Turkije verdrijft Koerdische strijders uit Noord-Syrië. En dat terwijl de Koerden daar verantwoordelijk zijn voor het bewaken van gevangen IS-strijders. "Als IS'ers op vrije voeten komen, heeft Europa dat aan zichzelf te danken."

De Koerden in Noord-Syrië lijken er alleen voor te staan. De Verenigde Staten trekken zich terug uit het gebied, Turkije valt de Koerdische strijders aan en een stevige, éénduidige reactie van Europa blijft uit. De Koerden zijn belast met het gevangen houden van IS-strijders. Terreurdeskundige Bibi van Ginkel dat hun gevangenschap niet gegarandeerd is.

Abu Graib

Volgens Van Ginkel zijn de gevangenissen nu al kwetsbaar voor ontsnappingen: "Op dit moment gaat de aandacht van de Koerden naar de aanval van het Turkse leger. Ze moeten zichzelf verdedigen. Dat kan dus betekenen dat hun controle op die kampen minder wordt. Die mensen zitten daar niet voor niets. Ze hebben met IS gestreden."

Het zou niet voor het eerst zijn dat dit gebeurt. Van Ginkel: "In 2013 ontsnapte 500 gevangenen, onder andere uit de gevangenis Abu Graib in Irak. Het waren echte Al Qaeda kopstukken, die later zich allemaal bij IS hebben aangesloten. Dat is voor hun een bekend recept. Nu ze in de verdrukking zitten en op zoek zijn om zichzelf opnieuw te reorganiseren is dat echt een enorm risico."

Strafdossiers

Wat Van Ginkel betreft is het altijd een ongelukkige constructie geweest dat de Koerden zo'n lange tijd verantwoordelijk zijn geweest voor de gevangenschap van IS-strijders. Wat haar betreft was het beter geweest als EU-lidstaten en andere West-Europese eerder uitreizigers hadden teruggehaald. "Dat scenario hebben ze rustig voor zich uit geschoven. Het is natuurlijk iets waarvan ze denken dat het niet goed valt bij hun kiezers", zegt de terreurdeskundige.

Van Ginkel vindt dat Europa het initiatief uit handen heeft laten glippen. "Als je pro-actief had gehandeld, mensen begeleid had teruggehaald dan had je ze onmiddellijk bij de grens over kunnen dragen aan het OM. De strafdossiers liggen allemaal kant en klaar. Maar nu heb je de controle niet meer en ga je achter de feiten aanhollen."

Onder de radar

Het is niet uitgesloten dat ontsnapte IS'ers zich opnieuw aansluiten bij IS, denkt Van Ginkel. "Het kan ook dat deze strijders trachten om toch met vluchtelingenstromen om zelf hun weg te vinden naar het westen met alle gevolgen van dien. Dan komen ze onder de radar over de grens."

"We houden liever de verantwoordelijkheid zover mogelijk van ons vandaan, met het idee dat anders onze veiligheid thuis in het geding zou zijn. En het resultaat daarvan is dat die veiligheid, die onveiligheid eigenlijk alleen maar groter wordt dus we hebben het weg proberen te houden maar nu krijgen we het 10 keer zo hard terug dat is vrees ik een scenario waar we rekening mee moeten houden."

Inwoners van Hellevoetsluis en omgeving ruiken al 1,5 jaar lang wiet als ze de deur uitlopen, of de ramen open hebben. Dat komt door een fabriek voor staatswiet. Ze zijn het zat, maar er lijkt geen verandering in te komen.

Voor het experiment met staatswiet staat in Hellevoetsluis een legale wietfabriek. Een nare bijkomstigheid: een heftige wietgeur. Inwoners trekken al tijden aan de bel, maar tot nu toe met weinig resultaat. "Wij zijn gewoon slachtoffer van een experiment."

'Hoesten, hoofdpijn, prikkende ogen'

Staat de wind goed, dan kunnen Hellevoetsluisers Cora van Mook en Nettie van der Sar even rustig door de neus ademen. Maar dat is de rest van de tijd wel anders. En staat de wind gunstig voor hen, 'dan zijn er ongetwijfeld andere mensen in de omgeving die last ervaren', vertellen ze.

