Vrij plotseling gaf het kind van Lennart*, geboren als meisje, aan verder als jongen door het leven te willen gaan. Hij wil zijn kind zo goed mogelijk steunen, maar twijfelt wel sterk over een medische behandeling: "Dat vind ik nu te ingrijpend."

Het is een groep die de laatste jaren sterk toeneemt: kinderen tussen de 11 en 13 jaar die ineens aangeven zich niet thuis te voelen in het lichaam waarin ze geboren zijn. Vaak zijn ze er daarvoor niet eerder over begonnen. Onderzoekers kijken nu onder andere naar de vraag wat er speelt in deze groep.

'Ik zag dat er iets dwars zat'

Lennart was verrast toen zijn geboren dochter (toen 11) aangaf als jongen te willen leven. Altijd was zijn kind vrolijk en een beetje druk, maar rond die leeftijd veranderde dat. "Toen werd ze opeens stiller en somber. Ik zag wel dat er iets dwars zat." Langzaam wordt duidelijk dat zijn kind last heeft van haar meisje-zijn.

"Ze is altijd wel stoer geweest, net als haar oudere zus trouwens, maar die is ook op en top vrouw. Het is mij soms niet helemaal duidelijk hoe het precies zit. Ze wil bijvoorbeeld niet helemaal lichamelijk een man worden en lijkt ook niet heel erg geïnteresseerd in de gesprekken bij de genderkliniek. Maar ik zie wel dat ze worstelt en wil graag dat ze zich beter voelt."

Eerst leven als jongen

Lennart noemt zijn kind bij de jongensnaam en wil dat ook wel blijven doen. Hij wil alleen niet dat het nu al begint met medische behandelingen, zoals hormoonremmers om de puberteitsontwikkeling af te remmen, of - later - mannelijke hormonen.

"Liefst wil ik dat ze nog even zo verder leeft en kan uitzoeken wat er speelt zonder hormoonbehandelingen. Over een paar jaar, als ze wat van de puberteit heeft meegemaakt en doorleeft, dan denk ik dat ze veel beter weet wat het beste is om te doen en wie ze is."

Hormoonremmers

"Er speelt zoveel in de levens van die kinderen en ze zijn nog zo jong. Ik zou zeggen: laat het eerst de puberteit doormaken, dan kun je ook zien wat er gebeurt als je verliefd wordt of seksuele ervaring opdoet. Het idee dat dat allemaal nu stilgelegd zou worden vind ik veel te ingrijpend."

Ook is volgens hem niet precies duidelijk hoe schadelijk hormoonremmers zijn. "Ziekenhuizen in Zweden en Engeland zijn daar nu toch veel voorzichtiger mee geworden of zelfs mee gestopt. Het tast de botdichtheid van de kinderen aan en over de lange termijn-effecten is nog weinig bekend."

Meer kinderen in de gemeente

In de plattelandsgemeente waar Lennart woont, zijn meer kinderen met genderdysforie: hun geboren geslacht vinden zij niet passen bij hoe ze zich voelen.

Lennart maakt zich zorgen om het medische sfeertje dat daar omheen is komen te hangen. "Heel snel wordt gezegd: 'Ben jij dit, dan passen we je lichaam erop aan.' Maar wat weet een kind van 11 of 12 nou over wat hij of zij is?"

Steun als het doorzet

"En waarom zijn de hokjes zo smal geworden van een meisje moet zus zijn en een jongen zo? Help die kinderen liever om zich goed te voelen over wie ze zijn, om te accepteren wie ze zijn en wat ze voelen."

Toch zal Lennart, als zijn kind blijft voelen dat hij een jongen is en een jongen wil zijn, hem steunen. En zal hij ook een medische behandeling ondersteunen als het kind daar uiteindelijk zelf - als het ouder is en de dingen beter kan overzien - nog steeds voor kiest.

*De echte naam van Lennart is bekend bij de redactie.

Het ministerie van Landbouw publiceerde onlangs het Actieplan Biodiversiteit. Eerdere doelen worden in dat plan afgezwakt, ondanks dat het slecht gaat met de biodiversiteit in Nederland. Maar ondertussen kunnen burgers wel zelf aan de slag.

Het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN) presenteerde eind maart het nieuwe Nationaal Biodiversiteit Strategie & Actieplan Nederland. Staatssecretaris Jean Rummenie (BBB) schreef in een begeleidende brief aan de Tweede Kamer dat het doel om de ecologische voetafdruk van Nederland vóór 2050 te halveren, wordt losgelaten.

Veel soorten al verdwenen

Een zorgelijke ontwikkeling, vindt programmaleider biodiversiteit Jeanne Nel van de Wageningen University & Research (WUR). "Nederland is al een van de slechtst scorende landen van Europa als het gaat om biodiversiteit. Veel dier- en plantensoorten zijn bedreigd of al verdwenen."

"Er zijn enkele geïsoleerde succesverhalen, waarbij de hoeveelheid en diversiteit van planten en dieren weer toeneemt", vervolgt de onderzoeker. "Maar over de hele breedte blijven we de natuur aantasten, het water vervuilen, de bodemgezondheid schaden en dus de biodiversiteit verminderen."

