Veel mensen zeggen 'nee' in nieuw donorregister, maar dat is niet erg

Het aantal mensen dat registreert geen donor te willen zijn neemt toe, blijkt uit cijfers van het CBS. Deskundigen vinden dat geen probleem. "Het is juist goed dat mensen nadenken over de vraag of ze donor willen zijn of niet."

"Het belangrijkste is dat mensen het erover hebben met hun geliefden. Dat schept duidelijkheid. Nu is tweederde van de Nederlanders nog niet geregistreerd", zegt psycholoog Yvonne van Leeuwen. Zij begeleidt artsen met de communicatie rondom donatie.

'Na overlijden moet je snel het gesprek over orgaandonatie voeren'

Vanaf volgend jaar zijn mensen die niet geregistreerd staan in het donorregister automatisch donor. In België kennen ze dat systeem al sinds midden jaren 80. Het feit dat geen reactie nu 'ja' betekent, zorgt er waarschijnlijk voor dat mensen die geen donor willen zijn een duidelijke 'nee' registreren.

Toch is die duidelijkheid het belangrijkst voor artsen bij de gesprekken die ze met nabestaanden voeren na iemands overlijden. In korte tijd moet er namelijk veel gebeuren. "Bij orgaandonatie moet je al snel na het overlijden tot het gesprek over donatie overgaan. Soms na een paar uur, maar vaak al bijna meteen."

Het is niet aan de familie

Van Leeuwen traint artsen in het uitleggen van het begrip hersendood. Dat is vaak lastig voor nabestaanden, omdat ze hun geliefde nog aan de beademing zien liggen en denken dat hij of zij nog leeft. "Dat gaat tegen hun gevoel in. Helaas is het dan de machine die de bloedsomloop in gang houdt en is de persoon echt overleden." Zo'n situatie kan het gesprek over orgaandonatie voor de familie moeilijker maken.

Toch kwam de keuze over orgaandonatie voor het nieuwe register bij hen te liggen als een overledene geen keuze had vastgelegd. Misvattingen die artsen moeten ontkrachten is dat mensen denken dat de familie uiteindelijk áltijd mag beslissen. "Dat is niet zo. Je moet het donorregister zien als een soort testament. Een 'ja' in het register is dus ook echt een ja."

Lees ook

• Tweede Kamer: 'Slogan donorcampagne moet per direct van tafel'

Donatie kan troost bieden

Toch kan orgaandonatie volgens Bruno Desschans, transplantatiecoördinator van het Universitair Ziekenhuis Leuven, ook troost bieden aan nabestaanden. "Als iemand is overleden moet een arts slecht nieuws brengen: de geliefde is er niet meer. Maar hij of zij kan donor zijn. Dat kan soms het rouwproces vergemakkelijken."

Desschans ziet verschillen tussen Nederlanders en Belgen als het gaat om dit onderwerp. "Nederlanders willen bij leven graag organen afstaan, bijvoorbeeld nieren. Maar na de dood vinden Nederlanders dat lastiger, dan wordt het taboe. Dat begrijp ik niet goed." Van Leeuwen heeft daar wel een verklaring voor. "Veel mensen denken liever niet na over hun eigen dood. Dat taboe moeten we doorbreken."

Radio-interview: Steeds meer mensen zeggen 'nee' tegen orgaandonatie. Is dat erg? Volgens psycholoog Yvonne van Leeuwen en transplantatiecoördinator Bruno Desschans niet.