Vegan ijs, vegan pizza en zelfs vegan sushi: je kunt het zo gek niet bedenken of je kunt het tegenwoordig makkelijk plantaardig krijgen. Veganisme is hot en daar zijn ook de supermarkten inmiddels achter.

Had het tot een paar jaar geleden nog een hoog geitenwollen sokkengehalte om vegan te zijn, nu is dat wel anders.

Wat eet je dan wel

Suzanne den Toom vindt het een verademing. Ze is al tientallen jaren vegetarisch, nu 3,5 jaar vegan en houdt er het blog- en vlogkanaal 'Wat Eet Je Dan Wel' over bij. "Veganisme is hot, gelukkig! Het is nu zeker makkelijker geworden om de stap te maken van vleeseter of vegetariër naar veganist. Dat komt doordat de vraag en het aanbod explosief stijgen."

Volgens Suzanne worden mensen zich steeds meer bewust van wat ze eten. "Dat heeft met een stukje gezondheid te maken, met het milieu en met dierenwelzijn. Nieuws over stalbranden of legbatterijen draagt daaraan bij." Veganisme, of plantaardig eten, wordt deel van een leefstijl, denkt ze. "Door mensen die niet veganistisch zijn, maar bijvoorbeeld wel meedoen aan 'Meatless Mondays' waarbij ze één keer per week vlees vervangen. Het is al lang niet raar meer."

De klant vraagt erom

Supermarkten richten zich vooral op die laatste groep: niet per se op de fulltime veganist, maar op de Nederlander die af en toe minder vlees wil eten. Een rondje langs drie supermarkten (Albert Heijn, Jumbo en PLUS) leert dat er vooral meer aanbod is omdat klanten er meer naar vragen. Uit onderzoek van Albert Heijn blijkt dat het aantal mensen dat wel eens vleesvervangers eet, is gestegen van 37 procent in 2015 naar 45 procent in 2018.

Consumenten zoeken steeds meer naar een duurzaam voedingspatroon, dat goed is voor het milieu. Daarmee is veganisme geen hype meer, maar een echte trend. Dat zien producenten ook, die daarom druk bezig blijven met het ontwikkelen van nieuwe plantaardige producten. Die bieden ze weer bij de supermarkt aan, waardoor er niet alleen meer vraag is van de klant, maar ook meer aanbod. En zo gaat het alleen maar harder.

Explosie van vleesvervangers

"Het vleesvervangerschap is zo enorm gegroeid de laatste jaren, niet normaal", vertelt Suzanne. "Ik merk nu al een enorm verschil met 3,5 jaar geleden." De markt voor vleesvervangers groeide het afgelopen jaar inderdaad hard, met maar liefst 35 procent. En daardoor komt Suzanne steeds nieuwe dingen tegen. "Er zijn steeds meer plantaardige stooflapjes, gehaktballen en kant-en-klaarmaaltijden. En broodbeleg, zoals ham, kipfilet of filet americain. Vegetarisch was er altijd al wel, maar recepten zijn nu vaak ook helemaal plantaardig voor vegans."

Van sommige dingen staat ze nog éxtra te kijken. "Een trend die je nu ziet is plantaardige vis." De vegan vlogger had nooit verwacht dat ze dat zou kunnen krijgen. "Ik heb laatst plantaardige garnalen en zalm geprobeerd, dat zijn heel vernieuwende dingen. Dat je dat gewoon bij de Jumbo kan kopen." Of het ook dichtbij echte vis komt, durft ze niet te zeggen. "Dat heb ik al 32 jaar niet gegeten, maar mijn niet-vegan vriend zegt dat het er zeker naar smaakt."

Ook buiten de Randstad

Van haar volgers krijgt ze vaak te horen dat ze het makkelijk heeft, omdat ze in een grote stad woont. Dat vindt de Rotterdamse vlogger begrijpelijk, want ook zij ziet verschil tussen de Randstad en dorpen. "Ergens in een dorpje is het moeilijker om aan vegan producten te komen. Dan ligt het aan de supermarkt zelf of ze het opnemen in hun assortiment."

Een tijd lang liep het aanbod buiten de Randstad inderdaad wat achter, geeft ook supermarkt PLUS toe. Hun winkels zitten vooral in Zuid- en Oost-Nederland. Trends beginnen vaak in de stad en dan duurt het even voor ze de rest van het land bereiken. Maar ook daar zijn ze nu bezig met een inhaalslag: dit jaar groeit het aanbod vleesvervangers van PLUS met bijna 42 procent. Ook op andere gebieden, zoals plantaardige zuivel, worden sprongen gemaakt.

Onderweg is nog lastig

Voor vegans in het hele land gaat het dus de goede kant op, maar uitdagingen blijven er nog altijd. Suzanne heeft het meeste moeite met eten kopen als ze onderweg is. "Bij een kiosk op het station heb je bijvoorbeeld bijna geen vegan opties voor een broodje. Daar valt echt nog veel te verbeteren."

Dat vindt ze nog wel eens lastig: "In de supermarkten zijn er totaal geen moeilijkheden meer, maar in musea of pretparken ligt nog wel een uitdaging."

