Lantaarnpalen, kantoren waar het licht blijft branden, de industrie die doorgaat: lichtvervuiling neemt elk jaar toe. Dat dieren er last van hebben, was al langer bekend, maar ook op mensen heeft te veel licht in de 'donkere uren' een negatief effect.

"De effecten van te veel licht op de natuur zijn redelijk bekend, maar van die op de mens weten we nog maar het topje van de ijsberg", zegt chronobioloog Roelof Hut vandaag in De Telegraaf. Hoe zit dat?

Signaal voor biologische klok

Bioritme-onderzoeker Laura Kervezee kan zich vinden in de uitspraak van Hut. "We weten dat licht heel belangrijk is: zonder zouden we niet kunnen zien. Maar waar we pas de laatste jaren achterkomen, is dat licht ook heel belangrijk is voor andere functies."

"Een daarvan is dat het een signaal is voor onze biologische klok", legt ze uit. "Die zorgt ervoor dat allerlei processen in het lichaam, zoals de lichaamstemperatuur en de verwerking van voedsel, in de pas blijven lopen met de 24-uurscyclus op aarde." Verstoring van deze interne klok kan schadelijk zijn voor de gezondheid, zegt Kervezee.

Te veel licht in avond

Licht en donker zijn beide belangrijk voor ons bioritme, zegt hoogleraar licht en omgevingspsychologie aan de Technische Universiteit Eindhoven Yvonne de Kort. "Om 's nachts goed te kunnen slapen, heb je baat bij zo weinig mogelijk licht, terwijl je overdag juist veel licht nodig hebt."

Het gaat dus vooral om het contrast tussen die twee. "Maar we krijgen overdag weinig licht, omdat we zoveel binnen leven. Dat betekent dat we 's avonds en in de nacht heel gevoelig zijn voor blootstelling aan licht. Zowel binnen als buiten staan dan de lichten aan en dat is niet goed."

Slaap en immuunsysteem

En dat kan negatieve gevolgen hebben. De Kort: "Als je bioritme verstoord raakt, krijg je slaapklachten. Je hebt moeite met in slaap vallen, voelt je niet uitgerust. Ook kan het je stemming negatief beïnvloeden, je immuunsysteem aantasten en leiden tot hart- en vaatziekten en gewichtstoename."

In de nacht maak je tijdens je slaap hormonen aan die ervoor zorgen dat je metabolisme goed blijft functioneren, dat je minder hongerig bent, zegt De Kort. "Daarom moet je 's nachts slapen en in het donker zijn. Net als dat je overdag om dezelfde reden wakker moet zijn, in het licht."

'Ga overdag naar buiten'

Wat je het beste kunt doen om klachten te voorkomen? Ervoor zorgen dat je 's avonds de lampen niet te fel aanzet, dat je blauw licht vermijdt en dat je niet te dicht op je scherm gaat zitten, geeft De Kort als advies. "En kies er vaker voor om de televisie uit te laten en bijvoorbeeld een boek te lezen." Ook raadt ze het af om je telefoon mee te nemen naar bed.

Tegelijkertijd adviseert de hoogleraar om overdag zoveel mogelijk licht tot je te nemen, dit omdat we gemiddeld gezien dus veel binnen zitten. "Ga veel naar buiten", roept ze mensen op. "Want hoe meer licht overdag, hoe minder gevoelig je bent voor verstoring in de avond."

Olie- en gasbedrijven Shell en Total trekken zich voorlopig terug uit een project voor CO2-opslag onder de Noordzee. Ze vinden de aanleg van de pijpleidingen die dit mogelijk moeten maken nog te risicovol.

Op basis van een tip van de AIVD werd in april de advocaat van Ridouan Taghi, Vito Shukrula, gearresteerd. AIVD-baas Erik Akerboom vertelt dat de dienst wil voorkomen 'dat criminele netwerken worden aangestuurd vanuit de gevangenis via een advocaat'.

Shukrula's arrestatie op donderdag 10 april leidde tot geschokte reacties in de advocatuur. Hij werd aangehouden na een bezoek aan zijn cliënt Ridouan Taghi in de Extra Beveiligde Inrichting (EBI) in Vught. Volgens het Openbaar Ministerie (OM) zou Shukrula zich schuldig hebben gemaakt aan 'deelname aan een criminele organisatie'.

