Leefstijlprogramma's zijn razend populair. Mensen nemen graag de stap om te proberen gezonder te leven, maar er vallen ook deelnemers vroegtijdig uit. Toch blijven experts enthousiast. "74 procent maakt het eerste jaar af, dat zie ik als winst."

Fabian Hulleman kickbokst sinds september 2022 twee keer per week samen met een groepje vrienden. Dat klinkt niet bijzonder, maar in zijn geval is het buitengewoon. Fabian woog vorig jaar nog 180 kilo en hij kwam de deur bijna niet meer uit. Hij en zijn nieuwe vrienden doen mee aan een zogeheten 'gecombineerde leefstijl-interventie' (GLi).

'GLi een soort redding geweest'

Fabian heeft gekozen voor een programma in Deventer waarbij in groepsverband wordt gesport. In de eerste weken van het programma kunnen allerlei sporten worden uitgeprobeerd, van voetballen tot zumba. Fabian koos uiteindelijk voor kickboksen.

"De eerste 2 maanden was ik na een half uurtje al helemaal kapot, nu kan ik makkelijk doorgaan", vertelt hij. "Ik ben door omstandigheden zo dik geworden, maar nu ben ik in 9 maanden tijd 12 kilo afgevallen. Dat lijkt niet zoveel, maar voor mij is het heel erg veel. Dat wij in groepsverband trainen is voor mij heel erg belangrijk. De GLi is voor mij een soort redding geweest. We doen het samen, we kunnen erover praten en ik heb weer sociale contacten."

Verminderen van buikvet

Hoogleraar obesitas en internist Liesbeth van Rossum is positief over deze vorm van interventie. "Misschien valt de helft over twee jaar uit, maar 74 procent voltooit het eerste jaar wel. Ik zie dat als winst. Dat is vergelijkbaar of zelfs minder uitval dan soortgelijke programma's in het buitenland. Gemiddeld verbeteren deze mensen hun leefstijl."

Het gaat eigenlijk ook niet om het overgewicht, maar om het buikvet, benadrukt Van Rossum. "In dat vet ontstaan kleine ontstekingen en die kunnen aanleiding geven tot allerlei ziektes, zoals type 2 diabetes,13 soorten kanker waaronder borst- en darmkanker, hart- en vaatziekten, en gewrichtsklachten. Maar dat buikvet heeft ook invloed op het brein en kan leiden tot depressiviteit of angststoornissen. Eigenlijk worden honderden aandoeningen veroorzaakt of verergerd door obesitas."

Obesitas als chronische ziekte

De WHO en Nederlandse gezondheidsraad hebben obesitas dan ook officieel gedefinieerd als chronische ziekte. "Bij mensen met obesitas is het systeem dat eetlust reguleert vaak verstoord geraakt", legt van Rossum uit. "Veel mensen voelen daardoor niet op tijd dat ze vol zitten."

"Verzadiging is een proces waarbij, de darmen, het vethormoon en het brein zijn betrokken", vervolgt ze. "Het verzadigingshormoonsysteem kan deels herstellen, maar niet voor 100 procent. Daarom is coaching naar een gezonde leefstijl, die ook de rest van het leven volgehouden kan worden, zo belangrijk. Ook al zou een deelnemer geen gram in gewicht afvallen, maar wel 3 kilo buikvet verliezen en extra spierweefsel aanmaken, dan wordt er al grote winst geboekt. Zowel mentaal als fysiek."

'Alleen diëten levert niks op'

Van Rossum vindt daarbij dat obesitas niet de schuld is van mensen zelf. "Er zijn naast ongezonde leefstijl heel veel factoren die aan overgewicht kunnen bijdragen. Medicatiegebruik bijvoorbeeld. Er zijn medicijnen zoals anti-depressiva, diabetes medicijnen en corticosteroïden waar mensen van kunnen aankomen."

"En er zijn tal van psychische en sociale factoren zoals, eenzaamheid, traumatisch verleden stress en armoede. Allemaal redenen dat mensen overgewicht kunnen krijgen. Daarom is de aanpak van de GLi breder dan alleen aandacht voor voeding en beweging. Het gaat ook over stress, slaap en wat er speelt in het leven van mensen. Alleen diëten levert uiteindelijk niets op. Het gaat om gedragsverandering, vaak in kleine stapjes".

Muur tussen zichzelf en de buitenwereld

Leefstijlcoach en beweegmakelaar Meriel Hendriks is het eens met Van Rossum. "Ik begeleid groepen van 15 mensen die allemaal hun eigen rugzak hebben. Soms wegen ze wel 180 of 200 kilo. Er zit altijd een verhaal en veel verdriet achter."

"Mensen hebben letterlijk een muur gecreëerd tussen zichzelf en de buitenwereld. Hoe kun je ze dan zo ver krijgen dat ze weer goed voor zichzelf gaan zorgen? Dat is echt een enorme uitdaging."

