Vlak voor de verkiezingen stemde de Tweede Kamer in met een flinke bezuiniging op de expatregeling. BBB en CDA hebben daar nu spijt van. Ze willen het besluit terugdraaien. Dat blijkt uit een rondgang van EenVandaag onder politieke partijen.

Op 26 oktober, tijdens het laatste debat voordat de Tweede Kamerleden met reces gingen om verkiezingscampagne te voeren, probeerden de partijen er nog zoveel mogelijk voorstellen doorheen te krijgen. Het debat ging door tot diep in de nacht.

Pechgeneratie compenseren

Naast brandstofaccijnzen en energiearmoede ging het over de zogenoemde 'pechgeneratie', de groep studenten die opgezadeld dreigde te worden met een fors hogere rente op openstaande studieleningen.

Een Kamermeerderheid was het erover eens dat er iets voor deze jongeren geregeld moest worden.

Lasten bedrijfsleven verhogen

De ongeveer 200 miljoen euro die het zou kosten om de studenten te compenseren, moest natuurlijk wel ergens vandaan komen. Pieter Omtzigt, toen nog zelfstandig Kamerlid, kwam met het voorstel om die kosten te dekken door de expatregeling te versoberen.

Op de VVD na stemde de hele Tweede Kamer Kamer in met het voorstel van Omtzigt. Daarnaast werden tijdens dat debat ook andere belastingmaatregelen besproken, die de lasten van het bedrijfsleven zouden verhogen.

Dreigement van ASML

Bijna meteen nadat het voorstel was aangenomen door de Kamer brak er een storm van kritiek los onder grote bedrijven. Het vestigingsklimaat, dus in hoeverre een land aantrekkelijk is voor internationale bedrijven, zou eronder lijden.

Onder anderen topman Peter Wennink van ASML, het grootste techbedrijf van Nederland, roerde zich in de discussie. Hij dreigde dat zijn bedrijf 'voor verdere uitbreiding van onderdelen buiten Nederland zou gaan kijken'. Daar zijn ze flink van geschrokken in politiek Den Haag.

Stemming omgeslagen

Uit een rondgang van EenVandaag blijkt dan ook dat de stemming in de nieuwe Tweede Kamer inmiddels behoorlijk is omgeslagen. Waar ze eerder nog vóór het schrappen van een groot deel van het belastingvoordeel voor expats hadden gestemd, willen BBB en CDA die versobering nu terugdraaien.

Zo lijkt er toch een meerderheid in zicht te komen te komen om de expatregeling zo te houden als die was.

Lessen trekken

Bezuinigen op de expatregeling was bij nader inzien toch niet zo'n goed idee, zegt CDA-fractievoorzitter Henri Bontenbal. "We zaten klem, wilden die studenten helpen, maar deze versobering was echt te grof", vindt hij nu.

Bontenbal vindt dat 'zijn' CDA en de andere partijen hier een les uit moeten trekken. "Dit hadden we niet zo moeten doen. Onder zoveel tijdsdruk zoveel moties behandelen, daarmee berokken je schade. Daar is dit een voorbeeld van."

'Kamer moet werk degelijker doen'

De CDA-leider snapt dan ook de kritiek vanuit het bedrijfsleven op de snelheid waarmee besluiten als die over de expatregeling worden genomen. "We moeten rekening houden met het vestigingsklimaat voor bedrijven." Hij begrijpt 'dat het bedrijfsleven gek wordt van de wispelturigheid van de politiek'.

"Je moet veilig kunnen investeren in een land. We moeten als Kamer ons werk degelijker doen. Langer over dit soort ingrijpende voorstellen nadenken. Het zou goed zijn als we daar een week of misschien wel 2 weken over nadenken."

'Het was een soort circus'

BBB-Tweede Kamerlid Henk Vermeer zegt net als zijn collega Bontenbal ongelukkig te zijn met de gang van zaken tijdens het laatste Kamerdebat voor de verkiezingen. Hij noemt de bewuste avond 'een soort circus waar allerlei voorstellen werden gedaan'. Ook zijn partij stemde toen vóór versobering van de expatregeling, maar denkt daar nu anders over.

"We vonden het een duivels dilemma, we wilden graag iets voor die studenten doen, maar waren eigenlijk tégen het uitkleden van de expatregeling. Er zat te veel druk op die avond. Ik denk dat we dit besluit nu moeten heroverwegen. En vermoed ook dat dit op de formatietafel ligt."

Omtzigt open voor alternatieven

Aan die formatietafel zit ook Omtzigt. Inmiddels is hij niet alleen meer het zelfstandig Kamerlid dat het veelbesproken voorstel indiende, maar ook leider van de nieuwe partij NSC. Hoewel het in het verkiezingsprogramma staat dat de partij de expatregeling wil aanpassen, lijkt hij open te staan voor alternatieven.

Wel blijft Omtzigt erbij dat het belastingvoordeel voor expats in strijd is met het zogeheten gelijkheidsbeginsel. "NSC is bereid te kijken of we dit op een andere manier kunnen inrichten. Maar het blijft zo dat we 30 procent belastingkorting over 5 jaar te veel vinden."

Belangrijke rol voor PVV

Of het besluit om flink te bezuinigingen op de expatregeling inderdaad wordt teruggedraaid, blijft nog even spannend. Naar verwachting komt demissionair staatssecretaris Marnix van Rij van Financiën deze maand nog met een alternatief plan. In dat voorstel worden studenten van de pechgeneratie op een andere manier tegemoetgekomen. De expatregeling zou dan in z'n huidige vorm blijven bestaan.

