De toeslagenaffaire, problemen bij uitvoeringsinstanties: het 'systeem' leek vaak machtiger dan de burger. CBR en UWV willen nu met uitvoerbaar beleid de menselijke maat terug en daarom in een zo vroeg mogelijk stadium betrokken worden bij de formatie.

Bij het maken van politiek beleid werd in het verleden te weinig stilgestaan bij de uitvoerbaarheid en de haalbaarheid hiervan. Gevolg was dat burgers werden vermalen door bureaucratische regels en fouten bij instanties. Om te voorkomen dat ook in deze formatie beleid wordt uitgestippeld dat in de uitvoering tot problemen leidt, willen bestuursvoorzitter van het UWV Maarten Camps en CBR-directeur Alexander Pechtold al in een vroeg stadium aanschuiven in de formatie.

Aanschuiven bij de formatie

In de formatie schuiven deskundigen zoals de directeur van de Nederlandse Bank, de voorzitter van de SER en de directeuren van CPB, SCP en PBL aan bij de informateur en leggen hun wensen neer.

Wat opvalt is dat in dit rijtje uitvoeringsorganisaties als het UWV, CBR en Belastingdienst ontbreken. Opvallend, omdat de falende uitvoering van beleid na verschillende affaires meer dan ooit in het brandpunt van de aandacht staat.

Uitvoerbaarheid op de agenda

Wat bestuursvoorzitter Maarten Camps van het UWV betreft gaat dat snel veranderen. "We hopen dat we met andere uitvoeringsorganisaties worden uitgenodigd aan de formatietafel om het belang van de uitvoering uit te leggen. En te waarborgen dat voorstellen die gedaan worden in het regeerakkoord, ook uitvoerbaar zijn."

"Er moet in het regeerakkoord aandacht zijn voor de uitvoerbaarheid van het beleid", vindt ook Andre Bosman. "Het moet bovenaan de agenda staan." Hij onderzocht als voorzitter van de parlementaire ondervragingscommissie (TCU) het tekortschieten van uitvoeringsinstanties naar de burger.

Pechtold: 'Ik dacht ook niet na over de uitvoerbaarheid'

Maarten Camps van het UWV ziet dat politici vaak niet stilstaan uit de uitvoerbaarheid van beleid: "Soms is de wetgeving te complex, is er geen tijd om het door te voeren of is er niet voldoende geld; al die factoren zijn belangrijk voor ons om ons werk goed te doen, om de doelen die achter de genomen maatregelen liggen, te kunnen waarmaken."

De vaststelling dat politici niet denken aan de uitvoerbaarheid herkent CBR-directeur Pechtold uit de tijd dat hij als partijleider van D66 zelf aan de formatietafel zat. "Ik dacht toen ook niet na over de uitvoerbaarheid. Je bent daar aan tafel bezig met je politieke wensen om dingen te veranderen. Achteraf gezien neem ik het mezelf kwalijk dat ik daar niet bij heb stilgestaan."

Te vaak beleid dat niet haalbaar en uitvoerbaar is

Normaal gesproken geven de uitvoeringsorganisaties áchter de schermen hun adviezen. Nu treden CBR en UWV wel naar buiten omdat de uitvoerbaarheid en menselijke maatvoering te belangrijk is om onbenoemd te laten. "We moeten vroeg in het informatieproces betrokken worden, zodat we kunnen aangeven of het beleid uitvoerbaar is of niet", vinden Pechtold en Camps.

Andre Bosman juicht dit toe. "Te vaak wordt er beleid gemaakt dat de uitvoeringsorganisaties niet aankunnen. Dat heeft in het verleden tot grote problemen geleid. Het is een goede zaak als daar bij het maken van beleid direct al aandacht voor is." Bosman stelt voor om beide partijen uit te nodigen aan de formatietafel als hun issues op tafel liggen.

Na een jaar kijken of de maatregel werkt

En hoe voorkom je dat na verloop van tijd de uitvoerbaarheid toch uit het zicht verdwijnt? Maarten Camps: "Om dat te voorkomen pleiten wij, de uitvoeringsorganisaties, voor een invoeringstoets."

"Dat houdt in dat een jaar na de invoering wordt gekeken hoe een maatregel uitpakt in de praktijk", legt hij uit. "Waar loop je tegenaan, werkt dat wat je hebt bedacht? Tot nu toe kijken we nooit terug hoe een invoering is gegaan en of we moeten bijstellen. Het wordt tijd dat we dat nu wel gaan doen."