Eetpatroon doorbreken

Hendriks ziet dat mensen zoals Fabian vrienden maken doordat ze samen gaan bewegen. "Vorige week viel er een les uit en werd er spontaan besloten om samen te gaan wandelen. Ik vind dat mooi om te zien."

In de lessen van Hendriks valt het woord 'diëten' ook niet. "Maar we houden wel een voedingsdagboekje bij. Dat bespreken we ook samen. Zo proberen we met elkaar een ongezond eetpatroon te doorbreken."

'We houden elkaar scherp'

Hendriks vindt het te kort door de bocht om te zeggen dat mensen maar 3,8 kilo afvallen en dat daarom de GLi niet zou werken. "Als ik zie dat mensen weer zelfvertrouwen krijgen, dat de kwaliteit van leven verbetert en dat ze meer sociale contacten krijgen, dan ben ik trots op elke individuele deelnemer."

"Ik schaam me niet voor mijn lichaam, maar ik schrik wel als ik op foto's kijk", zegt Fabian in de kantine na een training. "Maar ik ben nu goed bezig. We houden elkaar scherp en bellen als je niet komt opdagen. Ik voel me veel beter., ik ben helderder in mijn hoofd, slaap beter en ik heb al 5 maanden niets meer besteld bij Thuisbezorgd".

Om het overvolle stroomnetwerk te ontlasten, wordt gezocht naar creatieve oplossingen. Minister Sophie Hermans en staatssecretaris Chris Jansen sluiten vandaag een 'netcongestiedeal' met de ov-sector om netcongestie tegen te gaan.

Elektrische auto's, zonnepanelen, warmtepompen: ons stroomnetwerk is overvol. Netcongestie wordt dat genoemd.

File op het net

"We kunnen spreken van file op het elektriciteitsnet", zegt energieanalist Sanne de Boer van de Rabobank. "Vergelijk het met de de snelweg. Als iedereen tegelijk wil invoegen, dan kan dat niet."

"Hetzelfde gebeurt op het stroomnet. De afgelopen jaren heeft iedereen meer elektriciteit verbruikt, en vaker op hetzelfde moment. Dat past niet."

Deal met de ov-sector

Om deze zogenoemde netcongestie te bestrijden, is de komende 15 jaar een investering van 195 miljard euro nodig, volgens het Rijk. In de tussentijd wordt er gezocht naar creatieve oplossingen.

Minister Sophie Hermans van Klimaat en Groene Groei en staatssecretaris Chris Jansen van Openbaar Vervoer en Milieu sluiten daarom vandaag een 'netcongestiedeal' met de openbaar vervoerssector. Het idee is dat het openbaar vervoer gaat helpen om de druk op het elektriciteitsnet te verminderen.

Efficiënter gebruikmaken van infrastructuur

"Op deze manier kunnen we efficiënter gebruikmaken van de infrastructuur die er al is", legt De Boer uit. "Openbare vervoersbedrijven maken gebruik van hun eigen elektriciteitsnetten. Op sommige momenten zijn die kabels hard nodig, bijvoorbeeld in de ochtend- en avondspits", legt ze uit.

"Maar wanneer er minder openbaar vervoer rijdt, kunnen de kabels gebruikt worden om auto's of elektrische bussen op te laden. Hier hoef je dus geen extra kabels voor in de grond te leggen."

Idee op een bierviltje

Het Rotterdamse ov-bedrijf RET is al volop bezig met duurzaam gebruik van energie. "Naast het delen van ons stroomnet, hebben we nu ook een batterij in de buurt van de Erasmusbrug geplaatst", vertelt technicus Leo Vliegenthart van de RET.

"5 jaar geleden heb ik het idee op een bierviltje geschreven. Het woord 'netcongestie' bestond toen nog niet eens."

Batterij die werkt als powerbank

"Op het moment dat er een tram voorbij rijdt, en die remt, dan levert die tram energie terug aan de batterij. De batterij wordt op deze manier continu opgeladen en werkt kostenefficiënt", legt Vliegenthart uit. "De batterij fungeert als powerbank."

De opgeslagen stroom kan weer gebruikt worden om andere voertuigen op te laden. "Op deze manier proberen wij de 'file' op het stroomnet te omzeilen en dragen wij 20 tot 25 procent bij aan de laadsector van Rotterdam."

Alleen geschikt voor kleine hoeveelheden

Maar ondanks de voordelen van zo'n batterij blijft energieanalist De Boer sceptisch. "Batterijen zijn zeker functioneel", zegt ze. "Maar ze nemen ook veel ruimte in."

"Bovendien zijn batterijen alleen geschikt om kleine hoeveelheden energie voor korte tijd op te slaan", vervolgt ze. "Helaas kunnen we de overtollige zonnestroom van de zomer niet bewaren tot aan de winter."

