne is al bijna 2 jaar in oorlog met Rusland.

Serieus over nadenken

De BBB vindt dat er serieus moet worden nagedacht over het terugsturen van Oekraïense vluchtelingen naar 'veilige delen' van het land.

"Het was mooi om te zien hoe gastvrij Nederlanders waren in februari 2022 toen de oorlog tussen Oekraïne en Rusland begon", zei BBB-Kamerlid Mona Keijzer in een Kamerdebat over asiel en migratie. "Maar we kunnen hier niet iedereen opvangen", voegde ze toe.

West-Oekraïne veilig?

Keijzer meent dat er qua oorlogsvoering 'een soort status quo is ontstaan' en wil dat het Nederlandse beleid daarop wordt afgestemd.

"We moeten het hebben over de terugkeer. Bepaalde delen van dat land lijken veilig te zijn. Het westen van Oekraïne is veilig naar mijn smaak. Zouden Oekraïners daar veilig gehuisvest kunnen worden?", opperde het BBB-Kamerlid.

Bekijk ook

Gevlucht naar Noord-Holland

Eugenia ziet niks in het plan. Haar man vecht al sinds 2014 in het Oekraïense leger. Dat was het jaar dat de Krim door Rusland werd geannexeerd. Zij vluchtte zelf aan het begin van de oorlog, in 2022. De kinderen van Eugenia gaan in Nederland naar school en zij werkt inmiddels als videoproducer.

Als ze wordt gevraagd naar het idee van de BBB over een terugkeer naar Oekraïne is haar eerste reactie: "Waar zijn dan die veilige regio's? De aanvallen zijn namelijk onvoorspelbaar. En dus is de echte vraag: neem ik mijn kinderen mee naar een land dat in oorlog is?"

Bedreigd op Russische websites

Voor Eugenia is er een extra belemmering om terug te gaan naar Oekraïne, ook als de oorlog voorbij zou zijn. Zij en haar man worden namelijk vanwege hun werk bedreigd op Russische websites.

In het Noord-Hollandse plaatsje waar ze nu woont voelt het vooralsnog vredig. Haar zoon spreekt inmiddels goed Nederlands.

Bekijk ook

Land weer veilig of niet?

Hoogleraar migratiestudies Marlou Schrover van de Universiteit Leiden zegt dat het niet aan de Tweede Kamer is om te bepalen of een land dat in oorlog is of is geweest, weer veilig is. "Er worden landenrapporten gemaakt op grond van informatie die internationale bedrijven en andere organisaties geven over de situatie in het betreffende land."

"Zowel de EU als Nederland maken die landenrapporten en het veilig verklaren van een land is een langdurig proces", vertelt ze. "Nederland kan dat niet alleen en ook niet op korte termijn", voegt ze toe.

Binnenlands veilig alternatief

Toch komt wat Keijzer voorstelt niet helemaal uit de lucht vallen. Wat Keijzer voorstelt is in het verleden namelijk vaker voorgesteld. En het kan ook, als er een binnenlands veilig alternatief is, zegt de hoogleraar. "Oekraïners zijn geen vluchtelingen, ze hebben een tijdelijke ontheemdenstatus."

Dat wil zeggen dat zo lang als het conflict duurt de Oekraïners hier mogen zijn als ontheemden. "Totdat de EU zegt dat het land weer veilig is. Dan kun je mensen vragen terug te keren", vertelt Schrover.

Niet iedereen ziet wat in het voorstel van de BBB om Oekraïners terug te sturen naar 'veilige' regio's

Joegoslaven ontheemd

De situatie nu doet denken aan de situatie in de jaren 90. Toen kregen mensen die voor de oorlog in Joegoslavië vluchtten hier ook een 'ontheemdenstatus'. "Net als nu met Oekraïners was het doel om de vluchtelingen buiten het asielsysteem te houden. Ze zouden immers terugkeren als de oorlog voorbij was of Joegoslavië veilig zou zijn."

Toen dat in voormalig Joegoslavië eenmaal zo ver was, vroeg een heel groot gedeelte alsnog een verblijfstatus aan. "70 procent van de vluchtelingen ging niet terug. Die mensen waren er al 5 jaar. Ze vroegen zich af of ze hun kinderen een nieuwe migratie aan wilden doen. Sommigen wilden niet terug naar een land dat grotendeels was verwoest", vertelt Schrover.

Alsnog verblijfstatus aanvragen

Daarmee wil Schrover zeggen: je kunt wel een discussie aanzwengelen over in hoeverre delen van Oekraïne veilig zijn voor terugkeer, de geschiedenis leert dat veel mensen bij een 'veiligverklaring' alsnog een verblijfstatus aanvragen. Het argument is dan bijvoorbeeld dat het schrijnend oneerlijk is om terug te moeten keren naar een verwoeste plek of met kinderen die hier langere tijd naar school zijn gegaan.

