Niemand praat er graag over: het doden van dieren. Maar het moet wel gebeuren willen we vlees op ons bord kunnen hebben. Telkens blijkt dan weer dat we liever onze ogen sluiten en er maar vanuit gaan dat het wel goed zal gaan. Die houding kan je zeker volhouden als kippen en varkens uit de bio-industrie aan de lopende band in miljoenen aan ons voorbij gaan. Ze worden anoniem. En ze kunnen toch niet protesteren.

Al eerder berichtten we over de problemen in kippenslachterijen in ons land. Oud-keurmeester en klokkenluider Anton Breunis vertelde twee jaar geleden in onze uitzending dat de kippen in Nederlandse slachthuizen (opzettelijk) te weinig worden verdoofd, waardoor ze bij vol bewustzijn worden gedood. Een illegale en wrede slachtmethode.

Ook de miljoenen varkens uit de bio-industrie komen allerminst gelukkig aan hun eind. Tenminste, als we afgaan op de deskundigen. Het grote probleem is namelijk dat we niet precies weten hoe de varkens aan hun eind komen. Er zijn geen ramen in de kamers waar de dieren worden bedwelmd met C02 en geen camera's. Niemand wordt ooit toegelaten om te kijken hoe het eraan toegaat. Deskundigen niet, maar zelfs onze eigen overheid, hoewel verplicht, wordt niet toegelaten. De VION –de grootste varkensslachterij van Europa- weigert dit gewoon. Als je bedenkt dat hier wekelijks 55.000 varkens door vergassing verdoofd -en daarna gedood- worden, zou je als overheid toch wel willen weten of dit een beetje volgens de regels gaat.

Er zijn wel eens mensen toegelaten tot de slachterij –zoals Varkens in Nood, deskundigen en een delegatie van Trouw afgelopen week. Maar het luik van de (gas)kamers, die diep in de grond zitten, gaat dan pas open als het productieproces stil staat.

Deskundigen hebben wel een idee wat er in die ruimtes gebeurt met de varkens. Dat weten ze van proeven uit de jaren zeventig. De beesten voeren een strijd op leven en dood voordat ze het loodje leggen. Dat kan en moet anders, meent de stichting Varkens in Nood. Want volgens de stichting is het de vraag of de doodsstrijd van de varkens binnen de wettelijke normen blijft. Bovendien zou een controlerende instantie zoals de Voedsel- en Warenautoriteit, onze overheid dus die toeziet op het vlees, volgens de EU richtlijnen te allen tijden toegang moeten krijgen tot alle delen van het slachthuis, dus ook de (gas)kamers.

Door dit best bewaarde geheim van de sector waren er jarenlang geen beelden beschikbaar van de varkens in hun laatste uren en was de discussie verstomd. Geen beelden betekent: geen bewijs. Maar lang naspeurwerk van dr. Reinder Hoenderken (een expert op het gebied van bedwelming van slachtdieren) leverde vorige zomer al de eerste beelden op van varkens die met C02 bedwelmd worden. Nu pas worden ze naar buiten gebracht. Het zijn Zwitserse beelden, afkomstig van de universiteit van Zürich. En vergelijkbaar met Nederland, want in de meeste slachterijen in Europa wordt eenzelfde methode toegepast.

De beelden zijn van proeven uit 1976 en recenter uit 1994. In Zwitserland is er destijds veel commotie over ontstaan. De opnames laten het volgende zien: varkens krijgen meerdere dagen het lekkerste eten geserveerd in een plexiglazen afgesloten ruimte met schuine klapdeur, totdat de ruimte door de varkens geassocieerd wordt met eten. De dieren rennen elke keer enthousiast de ruimte in waarna de klapdeur dichtvalt. Vervolgens wordt de ruimte, die enkele dagen functioneerde als eetkamer, gevuld met meer dan zeventig procent CO2. Zoals gewoonlijk rennen de varkens naar binnen, maar raken vrijwel direct in een toestand van stress: ze deinzen terug, kijken angstig om zich heen en proberen te vluchten. Ze hijgen, springen, vallen om of zakken door de poten, komen weer op, krijsen en slaan zichzelf tegen de wanden aan. Na afloop van de proef probeerden onderzoekers de varkens opnieuw in de ruimtes te lokken: tevergeefs. Ze bleven liever dagenlang van voedsel en water verstoken dan nog één keer dat hok in te gaan. ‘Het is absurd dat de C02 verdoving is toegestaan’, zegt Hoenderken in Trouw vandaag. ‘De methode voldoet niet aan de wettelijke eis dat bedwelming zonder onaanvaardbare opwinding of pijn moet gebeuren.’