'Biodiversiteit is een levensvoorwaarde'

De grootste boosdoeners zijn intensieve landbouw en verstedelijking, waardoor natuurlijke leefgebieden verdwijnen. "Biodiversiteit is geen luxe", zegt Nel. "Het is een levensvoorwaarde."

"Omdat we er als mensen letterlijk afhankelijk van zijn. Voor schoon drinkwater en een vruchtbare bodem, maar ook voor de bestuiving van gewassen en zelfs voor ons mentale welzijn."

'Ook voor boeren belangrijk'

GroenLinks-PvdA-Tweede Kamerlid Laura Bromet noemt het nieuwe biodiversiteitsplan van het ministerie 'een gemiste kans'. "We waren goed bezig in Nederland om de natuur weer een beetje op weg te helpen", zegt ze.

"Maar nu is er een kabinet met twee bewindspersonen op het ministerie van LVVN, die er alleen maar voor de kortetermijnbelangen van de landbouw zitten", vindt het Kamerlid. "De natuur lijkt hen heel vaak in de weg te zitten. Biodiversiteit is maar een lastpak voor dit kabinet. Terwijl ik denk dat het juist voor de boeren ontzettend belangrijk is."

Curve ombuigen

Biodiversiteitsexpert Nel beaamt dat een sturende rol van de overheid essentieel is. "Er moet echt opgeschaald worden. We moeten de curve van de afnemende biodiversiteit ombuigen."

Buiten de overheid om kunnen burgers zelf ook actie ondernemen, benadrukt Paulien van der Geest. Zij is expert duurzaam tuinieren bij voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal. "Mensen kunnen de natuur op allerlei manieren een handje helpen."

Dertien Hoge Veluwes

Volgens haar is er veel winst te behalen in particuliere tuinen. "70 procent van de Nederlandse huishoudens heeft een tuin, met een gemiddelde grootte van zo'n 130 vierkante meter. Bij elkaar opgeteld is dat een oppervlakte die gelijkstaat aan dertien keer het Nationaal Park De Hoge Veluwe."

"Stel dat al die tuinbezitters tien vierkante meter extra vergroenen," berekent Van der Geest, "bijvoorbeeld door bloemen te planten waar nu nog tegels liggen. Dan creëren ze samen direct een nieuw natuurgebied ter grootte van De Hoge Veluwe. Dat is meer dan symboliek, dat is echte winst voor insecten, vogels, planten en bodemleven."

Driekwart wil insecten graag helpen

Milieu Centraal zet zich samen met natuurorganisaties en tuinbrancheverenigingen in voor meer biodiversiteit, onder meer tijdens de zogeheten Maand van de Groene Tuin. De hele maand april werden er workshops en activiteiten georganiseerd rondom het vergroenen van tuin en terras.

"We hebben onderzoek gedaan waaruit blijkt dat driekwart van de respondenten heel graag bijen en vlinders en andere insecten wil helpen met een goede omgeving", vertelt Van der Geest. "Maar vaak weten tuin-, terras- en balkonbezitters niet zo goed hoe dat moet."

Inheemse plantensoorten

Het begint met simpele keuzes, volgens de expert. "Zet een regenton neer. Laat een hoekje rommelig voor egels en bijen. Maar vooral: verruil die hortensia of die vlinderstruik voor een inheemse plantensoort, zoals een Gelderse roos of een wilde liguster. Dit soort inheemse planten zijn erg belangrijk, want daar komen bedreigde inheemse insectensoorten op af."

Juist die insecten hebben hulp nodig: in de afgelopen 25 jaar is zo'n 75 procent van alle vliegende insecten in Nederland uitgestorven. "Dat is best schokkend, want niet alleen vogels en andere dieren hebben deze vliegende insecten nodig. Ook wij hebben ze hard nodig voor onze voedselgewassen", waarschuwt Van der Geest.

Plantjes zonder pesticiden

De expert heeft nog een belangrijke tip: "Let op dat je een biologische plant koopt. Dat maakt heel veel uit. Voor biologische planten zijn namelijk geen bestrijdingsmiddelen gebruikt die giftig zijn voor bijen. Als een bij afkomt op een mooie en aantrekkelijke plant die wel gekweekt is met gif, dan gaat ze daarvan eten en sterft ze vervolgens misschien alsnog. Dat is het tegenovergestelde van wat je wil bereiken."

"Burgers kunnen zeker een bijdrage leveren", vindt ook onderzoeker Jeanne Nel. "Maar het is de verantwoordelijkheid van de overheid om het makkelijker te maken voor mensen om dat daadwerkelijk te doen, om de natuur terug in ons leven te brengen."

President Trump verkoopt sinds kort petjes, bekers en shirts bedrukt met 'Trump 2028'. Velen denken dat hij hiermee hint naar de volgende presidentsverkiezingen. Hij zou zijn zinnen hebben gezet op een derde termijn. Iets wat niet mag volgens de grondwet.