Het is vervolgens aan de Tweede Kamer om in te stemmen met het nieuwe voorstel van Van Rij. Daarbij is een belangrijke rol weggelegd voor de PVV, die net als NSC en BBB ook aan de formatie zit. Van die partij van Geert Wilders is nog niet bekend of ze het versoberen van de expatregeling ook willen terugdraaien.

D66

In een eerdere versie van dit artikel stond dat D66 ook spijt heeft van de eerdere beslissing, maar de partij geeft nu aan daar nog niet helemaal uit te zijn.

Inwoners van Hellevoetsluis en omgeving ruiken al 1,5 jaar lang wiet als ze de deur uitlopen, of de ramen open hebben. Dat komt door een fabriek voor staatswiet. Ze zijn het zat, maar er lijkt geen verandering in te komen.

Voor het experiment met staatswiet staat in Hellevoetsluis een legale wietfabriek. Een nare bijkomstigheid: een heftige wietgeur. Inwoners trekken al tijden aan de bel, maar tot nu toe met weinig resultaat. "Wij zijn gewoon slachtoffer van een experiment."

'Hoesten, hoofdpijn, prikkende ogen'

Staat de wind goed, dan kunnen Hellevoetsluisers Cora van Mook en Nettie van der Sar even rustig door de neus ademen. Maar dat is de rest van de tijd wel anders. En staat de wind gunstig voor hen, 'dan zijn er ongetwijfeld andere mensen in de omgeving die last ervaren', vertellen ze.

Al 1,5 jaar hebben ze te maken met de stank, en dat heeft invloed. "'s Nachts als je je raam open hebt, dan heb je een hele droge keel en hoest je raar, je ogen kunnen prikken. Er zijn ook mensen die er echt migraineaanvallen van hebben", vertelt Cora. "Het lijkt op de geur die je weleens op straat ruikt maar dan een stuk zwaarder en penetranter."

Veel meldingen

Ze zijn niet de enigen die last hebben van de stank. "Er wordt ook gemeld vanuit Oostvoorne, Rockanje en Brielle, dus niet alleen vanuit ons", vertelt Wil van Barendrecht die naast de kas woont.

"Op dit moment liggen er 1.338 meldingen bij de DCMR", weet Wil. Dat is de Milieudienst Rijnmond die het bedrijf op geuroverlast controleert.

Wel aandacht, geen actie

Daarnaast zijn de inwoners al op verschillende plekken geweest om iets aan de stank te doen. "Bij de gemeente, in de rechtbank." Maar tot nu toe met weinig resultaat.

Wil vertelt: "De aandacht van de gemeente hebben we wel, maar er gebeurt niks omdat die zich verschuilen achter allerlei ingewikkelde procedures, zoals onder dwangsom bepaalde maatwerkbesluiten. En daar hebben ze iedere keer lange termijnen voor, die elke keer totdat het uiterste worden gerekt voordat er eindelijk weer eens actie ondernomen wordt."

Vaststellen normeringen

Het enige wat er voorlopig op zit voor de inwoners, is afwachten. "Op dit moment worden bepaalde normeringen vastgesteld, waaronder de geuroverlast moet blijven. Want er zijn nog niet echt meetinstrumenten ontwikkeld om nou precies te kunnen aantonen wanneer de geuroverlast boven een bepaalde norm uitkomt."

Maar ook als die normering rond is, is het afwachten hoe er vanuit het bedrijf wordt gereageerd. "Tot nu toe verdedigt het bedrijf zich met: 'We zijn nog bezig met maatregelen te nemen, met koolstoffilters neer te zetten en allerlei andere dingen te doen. Dat heeft tijd nodig voordat wij dat allemaal ingeregeld hebben.'"

Geen verandering

"We zijn bezig vanaf augustus 2023 en zitten nog steeds in dezelfde stank", zegt Wil ontzet. "Het blijft maar."

En een nieuwe plek zoeken om te wonen, dat zit er volgens de omwonenden ook niet in. Zelfs al zouden ze dat willen. "Je kan geen kant op, want je huis is gewoon veel minder waard."

Langzamer dan gewenst

Gemeente Voorne aan Zee, waar Hellevoetsluis onder valt, vertelt in een schriftelijke reactie dat ze de zorgen van de omwonenden goed begrijpen en dat ze het belangrijk vinden dat de overlast zo snel mogelijk stopt. "De zorg van onze inwoners staat voorop en daar zetten we ons voor in. Wij voelen ons niet verantwoordelijk voor de productie van wiet ten behoeve van het experiment, iets wat we ook meerdere keren aan Den Haag hebben laten weten."

Daarbij laten ze weten dat er voor de overlast een juridische procedure loopt. "Vanwege wet- en regelgeving en de duur van juridische procedures gaat dat langzamer dan gewenst. Dit komt omdat er in eerste aanleg nauwelijks regelgeving was voor juridische handhaving op geuroverlast."

Inspecteurs aanwezig

"We zijn voor de handhaving ten aanzien van geuroverlast niet gebonden aan landelijke regelgeving voor het Wietexperiment", gaat het statement verder. "Er zijn wettelijke eisen en termijnen waar we ons als gemeente aan moeten houden. Zo zijn wij verantwoordelijk voor de handhaving op de milieuwetgeving."

Volgens de gemeente zijn inspecteurs van DCMR Milieudienst Rijnmond regelmatig aanwezig om vast te stellen of sprake is van geuroverlast. "Dit doen zij zowel op basis van meldingen van inwoners als op eigen initiatief. Bij overtredingen wordt hierop gehandhaafd."

Olie- en gasbedrijven Shell en Total trekken zich voorlopig terug uit een project voor CO2-opslag onder de Noordzee. Ze vinden de aanleg van de pijpleidingen die dit mogelijk moeten maken nog te risicovol.