Een bijzonder verhaal van anonieme bronnen in The Daily Mail. De Britse ex-premier Boris Johnson zou in 2021 Britse spionnen in Nederland gevraagd hebben om een militaire inval in de AstraZeneca-fabriek in Leiden te plannen.

Volgens de Britse krant wilde Johnson met militairen 5 miljoen vaccins weghalen bij de AstraZeneca-fabriek, vaccins die Nederland had 'gestolen'. Op het hoogtepunt van de coronapandemie leek Europa de AstraZeneca vaccins namelijk eerst in Nederland uit te geven, terwijl Engeland al had betaald voor de levering.

Londen vond het geen stelen

"Ik dacht: dit is typisch Boris Johnson", zegt Verenigd Koninkrijk-correspondent Lia van Bekhoven. "We weten dat Johnson tijdens corona serieus overwoog om veiligheidsdiensten te laten onderzoeken of er militaire opties waren om die 5 miljoen vaccins uit Leiden te stelen."

"Londen zag het alleen niet als stelen en zeker Johnson niet", vertelt ze. "Want, zei hij, we hebben voor 5 miljoen vaccins betaald en alleen omdat Brussel vindt dat ze het op het laatste moment zelf nodig hebben, krijgt Londen ze niet. Johnson was er woedend over, want hij zei dat het Britse mensenlevens ging kosten."

Het ook echt doen 'niet realistisch'

Het is alleen niet realistisch dat Boris Johnson het plan ook echt zou doorzetten, zegt spionage-expert Willemijn Aerdts. "Het kan natuurlijk, maar het lijkt me niet heel realistisch dat je bij toch een bevriend land om deze reden militaire operatie gaat uitvoeren."

Een militaire inval om coronavaccins te stelen, klinkt bijna als een James Bond-film. "Iets als dit heb ik nog niet eerder gehoord", zegt Aerdts. "De algehele diplomatieke betrekkingen en de samenwerking tussen landen waren op dat moment natuurlijk geen onderdeel meer van de EU, maar zo ga je niet met je bondgenoten om." Het plan werd uiteindelijk niet doorgezet, omdat diplomaten Boris Johnson lieten weten dat er internationale relaties op het spel stonden.

Britse spionage in Nederland

Dat er inlichtingen vanuit het buitenland in Nederland zitten, is bekend, geeft Aerdts aan. Dat is nodig om samen te werken. "Als je gedeelde belangen hebt, kun je samen optrekken, maar als je die niet hebt, zou je wel eens recht tegenover elkaar kunnen staan. Dan is het ook voor zogenaamde bondgenoten interessant om te weten wat er precies aan de hand is."

Spionnen het land uitzetten, is volgens Aerdts geen goed idee. "We weten zeker dat er dan nieuwe inlichtingen of officieren zullen komen, maar daarvan moet dan eerst ook weer bekend worden wie het zijn, om in kaart te kunnen brengen wat ze allemaal doen." Nu je weet wie het zijn, kun je ze als land natuurlijk ook in de gaten houden.

Onderzoek naar pandemie

Omdat er in Groot-Britannië een onderzoek gaande is naar de coronapandemie, komt er de afgelopen weken steeds meer nieuws naar buiten. Johnson moest in de coronapandemie zelf opstappen, omdat hij en de kabinetsleden de zelf opgestelde regels aan hun laars lapten.

Deze week moet Johnson zelf verschijnen voor de zogenaamde covid-commissie. Hij krijgt dan de kans om zichzelf te verdedigen, maar de afgelopen weken is zijn reputatie door kabinetsleden verder beschadigd. "Hij heeft zich zelf een jaar kunnen voorbereiden en een getuigenverklaring van 200 pagina's geschreven", vertelt correspondent Van Bekhoven.

Liegen over borrels

Van Bekhoven denkt dat het tijdens het verhoor zeker zal gaan over Johnsons plannen om de vaccins te stelen, maar dat het niet het belangrijkste onderdeel is in het onderzoek naar de pandemie. "Het belangrijkste is dat hij zich echt moeten verdedigen over de late invoering van de lockdown bijvoorbeeld."

"Hij riep die lockdown af, maar zijn regering hield zich daar niet aan. In die periode werden er in Downing Street, in de ministeries, feesten en borrels gehouden die Boris Johnson later ontkende. Hij zou erover gelogen hebben. Dat zijn echt de belangrijke kwesties."

President Donald Trump kondigde het gisteravond aan: Amerika gaat een importheffing van 20 procent op alle producten uit de Europese Unie doorvoeren. Wereldwijd waarschuwen economen dat dit een slecht idee is, vooral voor de VS zelf. Toch zet Trump door.

Voor Nederlandse ondernemingen met veel export naar de Verenigde Staten breken spannende tijden aan. Door de extra belasting van 20 procent worden hun producten voor de Amerikaanse consument een stuk duurder. "Dit betekent heel veel onzekerheid."

"Dit valt wel rauw op ons dak", zegt Willem Hulsebosch. Samen met zijn vrouw en zoons runt hij al jaren een bloembollenbedrijf in Julianadorp.

