Een groeiend probleem waar de zorg niet op is voorbereid: dementie bij ouderen met een migratieachtergrond. Familieleden trekken minder snel aan de bel en ook artsen worstelen met het herkennen van de ziekte bij deze groep.

De toename van dementie bij ouderen met een migratieachtergrond komt onder andere door de vergrijzing van gastarbeiders uit de jaren 60 en 70. Ook komen hart- en vaatziekten en diabetes vaker voor bij deze groep en die aandoeningen vergroten de kans op dementie. Volgens Zorg voor Beter is 1 op de 10 mensen met dementie migrant en stijgt het aantal migranten met dementie twee keer zo snel.

Niet meer kunnen klokkijken

Het overkwam de moeder van Hayat Eddahmani. Dat haar moeder écht dementie had, werd haar duidelijk bij het kopen van een horloge. "Ze wilde een horloge met kleine cijfers en dat vond ik niet handig. Ik vroeg haar of ze kon zien hoe laat het was en ze zei: 'Een, twee, drie'. Toen dacht ik: ze is dement."

Toch waren er al eerder signalen. Hayats moeder haalde bijvoorbeeld ook namen door elkaar. "Maar dan denk je toch eerst dat dat bij het ouder worden hoort. Achteraf bleek dat ze al jaren niet meer kon klokkijken. Omdat ze bijvoorbeeld niet klaar stond op de tijd die we hadden afgesproken."

Diagnose in vergevorderd stadium

Hayat en haar moeder werden door de huisarts doorverwezen naar het ziekenhuis en haar moeder bleek vasculaire dementie te hebben in een vergevorderd stadium. "Haar Arabisch gaat nu achteruit, maar de Nederlandse taal is ze inmiddels zo goed als kwijtgeraakt", vertelt Hayat over haar moeder.

Toch denkt Hayat dat dementie eerder vastgesteld had kunnen worden. "Er waren meer signalen, maar die niet zijn gezien. Zoals haar motoriek die heel erg achteruit ging. De huisarts raadde toen aan om in beweging te blijven, terwijl dat achteraf al een signaal was."

Per oudere bekijken

Het verhaal van Hayat herkent neuropsycholoog Sanne Franzen van het Erasmus MC. Franzen onderzoekt dementie bij ouderen met een migratieachtergrond en ontwikkelt testen die artsen helpen dementie te herkennen bij deze ouderen.

"We merkten dat er een enorme variatie aan taalbeheersing, opleidingsniveau en verschillende culturele achtergronden was. Je kan niet één aanpak maken voor de gehele groep."

Nieuwe manier van testen

Het Erasmus MC heeft daarom een speciale geheugenpoli voor migranten opgericht. Om de diagnose beter te laten aansluiten bij oudere migranten veranderden ze de manier van testen.

Ze gebruiken bijvoorbeeld nu plaatjes waarop geen witte mensen zijn afgebeeld, maar mensen van kleur. Zo kunnen ouderen met een migratieachtergrond misschien makkelijker op woorden komen. Ook bieden ze bij het Erasmus tolken aan voor tijdens de diagnose.

Plaatjes verschillend interpreteren

Eerder ging het testen op dementie anders, vertelt Franzen. "Als we bijvoorbeeld een plaatje van een iglo lieten zien aan een patiënt en vroegen wat het was: dan zei iemand met een Nederlandssprekende achtergrond, die dat weleens had gezien op tv of op school, waarschijnlijk dat het een iglo is."

"Maar vroeg je hetzelfde aan iemand die is opgegroeid op het Turkse platteland, dan zei die patiënt misschien dat het een steenoven is. En dat zegt dan niks over eventuele achteruitgang, als diegene het woord 'iglo' gewoon nooit is tegengekomen." Omdat er geen goede testen waren, was het moeilijk om een diagnose te stellen, zegt Franzen.

Marokkaanse dagbesteding

Welk verschil een diagnose kan maken, weet ook Hayat. Er werd namelijk veel duidelijk voor de familie: ze kregen recht op zorg en ze begrepen het gedrag van hun moeder een stuk beter. Ook met de moeder van Hayat ging het beter na de diagnose: zij kreeg eindelijk de hulp die ze nodig had en was een stuk minder eenzaam en ongelukkig.

Via de casemanager kwam de moeder van Hayat uiteindelijk terecht bij een Marokkaanse dagbesteding in Amsterdam waar de begeleiders ook Arabisch spreken. "Dat is een fantastische plek, mijn moeder is helemaal opgebloeid. Ze gaat er twee keer per week heen en komt vrolijk terug", vertelt ze.

Voorlichting geven

Franzen hoopt dat meer ziekenhuizen en huisartsen gaan werken met aangepaste testen en tolken. Zij een haar team hebben de afgelopen tijd ook voorlichtingen gegeven, bijvoorbeeld in de moskee, over ouder worden en dementie. "En ook de familie moet bijvoorbeeld wel weten dat dementie bestaat, waar kan je het bijvoorbeeld aan merken?"

"We hebben ook mensen getraind uit de gemeenschap, die die voorlichtingen kunnen geven." Zo hopen ze dat mensen eerder aan de bel trekken bij signalen. Daarnaast moet ook de huisarts meer kennis hebben over dementie en bijvoorbeeld weten hoe ze goed een test kunnen doen bij mensen.