Al 1,5 jaar hebben ze te maken met de stank, en dat heeft invloed. "'s Nachts als je je raam open hebt, dan heb je een hele droge keel en hoest je raar, je ogen kunnen prikken. Er zijn ook mensen die er echt migraineaanvallen van hebben", vertelt Cora. "Het lijkt op de geur die je weleens op straat ruikt maar dan een stuk zwaarder en penetranter."

Veel meldingen

Ze zijn niet de enigen die last hebben van de stank. "Er wordt ook gemeld vanuit Oostvoorne, Rockanje en Brielle, dus niet alleen vanuit ons", vertelt Wil van Barendrecht die naast de kas woont.

"Op dit moment liggen er 1.338 meldingen bij de DCMR", weet Wil. Dat is de Milieudienst Rijnmond die het bedrijf op geuroverlast controleert.

Wel aandacht, geen actie

Daarnaast zijn de inwoners al op verschillende plekken geweest om iets aan de stank te doen. "Bij de gemeente, in de rechtbank." Maar tot nu toe met weinig resultaat.

Wil vertelt: "De aandacht van de gemeente hebben we wel, maar er gebeurt niks omdat die zich verschuilen achter allerlei ingewikkelde procedures, zoals onder dwangsom bepaalde maatwerkbesluiten. En daar hebben ze iedere keer lange termijnen voor, die elke keer totdat het uiterste worden gerekt voordat er eindelijk weer eens actie ondernomen wordt."

Vaststellen normeringen

Het enige wat er voorlopig op zit voor de inwoners, is afwachten. "Op dit moment worden bepaalde normeringen vastgesteld, waaronder de geuroverlast moet blijven. Want er zijn nog niet echt meetinstrumenten ontwikkeld om nou precies te kunnen aantonen wanneer de geuroverlast boven een bepaalde norm uitkomt."

Maar ook als die normering rond is, is het afwachten hoe er vanuit het bedrijf wordt gereageerd. "Tot nu toe verdedigt het bedrijf zich met: 'We zijn nog bezig met maatregelen te nemen, met koolstoffilters neer te zetten en allerlei andere dingen te doen. Dat heeft tijd nodig voordat wij dat allemaal ingeregeld hebben.'"

Geen verandering

"We zijn bezig vanaf augustus 2023 en zitten nog steeds in dezelfde stank", zegt Wil ontzet. "Het blijft maar."

En een nieuwe plek zoeken om te wonen, dat zit er volgens de omwonenden ook niet in. Zelfs al zouden ze dat willen. "Je kan geen kant op, want je huis is gewoon veel minder waard."

Langzamer dan gewenst

Gemeente Voorne aan Zee, waar Hellevoetsluis onder valt, vertelt in een schriftelijke reactie dat ze de zorgen van de omwonenden goed begrijpen en dat ze het belangrijk vinden dat de overlast zo snel mogelijk stopt. "De zorg van onze inwoners staat voorop en daar zetten we ons voor in. Wij voelen ons niet verantwoordelijk voor de productie van wiet ten behoeve van het experiment, iets wat we ook meerdere keren aan Den Haag hebben laten weten."

Daarbij laten ze weten dat er voor de overlast een juridische procedure loopt. "Vanwege wet- en regelgeving en de duur van juridische procedures gaat dat langzamer dan gewenst. Dit komt omdat er in eerste aanleg nauwelijks regelgeving was voor juridische handhaving op geuroverlast."

Inspecteurs aanwezig

"We zijn voor de handhaving ten aanzien van geuroverlast niet gebonden aan landelijke regelgeving voor het Wietexperiment", gaat het statement verder. "Er zijn wettelijke eisen en termijnen waar we ons als gemeente aan moeten houden. Zo zijn wij verantwoordelijk voor de handhaving op de milieuwetgeving."

Volgens de gemeente zijn inspecteurs van DCMR Milieudienst Rijnmond regelmatig aanwezig om vast te stellen of sprake is van geuroverlast. "Dit doen zij zowel op basis van meldingen van inwoners als op eigen initiatief. Bij overtredingen wordt hierop gehandhaafd."

Olie- en gasbedrijven Shell en Total trekken zich voorlopig terug uit een project voor CO2-opslag onder de Noordzee. Ze vinden de aanleg van de pijpleidingen die dit mogelijk moeten maken nog te risicovol.