Vrijdag kondigde de uitkeringsinstantie op een personeelsbijeenkomst aan dat ze gebruik gaan maken van slimme software. EenVandaag kreeg toegang tot die besloten bijeenkomst. Daar werd uitgelegd dat een AI-programma op basis van eerder ontdekte fouten dossiers gaat selecteren die gecontroleerd moeten worden. Een medewerker bekijkt vervolgens of de hoogte van de arbeidsongeschiktheidsuitkering goed is vastgesteld.

Snelle oplossing

De uitkeringsinstantie heeft dit besluit genomen, omdat er geen tijd en capaciteit is om alle dossiers te controleren. "We kunnen niet naar alle toekenningen of misschien ook wel de afwijzingen kijken vanaf 2020", legt de voorzitter van het Interventieteam Kwaliteit van het UWV uit aan zijn collega's.

"Daarom willen we samen met de andere divisies en met de inzet van slimme software kijken waar we zo snel mogelijk gevallen, waar mogelijk iets fout is gegaan, kunnen detecteren." Maar deskundigen wijzen op het risico dat er veel mensen buiten de boot zullen vallen.

'Heel groot risico'

Bij zowel de Belastingdienst als DUO mondde het gebruik van AI eerder al uit in een schandaal. Techfilosoof Aaron Mirck waarschuwt dat dit bij het UWV ook weer kan gebeuren. "Als het zo is dat een algoritme of slimme software gaat bepalen wie wel of wie niet op een juiste manier behandeld is door het UWV dan zit er veel willekeur in."

Mirck waarschuwt dat de gekozen oplossing niet transparant is, en het voor een burger onmogelijk maakt om te controleren of zijn of haar dossier is bekeken. Terwijl het grote gevolgen heeft. "Het betekent dat het kan gebeuren dat je jarenlang geen uitkering hebt gehad, er nu slimme software in gezet wordt en het nog steeds niet ontdekt wordt dat jij ten onrechte niet een uitkering hebt gekregen", legt hij uit. "Dus dat is een heel groot risico."

Geld- en tijdverspilling

Dit kan opnieuw voor veel misstanden en leed zorgen, zegt de techfilosoof. "We ons moeten afvragen, moeten we niet meer mensen in zo'n proces betrekken." Hij is bang dat we anders onder aan de streep nog veel meer tijd en geld kwijt zijn.

"Dat hebben we gezien bij de toeslagenaffaire. Naast het ongekende leed zijn we nu 3, 4 miljard verder, geloof ik, in compensaties."

UWV in de knel

Volgens het UWV is het op dit moment geen optie om hier meer mensen in te zetten. Medewerkers van de organisatie hebben daar sowieso geen vertrouwen meer in, vertellen zij EenVandaag. Zij moeten al jaren meer productie leveren, ten koste van de kwaliteit, zeggen ze. UWV bestuurder Johanna Hirscher gaf in gesprek met EenVandaag eerder ook aan 'in de knel te zitten'. De druk op het personeel is erg hoog, achterstanden moeten weggewerkt worden.

Ook het UWV weet dat er gedupeerden gemist zullen worden. "Helemaal sluitend krijgen we het nooit", wordt bij de bijeenkomst van het UWV benadrukt. "Ik kan op voorhand al zeggen dat we onze vingers niet in het vuur willen steken dat we volledig zullen zijn. Dus er zal ongetwijfeld iemand gemist worden daarin, maar we proberen het tot het minimum te beperken."