Strafrechtelijk onderzoek

Wat deze zaak zo bijzonder maakt, is de doorslaggevende rol die veiligheidsdienst AIVD in Shukrula's arrestatie heeft gespeeld. Het strafrechtelijk onderzoek naar de advocaat begon namelijk in december na een tip van de inlichtingendienst.

In een zogenoemd ambtsbericht aan het OM meldde de AIVD dat Shukrula berichten van zijn cliënt Taghi zou doorspelen aan personen in het criminele netwerk van Taghi.

Zorgen over communicatie

Hoewel AIVD-baas Erik Akerboom niet op individuele zaken kan ingaan, zegt hij tegen EenVandaag dat de AIVD zich zorgen maakt over de mogelijkheden tot communicatie, die criminelen vanuit de gevangenis nog kunnen hebben met hun netwerk.

"Een van de belangrijkste dingen die wij willen voorkomen is dat criminelen - ook als ze zitten opgesloten in de gevangenis - kunnen blijven spreken met hun criminele netwerk. Want hiermee kunnen ze nog altijd een dreiging uitoefenen op de samenleving."

Niet meer aansturen vanuit gevangenis

Het feit dat de AIVD deze tip doorgaf aan het OM, doet vermoeden dat de dienst zich vaker bezighoudt met verdachten in het Marengo-proces. De criminele organisatie van Taghi in het bijzonder.

Akerboom: "Dat we standaard meeluisteren met de telefoongesprekken tussen advocaten en deze personen, dat kan niet de conclusie zijn. Het gaat ons erom dat de communicatie vanuit de gevangenis stopt en dat niet langer de criminele netwerken kunnen worden aangestuurd. Bijvoorbeeld via een advocaat."

Kritische brief

Bovendien is het vanzelfsprekend dat de AIVD in actie komt, als er sprake is van 'bedreiging van de rechtstaat', vervolgt Akerboom. "Als deze criminele netwerken zich bezighouden met het bedreigen en zelfs liquideren van personen die onze rechtstaat vertegenwoordigen, dan kunnen ze erop rekenen dat ze in het vizier van van de AIVD komen. Dat is evident."

Een maand voor de arrestatie van Shukrula was er nog forse kritiek op de werkwijze van de AIVD. Twee toezichthouders van de geheime dienst concludeerde in een kritische brief dat de AIVD zich niet altijd aan de regels houdt.

Vaker onderzoek naar criminelen

De wet schrijft namelijk voor dat dat inlichtingendienst criminelen alleen mag onderzoeken als ze de nationale veiligheid in het gevaar brengen. Daar blijkt de AIVD zich volgens de eigen toezichthouders niet altijd aan te houden.

De dienst doet te vaak onderzoek naar criminelen waarbij de nationale veiligheid helemaal niet in het geding is.

'Beter onderbouwen'

Akerboom: "Als er een directe geweldsdreiging is van een politicus, een advocaat of een journalist, dan melden wij dat direct bij de politie, zodat die kan ingrijpen. Maar er zijn ook strafbare feiten die niet direct raken aan de nationale veiligheid, maar waar soms wel een crimineel netwerk achter ligt."

De AIVD-baas zegt dat de dienst zich wel degelijk aan de regels houdt. "Dit is de reden dat wij toezichthouders hebben. Die kijken altijd met ons mee, en fluiten ons ook terug als we te ver gaan. Dus als de toezichthouder dit zegt, zullen we nog beter onderbouwen dat er directe link is met de nationale veiligheid."

Nog 60 dagen in hechtenis

De 36-jarige Shukrula is de derde advocaat van Taghi die is opgepakt. In oktober 2021 werd Taghi's neef Youssef Taghi opgepakt en in april 2023 werd Inez Weski gearresteerd.

Shukrula was sinds november vorig jaar advocaat van Taghi. Samen met raadsheren Carlo Crince le Roy en Sultan Kat stonden zij Taghi bij. Na de arrestatie van Shukrula legden ook de overgebleven twee advocaten de verdediging van Ridiouan Taghi neer. Afgelopen vrijdag werd het voorarrest verlengd van de voormalig advocaat van Taghi. De raadkamer van de rechtbank in Amsterdam besloot dat Shukrula nog 60 dagen in hechtenis moet blijven.