Hulpverleners zijn hard bezig overlevenden te redden in Myanmar na de aardbeving. Ook een Nederlands team met reddingshonden staat klaar om het land, dat midden in een burgeroorlog zit, te helpen. "Ter plaatsen zullen we zien met wie we gaan samenwerken."

De eerste raket van de Duitse start-up Isar Aerospace wordt morgen in het noorden van Noorwegen gelanceerd. Als deze slaagt, is het de eerste keer dat een raket vanuit West-Europa in een baan om de aarde wordt geschoten. "Dit is belangrijk voor Europa."

Isar Aerospace is een van de eerste Europese commerciële bedrijven die zich bezighoudt met het bouwen van raketten, vertelt deputy director van het Netherlands Space Office (NSO), Joost Carpay. Europa loopt, vergeleken met Amerika, achter op dit gebied. "Maar nu lijkt er een gat in de markt te zijn waarin een paar commerciële bedrijven springen."

'Mooie ontwikkeling'

"Dit zijn mooie ontwikkelingen voor Europa", benadrukt Carpay. Volgens hem is het belangrijk dat we vanaf ons eigen grondgebied kunnen lanceren. Hij vindt het daarom goed dat het commerciële bedrijf Isar Aerospace, dat de intentie heeft om de Europese concurrent van het Amerikaanse SpaceX te worden, een risico neemt.

"Je ziet dat er op het moment minstens vier bedrijven bezig zijn met het ontwikkelen van raketten", vertelt hij. "En daar wordt dus ook in geïnvesteerd, soms door overheden maar dan zonder de ontwikkeling te sturen. Dus alleen met financiering." Ook zijn er private investeerders die steeds meer interesse tonen. En als de testlancering morgen succesvol blijkt, zal die belangstelling alleen maar groter worden, voorspelt Carpay.

Onafhankelijkheid voor Europa

Deze nieuwe ontwikkelingen zijn van groot belang voor Europa. Het is volgens de deputy director belangrijk om onafhankelijk te zijn, van wie dan ook: "Ruimtevaart is strategisch van groot belang. We willen zelf kunnen bepalen welke satellieten we wanneer waarnaartoe lanceren en dat moeten we in eigen hand hebben."

"Dit bedrijf ziet dus een markt naast SpaceX, ook omdat zij een kleine raket hebben. Die heeft SpaceX niet. Dus het is ook een kwestie van marktkansen zien."

Meer raketten en lanceerbases

Maar wat moet er eigenlijk nog gebeuren voordat we op grote schaal dit soort raketten kunnen lanceren, zodat we écht kunnen concurreren met SpaceX van Elon Musk? "Het belangrijkste is het ontwikkelen van de raketten en een lanceerbasis", antwoordt Carpay.

Hij vertelt dat in het ontwikkelen van zulke bases al grote stappen worden gezet. "Er zijn al een aantal in Europa die voor de wat kleinere raketten geschikt zijn. En onze Spaceport in Frans Guiana wordt ook voor die kleinere raketten klaargemaakt." Het is op dit moment een kwestie van de ontwikkelingen blijven stimuleren, stelt hij.

'Het blijft een uitdaging'

Maar wat als het morgen dan toch misgaat? "Het blijft een uitdaging", antwoordt Carpay. "Maar ik denk ook dat het bedrijf daar zelf rekening mee houdt. Het blijft altijd een risico, zeker omdat de raket nog nooit gevlogen heeft."

Wel is hij ervan overtuigd dat Isar Aerospace het proces grondig heeft aangepakt. En mocht het toch fout gaan, dan is het een goede les. "Dat betekent alleen maar dat de kans dat het de volgende keer goed gaat, groter is."

Lancering over 1 à 2 jaar

Gaat de testlancering morgen wel goed, dan komt een echte lancering sneller dan gedacht om de hoek kijken, denkt Carpay. "Ik zag dat ze hun eerste lanceringen in 2028 verkocht hebben. Maar als het morgen goed blijkt te gaan dan weet ik zeker dat we al eerder kunnen zeggen dat hij klaar is voor ontwikkeling."

"Dus laten we zeggen, dan verwacht ik dat binnen 1 of 2 jaar echt ook de markt het vertrouwen heeft in de raket om lanceringen in te kopen."

Sneller en wendbaarder dan ESA

Ook de European Space Agency (ESA), de Europese variant van de NASA, is al 10 jaar bezig met de bouw van raketten. Waarom duurt het daar veel langer dan wanneer een commercieel bedrijf een poging waagt?

"Die bedrijven zijn vaak wat sneller en wendbaarder dan de ESA", weet de deputy director. "Bij de ESA moeten 23 lidstaten beslissingen nemen."

Kleine raket

Maar ook het gewicht dat de raket van Isar Aerospace heeft, maakt het makkelijker voor het bedrijf om snel een raket te bouwen. "Het is een kleine die precies onder de gewichtsklasse zit van de raketten die ESA heeft ontwikkeld. Dus hij is speciaal voor de wat kleinere satellieten", legt Carpay uit.

"Normaal lanceren we met één raket een heleboel tegelijk. Maar met een kleinere raket gaat het met één of twee tegelijk." Ook hoeven de kleinere satellieten van de Duitse start-up niet te wachten tot ze met een grotere raket mee kunnen, vertelt de expert. "En dat maakt het heel interessant."