Daan Theeuwes is 23 als hij een ernstig scooterongeluk krijgt en in coma raakt. Na de maandenlange revalidatie die volgt, ziet zijn familie te weinig vooruitgang. Daan spreekt maar veertig woorden en de rechterkant van zijn lichaam blijft grotendeels verlamd. De familie besluit met Daan naar Amerika te vertrekken voor revalidatie in een speciale kliniek in Atlanta. De behandeling is een succes: Daan loopt, kan zijn rechterarm weer gebruiken, praat goed en woont met wat hulp op zichzelf in Amsterdam.

Daan Theeuwes had net een wereldreis gemaakt en zat vol met ambities. De student wilde in New York gaan studeren, om uiteindelijk bij de Verenigde Naties (VN) te werken. Maar dan gaat het gruwelijk mis. Daan krijgt een ernstig scooterongeluk en raakt in coma. “De dag na het ongeluk werd er gesproken over loslaten”, vertelt vader Adriaan Theeuwes. “Daan zou het mogelijk niet redden, en als dat wel het geval was, ging hij een leven als kasplantje tegemoet.”

Doodsoorzaak

Daan is niet de enige. Jaarlijks krijgen in Nederland zo’n 19.000 kinderen en jongeren tot 24 te maken met niet-aangeboren hersenletsel als gevolg van een ongeluk, een ziekte of een beroerte. Daarvan heeft 2 tot 3 procent zeer ernstig traumatisch hersenletsel zoals Daan. Niet-aangeboren hersenletsel is de belangrijkste doodsoorzaak onder jongeren. Uiteindelijk komt Daan in een revalidatiecentrum terecht. Acht maanden lang zet hij alles op alles om te herstellen, maar er is te weinig vooruitgang. Adriaan: “Zijn toekomst lag opnieuw in een verpleeghuis.”

Adriaan en zijn gezin besluiten om naar het Shepherd Center in Atlanta te vertrekken. De kliniek in Amerika is speciaal voor jongeren met traumatisch hersenletsel of een dwarslaesie. “De intensiteit van de behandeling is totaal anders dan in Nederland”, vertelt Adriaan. “Daan kreeg zo’n vijf uur actieve therapie per dag. Maar het belangrijkste is dat de focus lag op het beperken van de beperkingen.”

Frustratie 

Gerard Ribbers, hoogleraar neurorevalidatie, herkent de kritiek op de intensiteit van Nederlandse revalidatiecentra. Een belangrijke speler: het gebrek aan geld. “De behandelintensiteit, zeker in de specialistische revalidatie, wordt beperkt door capaciteit”, ziet Ribbers. “De gesprekken die zorgverzekeraars elk jaar voeren over de productieafspraken richten zich steeds vaker op het beperken van behandelintensiteit en het verkorten van opnameduur.”

Adriaan Theeuwes deelt die frustratie. Het Shepherd Center in Atlanta heeft hem geïnspireerd om het Daan Theeuwes Centrum voor intensieve neurorevalidatie te starten in Nederland, naar voorbeeld van het Shepherd. “De focus ligt niet alleen op revalidatie, maar ook op verwerking en het betrekken van de familie in het proces. Hoe meer de familie erbij betrokken is, hoe groter het resultaat zal zijn.”

Het medisch specialistische centrum is opgezet met privaat geld en gaat eind juni in Woerden van start. De behandelingen zullen vergoed gaan worden, vertelt Theeuwes. Ze zullen starten met 45 tot 60 patiënten. De vraag of dat geld er wel is, wuift hij weg. Sterker, zo zegt hij, zijn aanpak zal uiteindelijk juist geld gaan besparen. “Op het moment dat iemand van 23 een verpleeghuis ingaat en hij wordt 75, dan praat je over meer dan vijftig jaar ruim een ton aan kosten. Dat betekent dat er uiteindelijk meer dan vijf miljoen aan zorggeld naartoe gaat.” 

Ondertussen zit Daan niet stil. Hij volgt fysiotherapie, muziektherapie en counseling en heeft concrete plannen om zijn studie af te maken. Waar hij zichzelf over tien jaar ziet? “Dan woon ik in New York en loop ik de marathon”, zegt hij stellig. “Ik heb mij er al voor ingeschreven.”

Het Daan Theeuwes Centrum gaat eind juni 2018 van start in Woerden.  

De instorting van de Wilhelminatoren in Valkenburg roept veel vragen op. Want hoewel de oorzaak nog onduidelijk is, wil de burgemeester van Valkenburg dat er nu al wordt gekeken naar hoe we in Nederland omgaan met rijksmonumenten.