"Voor de IND en COA is het heel onhandig als ze allemaal een status aan zouden vragen", zegt de hoogleraar, doelend op de ongeveer 100.000 gevluchte Oekraïners in Nederland. "Het overbelaste systeem van beoordeling wordt dan nog meer belast."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Dit betekent uitslag van verkiezingen in Duitsland voor Nederland (en Europa)

Dit betekent uitslag van verkiezingen in Duitsland voor Nederland (en Europa)
Friedrich Merz, leider van de Duits christendemocratische CDU/CSU
Bron: AFP

Door de verkiezingswinst van het christendemocratische CDU/CSU schuift de Duitse regering waarschijnlijk op naar rechts. Wat betekent deze uitslag voor Nederland en andere Europese landen? "Nederland en Duitsland zitten erg op één lijn."

Lijsttrekker Friedrich Merz van CDU/CSU is de beoogde opvolger van de huidige bondskanselier Olaf Scholz. Merz heeft aangegeven dat hij haast wil maken met het vormen van een regering.

Ideeën overlappen

"Ik denk dat het voor Nederland niet slecht is als Merz de nieuwe bondskanselier wordt", zegt Hanco Jürgens van het Duitsland Instituut. "De ideeën van de CDU zijn over het algemeen in lijn met wat Nederland politiek gezien wil. Bijvoorbeeld als het over financiën gaat: zuinig aan doen en niet te veel geld over de balken smijten."

Ook op het gebied van defensie zijn er overeenkomsten, volgens Jürgens. En als het om Amerika gaat, dat heeft aangekondigd dat het zonder Europa wil beslissen over het einde van de oorlog in Oekraïne. Duitsland is er, net als Nederland, geen voorstander van om alles Europees te regelen, zonder Amerika. "Het zal er alles aan doen om Amerika toch te betrekken."

Afhankelijk voor kernwapens

Dat Duitsland en Nederland wat dat betreft op één lijn liggen, heeft ermee te maken dat zowel Nederland als Duitsland geen eigen kernwapens hebben, legt Jürgens uit.

"We zijn afhankelijk van de Amerikaanse 'veiligheidsparaplu'. En een sterkere kanselier, zoals Merz, is ook in het belang van Nederland."

Bekijk ook

Europees leger

Eerdere uitspraken van Merz hintten erop dat hij de positie van Europa wil versterken met een Europees leger. Toch is het volgens Jürgens afwachten of dat ook daadwerkelijk gaat gebeuren. "Dat hebben we al eerder gezien met Angela Merkel en Macron. Zij hadden ook allerlei ideeën over een Europees leger, die uiteindelijk nooit gerealiseerd zijn", vertelt de Duitslandkenner.

"Uitspraken zijn mooi, maar of ze ook werkelijkheid worden, moeten we zien. Bovendien zijn de Fransen en Duitsers niet alleen. Die moeten ook rekening houden met Polen, Denemarken, Tsjechië en Nederland. Dus er is nog heel veel tijd nodig om zulke ideeën vorm te geven."

info

De Duitse verkiezingsuitslag

CDU/CSU is met lijsttrekker Friedrich Merz de grootste partij geworden in Duitsland met 28,4 procent, de radicaal-rechtse partij AfD kreeg 20,1 procent van de stemmen en de sociaaldemocratische SPD van de huidige bondskanselier Olaf Scholz, heeft een nederlaag geleden met 16,3 procent van de stemmen.

'Duitse economie raakt ons minder hard'

Naast defensie, was ook de economie een belangrijk verkiezingsthema. De huidige Duitse economie staat namelijk erg onder druk. Economen waarschuwden eerder al dat de kwakkelende Duitse economie invloed kan hebben op Nederland. Ook Jürgens ziet dat: "Als het niet goed gaat in Duitsland, heeft dat ook gevolgen voor Nederland, met name voor toeleveranciers van bijvoorbeeld de auto-industrie."

Maar volgens hem hoeven we ons wat dat betreft nog geen grote zorgen te maken. "Het spreekwoord 'als Duitsland niest wordt Nederland verkouden', gaat tegenwoordig minder op. Dit omdat wij meer internationale industrie hebben gekregen, zoals ASML. Dat maakt ons onafhankelijker." Bovendien ziet Jürgens dat de Nederlandse economie gegroeid is, waardoor wat er in Duitsland gebeurt, ons minder hard zal raken.

Bekijk ook

Weinig geld naar de EU

Hoewel Merz voorstander is van samen optrekken binnen Europa, merkt Jürgens ook op dat de Duitse lijsttrekker daar niet te veel geld aan wil uitgeven. "En dat is denk ik wel een probleem. Want de komende jaren zal er toch veel geld moeten worden uitgegeven aan de EU, bijvoorbeeld aan de Europese defensie-industrie. En dat zie ik nog niet zo snel gebeuren. Juist niet, omdat Merz eigenlijk het begrotingstekort niet wil laten oplopen en zuinig is als het gaat om Europa."

Jürgens: "Merz wil dat Duitsland de grootste economie van Europa is en dus ook de leiding moet nemen in het debat. Het is wel duidelijk dat Merz een beetje een haantje de voorste is. Duitsland wil de leiding nemen, vooral nu Trump zijn handen lijkt af te trekken van Europa."

Wat betekent de Duitse verkiezingsuitslag voor Nederland?