Slachterij de VION bestrijdt dit. ‘Het is geen vrolijk aanblik’, geeft prof. Bert Urlings, directeur kwaliteitszaken van VION, toe. ‘Het lijkt alsof het dier stikt, maar dat is niet zo.’ Volgens Urlings gaat het hier om een natuurlijke fysiologische reactie. ‘Bij verhoging van het C02 gehalte denkt het lichaam direct dat er minder zuurstof in het bloed zit, waardoor de ademhaling dieper wordt.’

Een alternatief voor het verdoven met C02 is de stroomstoot. Een deel van de varkens uit de bio-industrie worden op deze manier verdoofd. Maar dat betekent wél dat er minder varkens per uur kunnen worden gedood, omdat verdoving met een stroomstoot individueel moet gebeuren. Bij vergassing kunnen varkens in een groep worden bedwelmd –wat natuurlijk veel rendabeler is voor een varkensslachterij.

Met C02 bedwelming worden alle regels grof overtreden. Terwijl dezelfde expert, dr Hoenderken, al in 1978 (!) met een proef aantoonde dat de methode niet door de beugel kon. De voorloper van de Voedsel- en Warenautoriteit - de Rijksdienst voor Vee en Vlees- liet na dit experiment C02 bedwelming van varkens dan ook verbieden.

Twintig jaar later werd dit verbod weer opgeheven toen EU-regelgeving van kracht werd.

Zijn we dankzij EU-regeltjes weer terug bij af? Oordeelt u vooral zelf over bovenstaande videobeelden.

44 procent van ouders van 16- en 17-jarige kinderen staat toe dat hun kind voor hun 18de verjaardag alcohol drinkt. Dat cijfer is gedaald: in 2018 mocht nog meer dan de helft drinken als minderjarige.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder bijna 1.500 leden van het Opiniepanel met kinderen tussen de 12 en 17 jaar. Als het gaat om de oudste kinderen (16 en 17 jaar), zijn ouders een stuk strikter geworden over alcoholgebruik dan 7 jaar geleden. Toch knijpt een redelijk deel nog weleens een oogje dicht als het hierover gaat, óók bij kinderen onder de 16 jaar.

'Gun een gezonde start'

Bij ouders van tieners is er vooral meer aandacht voor de schadelijke effecten van alcohol op jonge leeftijd dan voorheen. Ruim de helft (55 procent) staat het daarom niet toe dat hun kind op 16- of 17-jarige leeftijd drinkt.

"Het is zo slecht voor zijn fysieke en mentale ontwikkeling", zegt een ouder. "Ik gun mijn kind een gezonde start in het leven."

Blijf erover praten

Ook de 15-jarige dochter van Esther Ekkel mag niet drinken. En toen haar zoon nog onder de 18 was, gold voor hem dezelfde regel. "We hebben van jongs af aan tegen onze kinderen gezegd: bij ons geldt geen drank onder de 18. Dat weten ze gewoon."

Wel vindt ze het belangrijk om als ouder gesprekken over alcohol te hebben. "Toen mijn zoon een keer in het horecabedrijf waar hij als minderjarige werkte een feestje had, vroeg ik wel toen hij thuis kwam: wat heb je gedronken? Hij zei toen, 'cola'. En ik had wel door dat dat niet zo was", lacht ze. "Maar het belangrijkste is: blijf erover praten. Een open gesprek is belangrijk."