De druk van China op Taiwan wordt steeds groter. Met grootschalige militaire oefeningen rondom het eiland groeit de vrees voor een invasie. Gaat China nu echt proberen Taiwan zich opnieuw toe te eigenen? "Dit moeten we zien als het nieuwe normaal."

'Eenheid van kabinetsbeleid': voor en tijdens het Kamerdebat over de lintjesaffaire gaat het er veel over. Meerdere politici vinden dat minister Marjolein Faber aan deze eenheid morrelt. Maar wat betekent het precies? "Ze moeten met één mond spreken."

Afgelopen weekend werd duidelijk dat minister Marjolein Faber van de Asiel en Migratie weigert te tekenen voor koninklijke onderscheidingen voor vrijwilligers die zich hebben ingezet voor vluchtelingen en asielzoekers. Als oplossing zullen premier Dick Schoof en minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark hun handtekening zetten. Maar volgens critici staat de 'eenheid van kabinetsbeleid' hierdoor op het spel.

Met één mond spreken

Het kabinet moet met één mond spreken, legt politiek commentator Joost Vullings uit. Dat is volgens hem een van de kernwaarden van het Nederlands staatsbestel. "Je moet het eigenlijk zo voor je zien: je mag als minister best je eigen mening hebben, maar die bespreek je dan alleen in de ministerraad met alle ministers achter gesloten deuren."

"Maar als er dan uiteindelijk een besluit wordt genomen, dan sta je daar met z'n allen achter en draag je dat ook uit", gaat hij verder. "Want anders heb je als kabinet natuurlijk buitengewoon weinig gezag als vervolgens iedere minister alsnog zijn eigen mening gaat geven. En dat is dus hier het geval."

Niet de eerste keer

Toch is het niet voor het eerst dat een minister uitspreekt dat hij of zij het niet eens is met de rest van het kabinet. Zo keerde Mona Keijzer, toen nog staatssecretaris van Economische Zaken, zich in 2021 tegen een in de ministerraad genomen besluit over het coronatoegangsbewijs. Zij stapte uiteindelijk niet zelf op, maar werd ontslagen door toenmalig premier Mark Rutte: een uitzonderlijk besluit.

Het Kamerdebat vandaag gaat dan ook niet alleen om een eventueel excuses van minister Faber, maar ook om leiderschap van premier Schoof, vertelt Vullings. "Het is de bedoeling dat hij tegen zijn minister zegt: 'Luister, wij willen dat deze lintjes worden uitgedeeld aan die mensen. En we willen ook dat iedereen dat uitdraagt en er niet één iemand zegt het er niet mee eens te zijn.'"

'Kabinet is als voetbalteam'

Partijleider Mirjam Bikker van de ChristenUnie vergelijkt het kabinet met een voetbalteam. "Als je gaat spelen in verschillende stijlen, wordt het geen wedstrijd. En een belangrijke regel is: het kabinet regeert, en gaat als het goed is aan de slag met wetsvoorstellen, en de Kamer controleert."

"Maar als de ene minister zegt 'ik vind het een goede wet' en de andere 'ik vind het een slechte wet', dan kan de Kamer dat niet meer controleren", benadrukt ze over het belang van 'eenheid van kabinetsbeleid'. "Wat je persoonlijk op een verjaardag vindt, is tot daaraan toe. Maar als minister spreek je dezelfde woorden als je collega's, want je bent het met elkaar eens."

'Niet alleen excuses, ook tekenen'

Ook GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans is niet te spreken over de huidige situatie. Volgens hem is eenheid juist nu nodig. "Kijk eens in wat voor tijd we leven: op 2 uur vliegen is er een oorlog gaande, vandaag kondigt Trump handelsmaatregelen aan die Nederland hard kunnen raken", somt hij op. "Dan moet je een eensgezind landsbestuur hebben en dat hebben we niet, ze maken alleen maar ruzie."

Het is volgens hem dan ook belangrijk dat Faber niet alleen haar excuses aanbiedt, maar ook zelf de aanvragen voor de lintjes ondertekent. "Dat moet ze beloven, want dat is dan eenheid van kabinetsbeleid. En dat ze iedere volgende aanvraag - die ongetwijfeld zal komen - ook zal tekenen. Daarmee herstel je het vertrouwen in het decoratiestelsel."

Herhaling voorkomen

Chris Stoffer van de SGP sluit zich hierbij aan en benadrukt hoe belangrijk die eenheid is. "Het is altijd zo geweest en zie in wat voor rommeltje we nu terechtkomen." Daarom vindt hij het ook belangrijk dat premier Schoof uiteindelijk toch aanwezig is bij het Kamerdebat. "Het gaat nu over het hele kabinet", zegt Stoffer. "Hij moet ingrijpen en zorgen dat het niet nog een keer gebeurt."

Ook Vullings ziet dat alle ogen nu op de premier gericht zijn, zegt de politiek commentator tot slot. "Vijf lintjes zijn misschien een kleine kwestie, maar als je nu niet optreedt, dan kan het nog een keer gebeuren."