Andere markten

"We doen al decennialang zaken met Amerika en hebben in de loop der jaren echt een goede band opgebouwd met onze klanten in de VS", gaat Hulsebosch verder. "Die willen we graag houden. Maar als het moet, dan gaan we ons op andere markten richten."

Want de familie beseft wel dat Amerikanen zullen afhaken als bloemen door de heffing te duur worden. "Tulpen zijn geen eerste levensbehoefte. Aan het eind van je rondje supermarkt staat er een bosje bloemen. Als dat ineens 20 procent duurder is, dan denk je wel twee keer na."

'We begrijpen zijn visie'

De familie Hulsebosch is flink verweven met de Verenigde Staten. "Onze moeder is Amerikaans, we hebben familie overzee en komen er vaak", vertelt zoon Roy.

"We houden van het land en zijn zelfs pro-Trumpers. Dat klinkt misschien tegenstrijdig, maar we begrijpen zijn visie wel. Hij maakt waar wat hij zegt. Dat vinden wij ergens ook wel bewonderenswaardig. Hij zet zijn volk op één, dat is duidelijk. Daar kunnen wij in Europa nog wat van leren. Alleen dit plan, dat maakt het voor ons wel lastig."

Niet volledig afhankelijk

Toch blijft Hulsebosch positief: "We zijn gelukkig niet volledig afhankelijk van Amerika. We exporteren ook naar Engeland, China, Rusland en Kazachstan. En we hebben een uniek product. Bollen kun je maar op één plek in de wereld telen, en dat is hier, in Nederland. Door het klimaat, de bodem, de omstandigheden. Dat kan niet zomaar ergens anders. Daar hebben ze ons gewoon voor nodig.

Er zijn dus genoeg opties. "Als de ene markt moeilijk doet, dan vinden wij onze weg wel via een andere. We hebben al vaker met onzekerheden te maken gehad. Als het even tegenzit, dan nemen we genoegen met wat minder marge en stellen we investeringen gewoon even uit."

'Kennis en ervaring zit in Nederland'

"Trump ziet ons het liefst naar Amerika vertrekken", legt directeur van TTA-ISO Martin Maasland uit. Het Nederlandse bedrijf maakt landbouwmachines en heeft een grote afzetmarkt in de Verenigde Staten.

TTA-ISO heeft zelfs een kantoor in de VS zitten. "Maar de kennis en ervaring op het gebied van high-techsystemen in de tuinbouw zit hier in Nederland. Die gekwalificeerde mensen kun je niet oppakken en in Amerika neerzetten."

Prijs verlagen

Bang voor Amerikaanse concurrenten is Maasland niet. "In ons geval zijn er weinig of eigenlijk geen partijen in de Verenigde Staten die hetzelfde kunnen bieden als wij. We zien onszelf daardoor niet genoodzaakt om de winstgevendheid op onze machines te verlagen."

Maar als de prijs vanwege de invoerheffingen te hoog wordt, dan bestaat er volgens Maasland wel een kans dat de markt afneemt of zelfs helemaal stilvalt. "Dan kunnen we overwegen of we bereid zijn iets van onze marges op te geven, maar we moeten ook de salarissen van onze medewerkers kunnen betalen."

Tegenactie

Over eventuele eigen tarieven die de EU als tegenactie kan invoeren, maakt Maasland zich geen zorgen. "De grootste impact zijn uiteindelijk toch de hoge tarieven van Amerika richting Europa, omdat wij in Europa produceren."

"En andersom importeren wij weinig vanuit Amerika", gaat hij verder. "Dus als Europa hoge handelstarieven gaat invoeren, verwachten wij niet dat dat veel impact op ons heeft."

Minder groei maar geen crisis

Hoofdeconomoom van de ING Marieke Blom begrijpt de zorgen van Nederlandse ondernemers die veel exporteren naar de Verenigde Staten. "Door Trumps nieuwe invoertarieven, gemiddeld 25 procent, en zelfs 54 procent voor China krijgt ook de Europese Unie een tarief van 20 procent opgelegd. Dat leidt naar verwachting tot een exportdaling van zo'n 15 procent richting de VS. Voor Nederland betekent dat een krimp van ongeveer 0,2 procent van het BBP."

Toch is dit volgens Blom geen nieuwe economische crisis in wording. "Dit is niet te vergelijken met corona of de energiecrisis. Het is vooral een rem op de groei."

Niet terugslaan met eigen tarief

Blom verwacht dat Europa met eigen tarieven zal reageren. "Maar hoe dat uitpakt is onduidelijk, omdat we niet zeker weten hoe Trump reageert. Een handelsoorlog moeten we zien te voorkomen."

"We kunnen beter gerichte steun bieden aan getroffen sectoren. Ook kan er veel winst worden geboekt door de interne markt beter te laten werken. En er liggen veel kansen in het versterken van handelsrelaties met landen als India en Zuid-Amerika. Als we dit moment grijpen, kan Europa uiteindelijk sterker en minder afhankelijk van de VS worden. Ook voor Nederland liggen hier echte kansen."