"Wat hier gebeurt kan dus eigenlijk op elke plek en met elk rijksmonument in dit land gebeuren", zegt burgemeester Daan Prevoo, een dag nadat de Wilhelminatoren zondagochtend plotseling instortte.

Op alles voorbereid, behalve dit

Ook al had de burgemeester geen aanwijzing dat er iets mis was.

"Het was als donderslag bij heldere hemel. Als burgemeester word je op alles voorbereid. Van een grote brand in een bejaardentehuis tot overstromingen. Maar als iemand zou vertellen: 'we gaan nu oefenen met een toren die instort'. Dan zou ik zeggen: 'zijn er andere ideeën op?'"

Beter toezicht

Het had niet mogen gebeuren, gaat de burgemeester. "Ik weet dat toezicht op een rijksmonument niet hip en sexy is als bestuurder. Maar hebben hier wel een taak en zorgplicht."

Volgens de burgemeester is het dan ook de vraag of we momenteel voldoen aan dat toezicht? "Als wij iets over het hoofd hebben gezien of steken hebben laten vallen, dan zijn we daar ook transparant in. Want we moeten hier van leren", voegt Prevoo toe.

Niet meer stabiel of veilig

Ik weet niet precies of er achterstallig onderhoud was bij de Wilhelminatoren in Valkenburg", zegt Eefje van Duin van de Federatie Instandhouding Monumenten (FIM).

Maar er zijn inderdaad monumenten die er in het algemeen niet al te best bij staan, gaat ze verder. "Als je het onderhoud blijft uitstellen en wind en water binnen blijft komen, dan komt er een moment dat ze ook niet meer stabiel of veilig zijn."

Meer onderhoud nodig

Staat het er dan allemaal slecht bij? Dat valt volgens Van Duin dan wel weer mee.

"In de algemene zin staat een hele grote groep er goed bij, maar we moeten wel wat doen aan de monumenten die meer onderhoud nodig hebben." Zo noemt ze als voorbeeld de Westerkerk in Amsterdam die in 3 jaar tijd 14 centimeter is weggezakt. "In alle soorten monumenten kunnen deze problemen voorkomen."

Kostbaar

Dat de eigenaren compleet zelf opdraaien voor de kosten, is volgens Van Duin niet mogelijk want veel van hen hebben geen inkomsten. "Zo heb je ook kerken die nauwelijks inkomsten hebben. Zeker met het teruglopende aantal kerkgangers." Het is dan lastig om de financiering voor het opknappen rond te krijgen.

En er zijn volgens haar ook hele unieke en grote gebouwen met veel details en hoge daken die kostbaar zijn om te onderhouden. "Op het moment dat jij een museum bent of een dierentuin, die inkomsten staan niet in verhouding tot de grote van de restauratieopgave. Een groot deel van het percentage moeten ze dan zelf ophoesten."

Nederlands erfgoed

En zo zijn er nog meerdere voorbeelden waar de kosten van onderhoud niet opwegen tegen de inkomsten.

"Bijvoorbeeld een voormalige watertoren, die wij nog steeds heel belangrijk vinden voor het aangezicht van het dorp, voor het verhaal van Nederland. Maar dan zullen we ook met elkaar moeten vinden dat er financiering moet komen om dat in stand te houden", legt Van Duin uit.

Slopen of nieuwbouw?

Minder monumenten of slopen en nieuwbouw, is dat dan geen optie? "Wij vinden met elkaar dat monumenten belangrijk zijn. Monumenten hechten ons aan het gebied."

"De overheid moet daarvoor zijn verantwoordelijkheid nemen en ervoor zorgen dat er voldoende middelen zijn om het monument in stand te houden."

'Monumenten zijn ervoor altijd'

Van Duin gaat verder: "Als wij naar de Waddeneilanden gaan en in zo'n leuk authentiek dorpje komen. Dan zeggen we: 'goh, wat is dat mooi'. Nog los van het feit dat iets slopen en vervolgens iets bouwen ook geld kost, kan je niet zomaar je verleden, je geschiedenis, je verhalen uitvegen die tastbaar zijn in de gebouwen in onze omgeving. Dat kan natuurlijk niet."

"Monumenteneigenaren komen en gaan, maar de monumenten zouden er in principe voor altijd moeten zijn", sluit Van Duin af.

Vanaf morgen zijn koning Willem-Alexander en koningin Máxima voor een driedaags staatsbezoek in Kenia. Maar door grootschalige protesten en de inzet van politiegeweld tegen demonstranten, komt het bezoek nu op een gevoelig moment.

