Helft deelnemers maakt leefstijlprogramma voor mensen met overgewicht niet af, maar experts blijven enthousiast

Leefstijlprogramma's zijn razend populair. Mensen nemen graag de stap om te proberen gezonder te leven, maar er vallen ook deelnemers vroegtijdig uit. Toch blijven experts enthousiast. "74 procent maakt het eerste jaar af, dat zie ik als winst."

Fabian Hulleman kickbokst sinds september 2022 twee keer per week samen met een groepje vrienden. Dat klinkt niet bijzonder, maar in zijn geval is het buitengewoon. Fabian woog vorig jaar nog 180 kilo en hij kwam de deur bijna niet meer uit. Hij en zijn nieuwe vrienden doen mee aan een zogeheten 'gecombineerde leefstijl-interventie' (GLi).

'GLi een soort redding geweest'

Fabian heeft gekozen voor een programma in Deventer waarbij in groepsverband wordt gesport. In de eerste weken van het programma kunnen allerlei sporten worden uitgeprobeerd, van voetballen tot zumba. Fabian koos uiteindelijk voor kickboksen.

"De eerste 2 maanden was ik na een half uurtje al helemaal kapot, nu kan ik makkelijk doorgaan", vertelt hij. "Ik ben door omstandigheden zo dik geworden, maar nu ben ik in 9 maanden tijd 12 kilo afgevallen. Dat lijkt niet zoveel, maar voor mij is het heel erg veel. Dat wij in groepsverband trainen is voor mij heel erg belangrijk. De GLi is voor mij een soort redding geweest. We doen het samen, we kunnen erover praten en ik heb weer sociale contacten."

Verminderen van buikvet

Hoogleraar obesitas en internist Liesbeth van Rossum is positief over deze vorm van interventie. "Misschien valt de helft over twee jaar uit, maar 74 procent voltooit het eerste jaar wel. Ik zie dat als winst. Dat is vergelijkbaar of zelfs minder uitval dan soortgelijke programma's in het buitenland. Gemiddeld verbeteren deze mensen hun leefstijl."

Het gaat eigenlijk ook niet om het overgewicht, maar om het buikvet, benadrukt Van Rossum. "In dat vet ontstaan kleine ontstekingen en die kunnen aanleiding geven tot allerlei ziektes, zoals type 2 diabetes,13 soorten kanker waaronder borst- en darmkanker, hart- en vaatziekten, en gewrichtsklachten. Maar dat buikvet heeft ook invloed op het brein en kan leiden tot depressiviteit of angststoornissen. Eigenlijk worden honderden aandoeningen veroorzaakt of verergerd door obesitas."

Obesitas als chronische ziekte

De WHO en Nederlandse gezondheidsraad hebben obesitas dan ook officieel gedefinieerd als chronische ziekte. "Bij mensen met obesitas is het systeem dat eetlust reguleert vaak verstoord geraakt", legt van Rossum uit. "Veel mensen voelen daardoor niet op tijd dat ze vol zitten."

"Verzadiging is een proces waarbij, de darmen, het vethormoon en het brein zijn betrokken", vervolgt ze. "Het verzadigingshormoonsysteem kan deels herstellen, maar niet voor 100 procent. Daarom is coaching naar een gezonde leefstijl, die ook de rest van het leven volgehouden kan worden, zo belangrijk. Ook al zou een deelnemer geen gram in gewicht afvallen, maar wel 3 kilo buikvet verliezen en extra spierweefsel aanmaken, dan wordt er al grote winst geboekt. Zowel mentaal als fysiek."

'Alleen diëten levert niks op'

Van Rossum vindt daarbij dat obesitas niet de schuld is van mensen zelf. "Er zijn naast ongezonde leefstijl heel veel factoren die aan overgewicht kunnen bijdragen. Medicatiegebruik bijvoorbeeld. Er zijn medicijnen zoals anti-depressiva, diabetes medicijnen en corticosteroïden waar mensen van kunnen aankomen."

"En er zijn tal van psychische en sociale factoren zoals, eenzaamheid, traumatisch verleden stress en armoede. Allemaal redenen dat mensen overgewicht kunnen krijgen. Daarom is de aanpak van de GLi breder dan alleen aandacht voor voeding en beweging. Het gaat ook over stress, slaap en wat er speelt in het leven van mensen. Alleen diëten levert uiteindelijk niets op. Het gaat om gedragsverandering, vaak in kleine stapjes".

Muur tussen zichzelf en de buitenwereld

Leefstijlcoach en beweegmakelaar Meriel Hendriks is het eens met Van Rossum. "Ik begeleid groepen van 15 mensen die allemaal hun eigen rugzak hebben. Soms wegen ze wel 180 of 200 kilo. Er zit altijd een verhaal en veel verdriet achter."

"Mensen hebben letterlijk een muur gecreëerd tussen zichzelf en de buitenwereld. Hoe kun je ze dan zo ver krijgen dat ze weer goed voor zichzelf gaan zorgen? Dat is echt een enorme uitdaging."

Eetpatroon doorbreken

Hendriks ziet dat mensen zoals Fabian vrienden maken doordat ze samen gaan bewegen. "Vorige week viel er een les uit en werd er spontaan besloten om samen te gaan wandelen. Ik vind dat mooi om te zien."

In de lessen van Hendriks valt het woord 'diëten' ook niet. "Maar we houden wel een voedingsdagboekje bij. Dat bespreken we ook samen. Zo proberen we met elkaar een ongezond eetpatroon te doorbreken."

'We houden elkaar scherp'

Hendriks vindt het te kort door de bocht om te zeggen dat mensen maar 3,8 kilo afvallen en dat daarom de GLi niet zou werken. "Als ik zie dat mensen weer zelfvertrouwen krijgen, dat de kwaliteit van leven verbetert en dat ze meer sociale contacten krijgen, dan ben ik trots op elke individuele deelnemer."

"Ik schaam me niet voor mijn lichaam, maar ik schrik wel als ik op foto's kijk", zegt Fabian in de kantine na een training. "Maar ik ben nu goed bezig. We houden elkaar scherp en bellen als je niet komt opdagen. Ik voel me veel beter., ik ben helderder in mijn hoofd, slaap beter en ik heb al 5 maanden niets meer besteld bij Thuisbezorgd".