Veel meldingen, maar niemand greep in: welke lessen we moeten trekken uit zaak rond mishandeld pleegmeisje Vlaardingen

Terwijl de rechtszaak tegen haar pleegouders start, gaat het nog altijd slecht met het 10-jarige meisje uit Vlaardingen. Waarom greep niemand in, ondanks de vele alarmsignalen? "Pleegorganisaties zijn er heel erg voor de pleegouders."

In de Vlaardingse Madoerastaat lijkt de rust inmiddels teruggekeerd. In mei stond de straat plots in het middelpunt van de belangstelling toen bleek dat een 10-jarig meisje ernstig verwaarloosd en mishandeld bleek te zijn door haar pleegouders.

Meisje al een tijd niet gezien

Buren hadden het meisje op dat moment al een hele tijd niet meer gezien, zeggen ze tegen EenVandaag. Ze vertellen dat het gezin van John en Daisy weinig contact had in de buurt. Het stel, en bezoekers, gebruikten de zij-ingang van de hoekwoning.

De voortuin lag er zo verwilderd bij dat er geklaagd werd bij de verhuurder, bevestigt de woningbouwcorporatie. Ook klaagden buren over de camera's die aan het huis hangen. De woning van het pleeggezin van ouders John en Daisy is inmiddels dichtgespijkerd om te voorkomen dat er vernielingen plaatsvinden.

In een kooi opgesloten

Het pleegmeisje belandde in mei in het ziekenhuis nadat ze van de trap zou zijn gevallen. Omdat er twijfels waren over die verklaring, startte de politie een onderzoek en arresteerde ze de pleegouders John en Daisy. Ze worden vervolgd voor poging tot doodslag, zware mishandeling, vrijheidsberoving en het in hulpeloze toestand brengen van het meisje.

De details in de zaak zijn afschuwelijk. Zo zou de 10-jarige in een kooi opgesloten hebben gezeten waar stroomdraden aanzaten, werd ze met handboeien aan een radiator vastgebonden en plakten ze haar mond af. Ook werd ze slecht verzorgd. Pijnlijk genoeg maakte de omgeving van het meisje en het meisje zelf melding van de mishandelingen.

Eerder ook al andere pleegkinderen

Zo vertellen buren dat het meisje in de supermarkt had gezegd dat ze mishandeld werd. Ze liet er haar blauwe plekken zien. Een medewerker heeft daarop de politie laten komen, maar die brachten haar terug naar het gezin. Ook zouden andere bewoners in de straat melding hebben gemaakt. Een van de buren zag het meisje weleens lopen terwijl ze vuilniszakken wegbracht. Maar ze zagen haar nooit spelend.

Daisy en John zouden, naast het zusje van het meisje en hun eigen kind, volgens de buurt ook eerder andere pleegkinderen hebben opgevangen: twee jongetjes. Omdat de zaak voor de rechter moet komen, wil en kan het Openbaar Ministerie niet ingaan of er meerdere kinderen zijn geweest. "Alles wat jullie horen, ga ervan uit dat wij daar ook kennis van nemen. Dat wordt nagelopen."

'Bang voor valse beschuldigingen'

Uit een rechtbankdocument blijkt bovendien dat er ook bij de jeugdzorginstelling zorgen waren over de opvoedvaardigheden van de pleegouders. Ze moesten een cursus volgen maar hadden dat (nog) niet gedaan. De biologische moeder sprak ook haar zorgen uit. Toch moest het meisje in het gezin blijven van de rechters.

Annemiek Harder, bijzonder hoogleraar jeugdzorg aan de Erasmus Universiteit noemt het 'heel schrijnend' dat er met alle meldingen niets is gedaan. "Het kan zijn dat mensen toch twijfels hebben of dat ze bang zijn vals te beschuldigen, en dan niet ingrijpen", zegt ze. "Terwijl juist als je dit merkt bij zo'n jong kind, moet je dat direct serieus nemen en er wat mee doen."

'Gaat vaker mis'

Advocaat van verschillende pleegkinderen Marco Erkens noemt de situatie in Vlaardingen een extreem voorbeeld. "Maar ik zie dat het vaker misgaat", vertelt hij. "Zoals biologische ouders die merken dat het misgaat." Dat is lastig, want het zijn de ouders waar het kind vandaan is gehaald. "Die maken zich zorgen en zijn er niet bij, maar ouders zijn niet gek natuurlijk."

"Of de kinderen zelf die iets aangeven, maar dan zeggen: ik zit in een loyaliteitsconflict, het valt allemaal wel mee", schetst hij. "Pleegorganisaties zijn er heel erg voor de pleegouders." Er zou volgens hem beter samengewerkt moeten worden met de biologische ouders.

Bedekken met mantel der liefde

Advocaat Erkens stelt dat er veel beter naar het kind geluisterd moet worden. "Signalen oppikken, meer praten met het kind, maar ik vind ook dat een kind een eigen advocaat zou moeten hebben." Nu luistert de rechter heel erg naar wat de gezinsvoogd vindt, zegt hij. "Maar geef het kind een eigen positie."

Een belangrijke les uit deze situatie moet volgens hem zijn dat als je signalen opvangt je dat serieus moet nemen. "Ga dat uitzoeken, wat kan beter? En ik denk nu dat er heel erg snel met de mantel der liefde wordt bedekt. 'Ach het kind zegt dat door het loyaliteitsconflict, we luisteren naar de pleegouders, het komt wel goed'", zegt hij. "Daar wordt te gemakkelijk over gedacht."

Ondersteuning voor pleegouders

Het perspectief van het kind wordt 'best weleens' vergeten, zegt ook hoogleraar Harder. "Terwijl dat heel belangrijk is." De pleegzorgbegeleider moet op neutraal terrein alleen praten over hoe het in het pleeggezin gaat. "Omdat je grote loyaliteit ziet richting de pleegouders, of omdat een kind bang is."

De ondersteuning van pleegouders noemt Harder een 'knelpunt in de praktijk'. "Je wil kinderen die beschadigd zijn goed kunnen behandelen, je wil ook pleegouders goede ondersteuning bieden", zegt ze. Pleegzorg is officieel geen professionele zorg, maakt Harder duidelijk. "Het is gericht op thuis laten wonen van kinderen wanneer ze het niet goed hebben thuis, het is een hele goede oplossing voor kinderen die in de eigen thuissituatie problemen hebben."

'Checken op meerdere zaken'

Maar dat het geen professionele zorg is, wil niet zeggen dat er geen kwaliteitskader is, benadrukt ze. "Er zijn wettelijke aspecten zoals leeftijd, een Verklaring Omtrent Gedrag rond functioneren, dan kijken ze ook of er een misdrijf is begaan of overtreding. Daar screenen ze dus op." Maar ook of ouders open en transparant zijn. "Ze checken op meerdere zaken."

Een jeugdzorginstelling zou in principe minimaal een keer per jaar onderzoek moeten doen naar de omstandigheden in een gezin, zegt Harder. "Naar hoe de veiligheid is binnen het gezin en hoe het gezin functioneert."