Vaste plek voor boeren in waterschappen maakt het lastiger om droogte op te lossen, zeggen experts: 'Ze hebben te veel macht'

De landbouwsector heeft een vaste plek in de waterschappen. Volgens experts is het tijd dat daar verandering in komt, omdat boeren nu te veel invloed zouden hebben. "Wat wij in de praktijk zien, is dat ze heel sterk hun eigen belangen behartigen."

In de Achterhoek is droogte een groot probleem. "Er komen een paar kleine beekjes vanuit Duitsland", vertelt onafhankelijk hydroloog Gé van den Eertwegh, "maar in principe moeten ze het hier van het grondwater hebben. Neerslagoverschot moet hun watersysteem voeden."

Achterhoek is droge regio

"Het is een van de drogere regio's in Nederland qua weer", legt Van den Eertwegh de oorzaak van de droogte uit. "Het regent altijd minder en er is heel weinig grondwater. Er wordt namelijk te weinig water vastgehouden in dit gebied." Dat zorgt voor problemen.

Volgens hem is drooglegging namelijk nodig voor de landbouw. "Eind februari en begin maart willen veehouders bemesten, maar dan is de grond te nat. Om met machines het land op te kunnen, moet je het water laten weglopen. Weg is weg, het komt niet meer terug."

'Anders gaan boeren'

Wat is dan de oplossing tegen de droogte? "Een structurele herinrichting van het landelijk beleid op twee niveau's", zegt de hydroloog. "Ten eerste het watersysteem, dat moet niet meer in staat zijn om snel water af te voeren in de winter."

Daarnaast moet er naar het landgebruik zelf gekeken worden, stelt Van den Eertwegh. "Als je in de buurt van beken en laagtes bepaalde teelt hebt die gevoelig is voor natte voeten of vroege bemesting behoeft, dan moet je anders gaan boeren. En ja, dat is vrij radicaal. Maar het is nodig."

Eigen belangen behartigen

Hydroloog Van den Eertwegh vindt het een goed dat er iets wordt gedaan aan de geborgde zetels voor boeren. Ook Henk Kreunen, die namens de Algemene Waterschapspartij in het algemeen bestuur van waterschap Rijn en IJssel zit, vindt dat boeren nu veel te veel te zeggen hebben.

"Alles moet via algemene democratie gekozen worden", vindt Kreunen. "Wat wij in de praktijk zien, is dat ze heel sterk hun eigen belangen behartigen. En ook vanuit de gekozen zetels, daar krijgen ze veel steun van het CDA en de VVD. Het CDA is helemaal gericht op boeren."

Verdeling van de kosten

Invloed is volgens Kreunen ook te zien als het gaat om kostentoedeling. Dat gaat over hoe de kosten voor het watersysteem verdeeld moeten worden over verschillende groepen als huishoudens, bedrijven en natuurorganisaties. Aan de hand van deze verdeling berekent het waterschap daarna de belastingtarieven.

Vorig jaar nam het waterschap Rijn en IJssel een voorstel aan waarmee de kosten opnieuw verdeeld worden. "En dan zie je dat landbouw 5 procent minder gaat betalen voor landbouwgrond, terwijl de ingezetenenheffing (voor huishoudens, red.) met 19 procent wordt verhoogd", stelt Kreunen boos vast.

'Burgers hebben er geen weet van'

"Dan vindt de meerderheid het dus goed dat burgers meer betalen", zegt de politicus. Het laat volgens hem zien "dat er invloeden zijn die meer macht hebben dan de oppositie. En de burgers hebben er zelf geen weet van."

Het door de Tweede Kamer aangenomen wetsvoorstel om het aantal geborgde zetels voor boeren te halveren, noemt Kreunen 'een gedrocht'. Hij wil dat de vaste plekken helemaal verdwijnen. "Ik heb een warm hart voor de landbouw, maar de verdeling van de kosten moet eerlijk. En dat gebeurt nu niet vanwege die geborgde zetels."

'Belangrijk dat wij aan tafel zitten'

Agrarisch manager Erik Luiten heeft namens de landbouwsector een geborgde zetel in het waterschap Rijn en IJssel. "De besluiten over het watersysteem hebben invloed op de landbouw, dus de landbouw heeft een zegje over de besluiten. Die wisselwerking is belangrijk en vanuit die gedachte is de geborgde zetel ontstaan", stelt hij.

"Landbouw wil juist graag water vasthouden, dat is belangrijk verderop in het seizoen. Dat besef hebben wij ook", zegt Luiten over de droogteproblemen. "We hebben veel begrip en willen blijven meedenken over het vasthouden van het water. Het is belangrijk dat wij aan tafel zitten om hierover mee te denken."