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Komt er een Europees defensiefonds? 'Er moet meer vertrouwen onderling komen'

Komt er een Europees defensiefonds? 'Er moet meer vertrouwen onderling komen'
Landmacht in startblokken voor NAVO-oefening Steadfast Defender
Bron: ANP

Europa moet zo snel mogelijk een defensiefonds oprichten om samen wapens in te kopen. Er moeten extra tanks, vliegtuigen en munitie komen, nu de steun van de Verenigde Staten niet langer zeker is. Nederland is tegen zo'n fonds. Is dat terecht?

Volgens Harald Benink, hoogleraar Bankwezen en Financiering aan Tilburg University zijn er twee mogelijkheden. Alle landen gaan, ieder voor zich, de defensie-uitgaven verhogen. Een alternatief is een Europees defensiefonds waarbij alle landen gezamenlijk 500 tot 700 miljard euro lenen.

Risico's delen

Het probleem bij het verhogen van de defensie-uitgaven per land, is volgens Bennink dat een aantal landen al zeer hoge staatsschulden hebben als percentage van hun nationaal inkomen. Als landen als Italië en Frankrijk hun staatsschulden verder verhogen, kun je de situatie krijgen dat we weer een nieuwe eurocrisis krijgen. Niet verstandig dus, denkt Benink.

Bij het alternatieve plan: een Europees defensiefonds, deel je juist de risico's. "Als je een fonds creëert, dan wordt de terugbetaling van de obligaties gegarandeerd door alle 27 landen van de Europese Unie", legt hij uit.

Coronaherstelfonds

In 2020 deed Europa iets soortgelijks met het coronaherstelfonds. "Toen heeft Europa voor 750 miljard euro geleend", vertelt econoom Benink. Het geld ging toen naar de landen zelf, het defensiefonds moet Europees worden besteed.

"Voor fabrieken voor wapens in Duitsland of Frankrijk, tanks in Duitsland", noemt hij als voorbeelden waar dat geld naartoe kan gaan. "Je moet dat Europees aanvliegen en niet op het niveau van alle landen. Want dan krijg je dat iedereen weer zijn eigen industrie gaat bevoordelen."

Bekijk ook

Vertrouwen

Macro econoom Edin Mujagić van Beleggingsfonds Hoofbosch noemt het 'volkomen logisch' dat Europese landen zoveel mogelijk samen doen. "Samen sta je sterker", zegt hij. "Als we het over defensie hebben, dan zou je in principe veel beter samen kunnen optrekken en dus die uitgaven ook samen kunnen financieren."

Maar voor een gezamenlijk fonds - waarbij iedereen garant staat voor elkaar - is weinig vertrouwen tussen de landen onderling. Bij invoering van de euro zijn er afspraken gemaakt over schulden en investeringen in het defensiebudget. "Er zijn heel veel Europese landen die zich al die tijd niets of weinig aangetrokken hebben van die regels", zegt hij. "Daar betalen wij nu de prijs van."

Nederland tegenstander

Nederland is een tegenstander van een defensiefonds omdat het 'traditioneel' tegen staatsleningen is. "Dat was vijf jaar geleden met het coronaherstelfonds ook al zo", zegt Benink. Na vier nachten onderhandelen is Nederland toen toch akkoord gegaan. Toenmalig premier Rutte zei dat dit nooit meer zou gebeuren.

Maar de wereld is in die tijd fors veranderd. Groot-Brittanië verdween uit de Europese Unie, Denemarken was tegen, maar draaide bij nadat Trump dreigde met het innemen van Groenland. Ook de winnaar van de Duitse verkiezingen, Friedrich Merz zegt een voorstander te zijn van zo'n Europees defensiefonds.

Bekijk ook

'Er zullen bijeffecten zijn'

Nederland staat steeds meer geïsoleerd in Europa, zegt Mujagić. "Nederland is niet zo heel groot om continu tegen heel veel dingen 'nee' te kunnen zeggen. Ik vrees dat - als Europa ervoor kiest om deze weg te nemen - we als Nederland ook mee moeten."

Mujagić: "Als je geen grote bondgenoten achter je hebt, wordt het heel moeilijk om dit soort ontwikkelingen in je eentje tegen te gaan." Volgens hem zijn er twee opties: je doet het of je doet het niet. "Welke van de twee je ook kiest, de kans is groot dat er negatieve bijeffecten zullen zijn."

Druk van Trump

Hoewel Nederland onder Rutte nog tegen is, denkt Benink niet dat hij zich als secretaris-generaal van de NAVO zal verzetten tegen een defensiefonds. Trumps druk op Europa om meer uit te geven aan defensie groeit, maar veel landen voldoen nog niet eens aan de norm van 2 procent.

Trump weet dat dit niet binnen een jaar kan. "Maar hij wil geloofwaardige plannen zien", vult de econoom aan. Als dat plan er niet ligt, trekt hij zijn handen van de NAVO af. "Er zal dus een geloofwaardig plan moeten liggen voor de NAVO-top in Den Haag eind juni. Dat is al over vier maanden."

Komt er een Europees defensiefonds? 'Er moet meer vertrouwen onderling komen'

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant