Niemand praat er graag over: het doden van dieren. Maar het moet wel gebeuren willen we vlees op ons bord kunnen hebben. Telkens blijkt dan weer dat we liever onze ogen sluiten en er maar vanuit gaan dat het wel goed zal gaan. Die houding kan je zeker volhouden als kippen en varkens uit de bio-industrie aan de lopende band in miljoenen aan ons voorbij gaan. Ze worden anoniem. En ze kunnen toch niet protesteren.

Al eerder berichtten we over de problemen in kippenslachterijen in ons land. Oud-keurmeester en klokkenluider Anton Breunis vertelde twee jaar geleden in onze uitzending dat de kippen in Nederlandse slachthuizen (opzettelijk) te weinig worden verdoofd, waardoor ze bij vol bewustzijn worden gedood. Een illegale en wrede slachtmethode.

Ook de miljoenen varkens uit de bio-industrie komen allerminst gelukkig aan hun eind. Tenminste, als we afgaan op de deskundigen. Het grote probleem is namelijk dat we niet precies weten hoe de varkens aan hun eind komen. Er zijn geen ramen in de kamers waar de dieren worden bedwelmd met C02 en geen camera's. Niemand wordt ooit toegelaten om te kijken hoe het eraan toegaat. Deskundigen niet, maar zelfs onze eigen overheid, hoewel verplicht, wordt niet toegelaten. De VION –de grootste varkensslachterij van Europa- weigert dit gewoon. Als je bedenkt dat hier wekelijks 55.000 varkens door vergassing verdoofd -en daarna gedood- worden, zou je als overheid toch wel willen weten of dit een beetje volgens de regels gaat.

Er zijn wel eens mensen toegelaten tot de slachterij –zoals Varkens in Nood, deskundigen en een delegatie van Trouw afgelopen week. Maar het luik van de (gas)kamers, die diep in de grond zitten, gaat dan pas open als het productieproces stil staat.

Deskundigen hebben wel een idee wat er in die ruimtes gebeurt met de varkens. Dat weten ze van proeven uit de jaren zeventig. De beesten voeren een strijd op leven en dood voordat ze het loodje leggen. Dat kan en moet anders, meent de stichting Varkens in Nood. Want volgens de stichting is het de vraag of de doodsstrijd van de varkens binnen de wettelijke normen blijft. Bovendien zou een controlerende instantie zoals de Voedsel- en Warenautoriteit, onze overheid dus die toeziet op het vlees, volgens de EU richtlijnen te allen tijden toegang moeten krijgen tot alle delen van het slachthuis, dus ook de (gas)kamers.

Door dit best bewaarde geheim van de sector waren er jarenlang geen beelden beschikbaar van de varkens in hun laatste uren en was de discussie verstomd. Geen beelden betekent: geen bewijs. Maar lang naspeurwerk van dr. Reinder Hoenderken (een expert op het gebied van bedwelming van slachtdieren) leverde vorige zomer al de eerste beelden op van varkens die met C02 bedwelmd worden. Nu pas worden ze naar buiten gebracht. Het zijn Zwitserse beelden, afkomstig van de universiteit van Zürich. En vergelijkbaar met Nederland, want in de meeste slachterijen in Europa wordt eenzelfde methode toegepast.

De beelden zijn van proeven uit 1976 en recenter uit 1994. In Zwitserland is er destijds veel commotie over ontstaan. De opnames laten het volgende zien: varkens krijgen meerdere dagen het lekkerste eten geserveerd in een plexiglazen afgesloten ruimte met schuine klapdeur, totdat de ruimte door de varkens geassocieerd wordt met eten. De dieren rennen elke keer enthousiast de ruimte in waarna de klapdeur dichtvalt. Vervolgens wordt de ruimte, die enkele dagen functioneerde als eetkamer, gevuld met meer dan zeventig procent CO2. Zoals gewoonlijk rennen de varkens naar binnen, maar raken vrijwel direct in een toestand van stress: ze deinzen terug, kijken angstig om zich heen en proberen te vluchten. Ze hijgen, springen, vallen om of zakken door de poten, komen weer op, krijsen en slaan zichzelf tegen de wanden aan. Na afloop van de proef probeerden onderzoekers de varkens opnieuw in de ruimtes te lokken: tevergeefs. Ze bleven liever dagenlang van voedsel en water verstoken dan nog één keer dat hok in te gaan. ‘Het is absurd dat de C02 verdoving is toegestaan’, zegt Hoenderken in Trouw vandaag. ‘De methode voldoet niet aan de wettelijke eis dat bedwelming zonder onaanvaardbare opwinding of pijn moet gebeuren.’

Slachterij de VION bestrijdt dit. ‘Het is geen vrolijk aanblik’, geeft prof. Bert Urlings, directeur kwaliteitszaken van VION, toe. ‘Het lijkt alsof het dier stikt, maar dat is niet zo.’ Volgens Urlings gaat het hier om een natuurlijke fysiologische reactie. ‘Bij verhoging van het C02 gehalte denkt het lichaam direct dat er minder zuurstof in het bloed zit, waardoor de ademhaling dieper wordt.’

Een alternatief voor het verdoven met C02 is de stroomstoot. Een deel van de varkens uit de bio-industrie worden op deze manier verdoofd. Maar dat betekent wél dat er minder varkens per uur kunnen worden gedood, omdat verdoving met een stroomstoot individueel moet gebeuren. Bij vergassing kunnen varkens in een groep worden bedwelmd –wat natuurlijk veel rendabeler is voor een varkensslachterij.

Met C02 bedwelming worden alle regels grof overtreden. Terwijl dezelfde expert, dr Hoenderken, al in 1978 (!) met een proef aantoonde dat de methode niet door de beugel kon. De voorloper van de Voedsel- en Warenautoriteit - de Rijksdienst voor Vee en Vlees- liet na dit experiment C02 bedwelming van varkens dan ook verbieden.

Twintig jaar later werd dit verbod weer opgeheven toen EU-regelgeving van kracht werd.

Zijn we dankzij EU-regeltjes weer terug bij af? Oordeelt u vooral zelf over bovenstaande videobeelden.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.