Na 15 maanden vol geweld is het toch gelukt: er is een akkoord bereikt over een tijdelijk staakt-het-vuren in Gaza. Mondiale opluchting gaat gepaard met veel vragen over hoe intensieve hulpverlening snel en veilig op gang kan komen.

De Nederlandse hulpverlener Roos Bollen is voor UNICEF werkzaam in Gaza: "Toen we hoorden dat er een deal is die tot een staakt-het-vuren gaat leiden, was de blijdschap hier echt enorm. Kinderen, volwassenen, iedereen was buiten. Alle mensen waren aan het zingen en aan het dansen."

Speelgoed in het puin

Bollen vertelt dat de kinderen die ze spreekt heel hard hopen dat er een bestand komt. "Ze willen zo ontzettend graag terug naar huis. Ze praten over hun slaapkamer, en hoe graag ze weer in hun eigen bed willen slapen."

Ze gaat verder: "Of ze vertellen over hun lievelingsspeelgoed. Veel kinderen zijn bang dat hun speelgoed kwijt is geraakt of kapot is. Ze zeggen: 'Ik wil naar huis, dan ga ik meehelpen met puin ruimen en ga ik zoeken naar mijn speelgoed.'"

Elke dag 600 vrachtwagens

Vanaf het moment dat het staakt-het-vuren ingaat is de bedoeling dat er elke dag 600 vrachtwagens met hulpgoederen naar Gaza kunnen rijden.

"Het Rode Kruis gaat ervan uit dat dit nog steeds onvoldoende hulp is. Maar het is wel veel meer dan het was", zegt hoogleraar humanitaire studies Thea Hilhorst. "Begin januari mochten er slechts veertig vrachtwagens per dag de grens over, dus dit zou een enorme verbetering zijn."

'Goed nieuws'

Hilhorst vindt het bestand een stap in de goede richting. "We hebben de afgelopen tijd gezien dat Israël de grenzen steeds dicht heeft gehouden, zodat hulpverlening de bevolking niet kon bereiken. Met het bestand kan dat nu wel, dus dat is goed nieuws."

Maar de hoogleraar is ook sceptisch. Volgens haar had enorm veel leed voorkomen kunnen worden: "Het bestand had er al veel eerder moeten zijn. De humanitaire hulp had al lang op gang moeten komen. Door voedseltekorten en slechte gezondheidszorg zijn er veel mensen overleden, die krijg je nooit meer terug."

'Continu het gezoem van drones'

Voor nu zal het bestand hoe dan ook een grote opluchting voor iedereen betekenen. "Dat geldt ook voor ons, de hulpverleners", vertelt Roos Bollen.

"Continu zijn er luchtaanvallen, je hoort de hele tijd het gezoem van de drones, ik hoor het ook nu weer. Dat zorgt voor enorm veel stress onder families, en met name bij kinderen."

Kinderen in permanente staat van stress

Bollen vertelt dat kinderen in Gaza voortdurend blootgesteld zijn aan gevaarlijke en traumatische situaties.

"Ze zijn zich ook bewust van het feit dat er geen veilige plek is in Gaza. Ze zitten vast in een permanente staat van stress en alertheid. Daarom is het zo belangrijk dat deze kinderen en hun families eindelijk wat rust krijgen, op adem kunnen komen."

Meer veiligheid voor hulpverleners

Het staakt-het-vuren moet er ook voor zorgen dat hulpverleners, zoals Bollen, veiliger hun werk kunnen uitvoeren in Gaza.

"Tot nu toe was het voor hen onvoorstelbaar gevaarlijk", zegt Thea Hilhorst. "Maar met de komst van het bestand zouden de aanvallen moeten stoppen. Het zou echt een schending zijn van het bestand als hulpverleners opnieuw worden aangevallen."

'Militair roept wantrouwen op'

Maar het sturen van militairen om de veiligheid van hulpverleners te waarborgen lijkt de hoogleraar humanitaire studies geen goed idee.

Ze legt uit: "Dat roept in de eerste plaats veel wantrouwen op bij de bevolking. Bovendien denk ik dat het niet nodig is, omdat het juist de kern is van het bestand om de aanvallen op hulpverlening te stoppen."

'Vrachtwagens kunnen alleen maar stapvoets rijden'

Bollen voorziet grote problemen met de infrastructuur wat het leveren van hulpgoederen betreft: "Regelmatig willen wij hulpgoederen naar een gemeenschap brengen, naar een tentenkamp of naar een school waar families toevlucht hebben gezocht. Dan is het erg moeilijk voor ons om van A naar B te komen, omdat mensen ontzettend dicht op elkaar zitten."

"Zodra je een voet buiten de deur zet, ben je omgeven door mensenmassa's. Met onze eigen auto's rijden we stapvoets en proberen we ons door die massa heen te manoeuvreren. Met vrachtauto's gaat dat nog een stuk moeilijker worden", weet ze.

Hoopvolle stemming

En er zijn ook nauwelijks verharde wegen, gaat Bollen verder. "De meeste wegen zijn helemaal kapotgeschoten. Dat bemoeilijkt het transport van hulpgoederen enorm. Om dat op te lossen moet je investeren in het herstellen van die wegen. Dat gaat natuurlijk niet zomaar gebeuren."

Maar Bollen benadrukt dat de stemming nu vooral heel erg hoopvol is: "Kinderen kunnen niet wachten om terug naar huis te kunnen, om misschien weer vriendjes te kunnen ontmoeten uit hun wijk of familieleden die achter zijn gebleven."

Veel opluchting door bestand Gaza, maar hulpverlening staat voor gigantische uitdaging

Iran en de Verenigde Staten zitten vandaag om de tafel in Oman om een nieuw atoomakkoord af te sluiten. President Donald Trump stapte in 2018 uit het vorige akkoord, waarom zijn de landen nu weer in gesprek? "Alternatief is bombardementen."

Iran-deskundige en analist bij het Haagsche Instituut Geopolitiek Damon Golriz verwacht dat beide landen heel positief de gesprekken van vandaag ingaan. "En dat er ook eigenlijk een rail wordt gelegd voor de bewegingen die meer richting diplomatie gaan in plaats van oorlogsretoriek."

'Amerika wel kernwapens tegenhouden'

De gesprekken gaan dus over een nieuw atoomakkoord tussen Iran en de VS, waarin de landen afspraken maken over het nucleaire programma van Iran en wat ze met die technologie doen. "Het heeft alleen maar een politiek besluit nodig om zometeen kernwapens te maken. En dat wil Amerika tegenhouden."

De reden dat de VS toenadering zoekt heeft volgens Golriz te maken met de rivaliteit tussen de VS en China, waar het Midden-Oosten tussen zit. "Het is een veld waarin energie en logistiek een belangrijke rol spelen", legt hij uit. "En wat Iran wil is eigenlijk minder sancties, omdat de Amerikanen heel veel sancties hebben opgelegd de afgelopen paar jaar. En natuurlijk ook dat er geen oorlog komt."

De vorige 'Iran-deal'

Dit is niet de eerste keer dat Iran en de VS praten over kernprogramma's. In 2015 waren de landen het al eens geworden over het Iraanse kernprogramma. Iran zou volgens dit plan afzien van het maken van kernwapens. In ruil daarvoor beloofde landen zoals de Verenigde Staten en Europese landen om economische sancties tegen Iran op te heffen.

Toen Donald Trump in 2018 begon aan zijn eerste termijn als Amerikaanse president stapte hij uit het akkoord, ook kondigde hij nieuwe sancties aan op Iran. Sindsdien houdt Iran zich ook steeds minder aan de afspraken uit het akkoord.

'Iran moet gesprek aangaan'

Volgens de Iran-deskundige is dit het juiste moment om te praten over een nieuw akkoord. "Iran is ontzettend verzwakt na 7 oktober door de aanvallen van Israël op bijvoorbeeld Hezbollah, Hamas en de Houthis." Dat zijn allemaal groepen die militair gesteund worden door Iran.

"Er is ook een militaire opbouw in de regio door Amerika die ongekend is in de afgelopen 20 jaar", vertelt Golriz. "Dat samen zorgt ervoor dat Iran het gesprek moet aangaan, omdat het alternatief bombardementen is."

'Regime wordt niet gedragen door bevolking'

Volgens Golriz heeft Iran nu ook te maken met veel interne problemen, wat een belangrijke reden is om in gesprek te gaan. Zo waren er de afgelopen jaren veel demonstraties voor vrouwenrechten. "Het regime wordt niet gedragen door de bevolking. Jonge mensen willen meer vrijheid, een westerse manier van leven. Dit regime kan dat niet geven."

"Economisch gaat het ook heel slecht", gaat hij verder. "Het land is gesanctioneerd op allerlei manieren. Je kan hier bijvoorbeeld geen geld over maken naar Iran als je familieleden hebt." Ook mogen veel bedrijven niet handelen met Iran, hierdoor is het land economisch grotendeels afgesloten van de rest van de wereld.