De onrust in het land begon afgelopen zomer. Toen kwamen jongeren massaal in opstand tegen een nieuwe belastingwet. Uiteindelijk greep de politie in en werden de protesten hard neergeslagen. Het leidde tot honderden gewonden en er vielen ook doden. De woede onder de jonge demonstranten richt zich vooral tot de president van Kenia: William Ruto.

Corruptie en machtsmisbruik

De huidige president is dan ook zeker niet onomstreden. Zo is hij al eerder aangeklaagd door het Internationaal Strafhof in Den Haag (ICC). Volgens de aanklager maakte Ruto zich schuldig aan het gebruik van excessief geweld rond de verkiezingen in 2007 en 2008.

Daarnaast zou hij zich ook schuldig maken aan het in stand houden van corruptie en machtsmisbruik in het land. Volgens mensenrechtenorganisaties zijn enkele tientallen demonstranten gedood en worden er sindsdien ook tientallen mensen vermist die zouden zijn ontvoerd.

Geen handig moment

Afrika-correspondent Joost Bastmeijer vertelt dat er in Kenia met gemengde gevoelens wordt gekeken naar de komst van het koninklijk paar morgen. Dat heeft volgens hem alles te maken met de onrust en kosten.

"Veel mensen zitten niet echt te wachten op een koningspaar dat langskomt. Dat kost alleen maar belastinggeld, dat ook naar andere zaken kan gaan", vertelt Bastmeijer. "Zo'n staatsbezoek is ongelofelijk duur. En die mensenrechtenschendingen gebeuren nog steeds, er worden ook nog steeds mensen ontvoerd die kritisch zijn op de overheid." In Kenia vragen de inwoners zich volgens de correspondent af of in het huidige politieke klimaat verstandig is dat het koningspaar langskomt.

Vooral jongeren zijn kritisch

Volgens Bastmeijer is de kritiek er vooral onder de jongeren. "Zij zeggen van: 'ja, maar wacht even, we hebben een corrupte regering, onze mensenrechten worden geschonden. En als nu een koninklijk paar deze kant opkomt, dan legitimeer je eigenlijk wat de regering met ons doet en hoe zij ons land leiden'."

Het geluid onder jongeren is dat het überhaupt niet verstandig is om naar Kenia af te reizen, gaat de correspondent verder. Volgens hen steun je daarmee indirect de regering onder het bewind van Ruto.

Hoge belastingen en geen banen

Maar waar komt die boosheid onder Keniaanse jongeren dan vandaan? Bastmeijer ziet dat er in het land veel jongeren zijn die goed geschoold zijn en vervolgens op zoek zijn naar een baan. "Maar vervolgens komen ze erachter dat er geen banen zijn. Dus dat is een groot probleem. Daardoor hebben ze het gevoel dat de overheid er niet genoeg voor hen is", schetst hij.

Dat in combinatie met een corrupte overheid, stoot volgens hem tegen het zere been van deze generatie. "Ze zien dat de president zichzelf verrijkt en uitgaven doet aan dingen die helemaal niet nodig zijn. Tegelijkertijd zien ze dat de president de belastingen omhoog wil gooien om de staatsschuld af te lossen", legt de correspondent uit. "Deze jongeren zijn heel erg boos over het feit dat hun land slecht bestuurd wordt en dat er zo weinig kansen voor hen zijn."

Koning in gesprek met jongeren

Wordt er dan helemaal niets gedaan met de kritiek van deze jongeren tijdens het staatsbezoek? "Jawel", antwoordt Bastmeijer. In het eerste programma-onderdeel voor het staatsbezoek is namelijk opgenomen dat Willem-Alexander in gesprek gaat met die jongeren.

"Daarmee laat hij dus wel zien dat hij dat belangrijk vindt", zegt de correspondent. "De jongeren zijn geselecteerd door de Nederlandse ambassade hier in Nairobi. En daar zullen ze het dan wel gaan hebben over mensenrechtenschendingen en over hoe de jongeren aankijken tegen hoe ze worden behandeld door de president en zijn regering."

Wel of niet demonstreren?

Of er nog gedemonstreerd gaat worden als het koninklijk paar op bezoek komt, is nog even onduidelijk, gaat Bastmeijer verder. "Ik verwacht de komende dagen dat er heel veel politie op de been zal zijn. En dat als er een protest komt, dat we daar eigenlijk helemaal niet zoveel van gaan merken."

"Maar", voegt de correspondent er gelijk aan toe. "Ik denk dat er ook een hele hoop jongeren zijn die wel zoiets hebben van: 'ja, er zitten hier nu allemaal Nederlandse journalisten bij elkaar. De hele wereld weet dat de Nederlandse koning hier is. Dus als we ons willen laten horen is dit een heel goed moment om te demonstreren.' Dus wie weet dat er wat gaat gebeuren."