Goede voorbeeld geven

Net als Esther, vindt ook Wilke Heijnen het belangrijk dat ouders het gesprek aan gaan. Ze is projectleider NIX18 van het Trimbos-instituut. "Ouders hebben veel meer invloed dan ze zelf vaak denken. Dus blijf dat gesprek ook vooral voeren, zeker als je kind meer interesse krijgt in alcohol."

Daarnaast is de ouder zelf ook cruciaal, zegt Heijnen. "Het begint bij de ouder om een goed voorbeeld te geven. Niet bij elk feestje alcohol drinken bijvoorbeeld, wees je daar bewust van."

Bewustwording onder tieners

Niet alleen de volwassenen, maar ook tieners zelf lijken bewuster om te gaan met drank.

Enkele ouders die meededen aan het onderzoek laten weten dat hun kind van hen al wel alcohol zou mogen drinken, maar daar 'niks van moet hebben' of er 'nog lang niet aan wil beginnen'.

'Liever gecontroleerd'

In totaal vinden ruim 4 op de 10 ouders (44 procent) het geen probleem als hun kind van 16 of 17 weleens een biertje drinkt. In 2018, zo'n 4 jaar na het verhogen van de leeftijdsgrens, was dat nog 56 procent.

Zij denken dat verbieden 'averechts' werkt en hebben liever dat hun kind er in een 'gecontroleerde situatie' aan begint, dan dat ze 'stiekem gaan drinken'.

Een klein slokje

Niet alleen onder de oudste leeftijdsgroep, maar ook als het gaat om 14- of 15-jarige kinderen staat een vijfde (19 procent) het toe dat hun kind weleens iets alcoholisch mag drinken. Veel van deze ouders geven aan dat het gaat om 'kleine promillages' of '1 glas bij een speciale gelegenheid'.

Een kleine groep van 7 procent, staat dit ook toe bij kinderen van 12 of 13 jaar. Vaak om 'een slokje te proeven' of 'niet te spastisch' te willen doen.

'Verbieden werkt niet'

Ook panellid Ruud van Dijk staat er zo in. Hij heeft een volwassen kind, maar ook een zoon van 17. "Ik denk dat ik ze het meest smerige heb gegeven wat je je kan voorstellen: jenever of zo. Dan associeer je alcohol met iets vies. Ze hebben altijd geweten dat ze mochten drinken, maar ik heb ze ook altijd verteld: het is beter om er niet aan te beginnen, want je komt er lastig van af."

Verbieden werkt niet volgens Ruud. "Zeker in die leeftijdsfase denk ik dat als je het gaat verbieden, kinderen het juist willen, ze willen experimenteren op die leeftijd."

Geen goed plan

Maar is het wel verstandig, om je kinderen liever een keer thuis uit de bocht te laten vliegen dan in een café? Volgens Heijnen niet. "Wij horen vaak terug dat ouders hun kinderen thuis leren drinken. Dat is geen goed plan." Ze vertelt dat wetenschappelijk onderzoek hierover laat zien dat grenzen hierdoor juist vervagen. "En we weten ook dat kinderen die thuis mogen drinken, vaker buitenshuis drinken."

En af en toe een drankje voor je minderjarige kind inschenken, tijdens de feestdagen bijvoorbeeld? "Ook dat is niet verstandig om te doen", antwoordt Heijnen. "Dat werkt alleen maar verwarrend voor kinderen."

Gesprek over Carnaval

Dit weekend is het Carnaval, een feest waar veel jongeren drinken. "Carnaval is zo'n moment waarop jongeren eerder in aanraking komen met alcohol en ook zijn ouders tijdens die dagen vaak toleranter", zegt Heijnen.

"Dat is hét moment dat ouders het gesprek zouden moeten voeren en dat hoeft niet lastig te zijn", merkt ze op. "Zoek daarvoor een rustig moment uit: als je samen met de hond wandelt bijvoorbeeld, of in de auto."

De cryptomunt zit in zwaar weer. Door tegenvallende beloftes van Donald Trump en speculatieve beleggingen is de digitale munt in waarde gezakt. Vrijdag bereikte het zelfs het laagste niveau sinds 10 november, vlak na de Amerikaanse presidentsverkiezingen.