'Trump wil voor vrede zorgen'

De reden dat de VS het gesprek opnieuw aangaat, heeft volgens Golriz vooral te maken met president Trump zelf. "Hij wil een deal sluiten omdat hij de president wil zijn die voor vrede zorgt", legt hij uit.

President Trump wil volgens de Iran-deskundige het land naar zich toetrekken, om meer invloed te krijgen in het Midden-Oosten. "Waar dus energie en logistiek een belangrijke rol spelen. En dat samen zorgt ervoor dat er voldoende politieke wil is om deze bijeenkomst te laten slagen."

Het aantal meldingen van frauduleuze belletjes is enorm gestegen. Volgens expert Dave Maasland zijn de daders vaak Nederlandse jongeren die door bendes hiervoor geronseld worden. ”Het lijkt steeds meer op georganiseerde misdaad.”

Steeds meer criminelen proberen via de telefoon geld af te troggelen bij niets vermoedende slachtoffers. Dat blijkt uit recente cijfers van de fraudehelpdesk. In de eerste drie maanden van dit jaar kwamen er 9.793 meldingen binnen bij het anti-fraude instituut. In 2024 lag dit aantal in dezelfde periode nog op 3.031 meldingen.

Grote criminele bendes

Cybercrime-expert Dave Maasland is niet verbaasd over deze toename. "Deze vorm van misdaad begint echt de vorm aan te nemen van georganiseerde misdaad", legt hij uit.

Er zitten volgens hem steeds vaker grote criminele bendes achter deze vorm van oplichting. "Die weten hoeveel geld hiermee te verdienen valt."

'We zijn gewend alles online te delen'

Daarnaast maakt nieuwe technologie als AI het stuk makkelijker voor deze criminelen om hun slag te slaan, zegt Maasland. "De opkomst van kunstmatige intelligentie speelt zeker een rol en die versnelt deze opmars alleen maar. Je hebt nu voor het klonen van een Nederlandse stem, nog maar 10 seconden nodig van de oorspronkelijke stem", legt hij uit. "Dus dat wordt steeds beter en makkelijker."

"Maar dat is zeker niet de enige factor", benadrukt de expert. Ons eigen online gedrag speelt oplichters ook vaak behoorlijk in de kaart. "We zijn zo gewend om alles online te delen, omdat we elkaar vertrouwen. Deze gegevens lekken ook vaak uit. Maar dat zorgt er wel voor dat criminelen heel geloofwaardig deze telefoontjes kunnen plegen."

'Kan iedereen overkomen'

"Ze zijn echt zo geraffineerd deze oplichters", gaat Maasland verder. "Ze bellen je dus op en gebruiken in zo'n telefoontje allemaal gegevens van jou. Ze weten je naam, je adres en soms zelfs ook je banksaldo. Dan wordt het zo geloofwaardig allemaal."

Maasland heeft zelf van dichtbij gezien hoe deze criminelen te werk gaan. "Ik heb wel eens telefoontjes van de politie mogen mee luisteren. De manier waarop deze oplichters dat doen, is echt zo extreem gehaaid en geloofwaardig", vertelt hij. "Zo klantvriendelijk ook. Ik me voorstellen dat iedereen hier in mee zou kunnen gaan. Het kan dus echt iedereen overkomen."

Geronselde jongeren hebben 'geen idee'

Wat Maasland ook zorgen baart, is de leeftijd van de daders die zich met deze vorm van oplichting bezig houden. "Het zijn vooral veel jongeren ook die geronseld worden door deze bendes, helaas ook in vriendengroepen. Want veel van deze fraudeurs zitten gewoon in Nederland. Daar waarschuwt de politie voor."

"Ze vertellen deze jongeren niet dat ze geld stelen van ene mevrouw Jansen, maar dat ze stelen van de verzekering of van de bank", gaat hij verder. "In de rechtszaal komen ze er soms pas achter dat mevrouw Jansen het slachtoffer is en haar hele pensioenpotje weg is. Ze hebben echt geen idee."

'Let op urgentie'

De expert heeft tot slot nog een gouden tip hoe je kunt voorkomen dat je in de val van deze oplichters loopt. "Let op urgentie, dat komt bij al deze vormen van oplichting voor, of ze nou kunstmatige intelligentie gebruiken of niet."

"Ze roepen altijd hun slachtoffer op om direct iets te doen, meteen iets over te maken", legt hij Maasland uit. "Want anders verlies je je geld of je telefoon. Als je wordt opgedragen direct te handelen, moeten alle alarmbellen afgaan."