Klein deel van de oplossing

Volgens De Boer is het getekende convenant tussen het Rijk en de ov-sector niet de hele oplossing voor netcongestie. "We moeten niet verwachten dat we hierdoor uit de problemen zijn. Het is ook nodig om de netten te verzwaren, maar dit kost veel tijd en geld."

"Slimmer gebruikmaken van de infrastructuur die we hebben, is een 'no-brainer'. Maar het blijft een klein deel van de oplossing."

Asielminister Faber wil geen handtekening zetten onder koninklijke onderscheidingen voor vijf oud-COA-medewerkers, werd gisteren bekend. Kan dat zomaar? Historicus Kemal Rijken zet de feiten over onderscheidingen voor ons op een rij.

Rijken noemt het 'zeer uitzonderlijk' dat de minister de voordracht voor een koninklijke onderscheiding niet wil ondertekenen. "We hebben dit in de parlementaire geschiedenis in de laatste 80 jaar niet gezien." Hij beantwoordt vier vragen over wat er komt kijken bij het krijgen van een koninklijke onderscheiding en deze situatie.

1. Hoe gaat het toekennen van onderscheidingen in zijn werk?

Voordat de minister een handtekening moet zetten, is daar al een heel proces aan voorafgegaan, weet Rijken. "Een voorbeeld: iemand heeft 40 jaar lang vrijwillig voor de tennisvereniging gewerkt en de mensen op de tennisvereniging vinden dat deze persoon een lintje verdient. Dan gaan die mensen in eerste instantie brieven schrijven over die persoon", vertelt de historicus.

"Die aanbevelingsbrieven worden gestuurd naar de desbetreffende gemeente waar die persoon woont, en die worden allemaal gecontroleerd." Vervolgens maakt de burgemeester de beslissing of iemand in aanmerking komt. "Dan tekent de Commissaris van de Koning en daarna de Kanselarij der Nederlandse Orden." Die beheert de registers van onderscheiden personen en regelt de lintjes.

"En daarna pas gaat het naar het ministerie en de bewindspersoon. Die tekent dan ook. In de meeste gevallen. Vervolgens zet de koning nog zijn handtekening." Nadat de koning de onderscheiding heeft getekend, kan het lintje door de burgemeester worden uitgereikt.

2. Waarom is hier een minister voor nodig?

"In principe is de minister altijd verantwoordelijk en dat heeft te maken met de ministeriële verantwoordelijkheid", vertelt Rijken.

Hij legt uit: "De koning is niet verantwoordelijk voor zijn inhoudelijke daden. Dat zijn de ministers volgens de Grondwet. In dit geval, als de koning tekent, dan betekent dat dat er een minister of een staatssecretaris ook al moet hebben getekend."

"Dus als de koning uiteindelijk een handtekening moet zetten op de koninklijke onderscheiding dan moet dat gedekt zijn, zoals dat heet, door een minister of een staatssecretaris. En daarom is die handtekening nodig."

3. Waarom is het zo uitzonderlijk dat minister Faber weigert?

"De minister mag het doen, maar het is wel uitzonderlijk", vertelt Rijken. "Wat de minister in principe heeft gedaan, is een pure politieke daad. Gewoon om een frame neer te zetten: 'Ik ben tegen deze medewerkers en ik ben tegen asielzoekers en het is mijn beleid niet.'" Ze zet het weigeren dus in om te communiceren waar ze tegen is, volgens de historicus.

En dat is nog niet eerder op deze manier gebeurd, weet Rijken. "Er zijn geen gevallen bekend waarbij de minister zo nadrukkelijk naar buiten trad en zei: 'Ik teken niet omdat het niet mijn politiek is.' En dat komt ook omdat de lintjes zijn staatsonderscheidingen neutraal zijn."

"Die worden gegeven aan mensen die zich meestal decennia lang, vaak vrijwillig, hebben ingezet voor andere mensen. Het is in Nederland dus zo dat de regering en politici niet bepalen wie wel of geen lintje krijgt. Het komt vanuit de samenleving. En dat gegeven wordt dan beloond namens de Staat", legt Rijken uit. "Een koninklijke onderscheiding is dus neutraal en is daardoor ook geen politieke beslissing."

4. Wat betekent het volgens jou dat Faber weigert?

Hierdoor kan een precedent ontstaan, vertelt Rijken. "Het risico dat je nu krijgt, is dat er in de toekomst kabinetten zullen zijn en ministers zullen zijn die zeggen: 'Dit is in het verleden zo gegaan met mevrouw Faber, en deze persoon bevalt mij niet, dus ik ga daarvoor liggen en ik teken niet.' Dat kan nooit de bedoeling zijn van een neutrale staatsonderscheiding, die de koninklijke onderscheidingen toch zijn."

Betekent het dat deze mensen hun lintje niet krijgen? "Nee", zegt Rijken. "Het is namelijk zo dat een andere bewindspersonen ook kan tekenen. Dat zal gewoon ook gebeuren en deze vijf mensen krijgen gewoon een lintje."