De kerncentrale Dodewaard ligt al 25 jaar stil. Door een investering van het Rijk kan de ontmanteling eindelijk beginnen, maar het is al duidelijk dat de centrale langer stil zal liggen, dan hij ooit gedraaid heeft. "Ik wilde het weg hebben."

Voor het symbolische bedrag van 1 euro koopt het Rijk de centrale. Die doet het cadeau aan het Zeeuwse afvalverwerkingsbedrijf COVRA, dat verantwoordelijk wordt voor de sloop.

Ontmanteling

COVRA is het enige bedrijf in Nederland dat radioactief afval verwerkt. De kerncentrale Dodewaard is relatief klein, een factor tien kleiner dan die in Borssele. Het was de eerste kerncentrale die in 1969 in gebruik werd genomen. 28 jaar later, in 1997, werd de centrale stilgelegd.

"Met de liberalisering van de elektriciteitsmarkt was Dodewaard niet meer rendabel", legt Ewoud Verhoef, adjunct-directeur van afvalverwerkingsbedrijf COVRA, uit. "Daarom is destijds besloten tot ontmanteling."

Nog steeds radioactiviteit

Maar een kerncentrale ontmantelen en slopen is (veel) makkelijker gezegd dan gedaan. Volgens Verhoef gaat het geleidelijk aan. "Voorlopig zijn we nog jaren alleen maar aan het beheren", vertelt hij. "De centrale is uit gebruik gehaald en, zoals dat heet, 'veilig ingesloten'."

Dat betekent dat een paar dingen. Deuren zijn dicht waar ze niet meer nodig zijn, bijgebouwen zijn verwijderd, de splijtstof is weggehaald en een deel van het radioactieve afval is al naar COVRA gebracht. Er werken nog wel mensen in de centrale, die houden zich bezig met het onderhoud van onder meer ventilatiesystemen en met controles. "Er zit wel radioactiviteit in, dus daar moet je zorgvuldig mee omgaan", zegt Verhoef.

'Ik wilde het weg hebben'

Dat had veel eerder mogen starten, vindt voormalig burgemeester van Neder-Betuwe (waar Dodewaard onder valt) Kees Veerhoek. Hij heeft gemengde gevoelens bij het nieuws. "Ik kreeg toen ik burgemeester werd (2008, red.) de kerncentrale erbij. Dat ding stond daar en ik wilde het weg hebben, want ik wilde vooral natuurontwikkeling en ruimte voor de rivier."

"Het verhaal van de toenmalige eigenaar was dat de centrale nog niet weg kon omdat er allemaal plutonium en uranium in de wanden zat", herinnert Veerhoek. "Toen zijn we naar het ministerie geweest, Maxime Verhagen was daar minister. Hij vertelde dat die 40 jaar nodig zou zijn om te sparen voor de afbouw van de centrale."

De weg naar een groene weide

Nu is dat geld er toch door een samenwerking van het Rijk, de exploitant en COVRA. Het Rijk investeert 185 miljoen euro. COVRA krijgt de energiecentrale en legt de 162 miljoen euro dat nog in kas zit van huidige exploitant Gemeenschappelijke Kernenergiecentrale Nederland (GKN) en aandeelhouder Nederlands Elektriciteit Administratiekantoor (NEA) bij.

De sloop is echter nog een lang proces met veel fases. Naar verwachting gaat het 10 jaar duren. "Eerst is er de-contaminatie", vertelt Verhoef van COVRA. "Dan worden de radioactieve bestanddelen uit de installatie gehaald en afgevoerd naar Zeeland. Daarna is er een gewoon sloopproces. Want dan zijn de radioactieve stoffen weg en dan kun je slopen. En tot slot wordt het terrein opgeleverd als een groene weide."

In 2024 kozen bijna 10.000 Nederlanders voor euthanasie, 10 procent meer dan in een jaar eerder. Toch zitten er strenge voorwaarden aan verbonden. In deze video leggen we uit hoe het proces precies werkt en waarom veel verzoeken afgewezen worden.

Na de arrestatie van de vermoedelijke Rotterdamse serieschutter, Sendric S., reageerde de buurt opgelucht. Toch voelen sommige wijkbewoners zich na de 3 moorden nog altijd angstig, ziet de stadsmarinier. "Dat gevoel van onveiligheid gaat nog lang door."

Door 3 fatale schietpartijen in nog geen 2 weken tijd stond eind december het leven in het Rotterdamse stadsdeel IJsselmonde even stil. Uit het niets werden 3 mannen op straat neergeschoten. Het zorgde voor een uitzonderlijk advies: 'Ga bij voorkeur niet alleen naar buiten, vermijd donkere plekken.'

Meer ernstige incidenten

Stadsmarinier Wieke van de Haterd was betrokken bij het opstellen van dat advies. Een stadsmarinier is een ambtenaar die vanuit de gemeente werkt aan de veiligheid in de buurt. Van Haterd's werkterrein is IJsselmonde, waar de schietpartijen waren. Een wijk waar de afgelopen jaren het aantal ernstige incidenten is toegenomen, zegt ze.

Na de eerste schietpartij, was nog helemaal niet duidelijk wat er aan de hand was. "Wat maakt dat deze man specifiek is uitgekozen of is het toevallig?" Er werd tegelijkertijd ook onderzoek gedaan naar het wapen. "Toen is ook het tweede slachtoffer gevallen", vertelt ze. Er werden beelden vrijgegeven, maar het leidde nog niet tot de schutter. Het derde slachtoffer viel opnieuw in hetzelfde gebied. "Toen is de link gelegd: het gaat om dezelfde dader."

'Er was echt gevaar'

De politie schaalde volgens Van de Haterd snel op waardoor alle capaciteit beschikbaar was om de schutter snel te pakken. "Omdat er echt gevaar was dat hij weer zou toeslaan." De gemeente en politie kwamen samen tot het advies niet alleen naar buiten te gaan. "Daar hebben we lang over getwijfeld", zegt ze. "Want uiteindelijk gaat het ook uit van een maakbaarheid dat het niet kan gebeuren."

Maar de situatie was uitzonderlijk. "Het was duidelijk wat zich in IJsselmonde afspeelde, er leek echt een verband", legt ze uit. En veel was ook onzeker. Er was veel politie, zichtbaar en onzichtbaar in de wijk. Ook was er veel aandacht voor. "Wat doet dat met zo'n verdachte? Escaleert het meer, wordt de situatie gevaarlijker? Daar moet je toch rekening mee houden."

Bewoners ondersteunen

Na het derde slachtoffer gaat het ineens snel. Er wordt een duidelijke foto vrijgegeven en na een klopjacht kan de politie hem inrekenen. Beelden van de inval circuleren al snel via social media, het gaat om een flat in de buurt van de schietpartijen. De 24-jarige Sendric S. werd er aangehouden, die niet officieel woont in het gebouw. De opluchting is groot. "Omdat je echt bang bent dat er nog andere slachtoffers gaan vallen."

De strafzaak tegen S. begint, over een motief is niets bekend. Wijkmarinier Van de Haterd is nog erg bezig met het organiseren van de nazorg in de wijk. "Het effect van dat gevoel van onveiligheid dat gaat heel lang door", vertelt ze. "We zijn met z'n allen druk bezig om te kijken wat we kunnen doen om de bewoners hierin te ondersteunen".