De economie is booming. Dus wordt er veel gebouwd. De behoefte aan woningen is enorm. En de grond is schaars. Daarom moeten de volkstuintjes wijken voor kantoren, sportvelden en crematoria. Terwijl de behoefte aan groen in de steden juist groot is.

“Vorige zomer besefte ik hoe enorm belangrijk mijn volkstuin is. Ik kreeg het slechte nieuws dat ik met chemokuren moest beginnen. Ik heb toen zoveel steun gekregen van mijn mede-tuiners. Ik heb genoten van mijn tuin-paradijsje.”

Reintje Gianotten heeft al ruim 25 jaar haar tuin op Park Nieuw Vredelust. Dit Amsterdamse volkstuinencomplex loopt nu als eerste gevaar voor 1 januari 2020 te moeten verdwijnen. Ruim 100 tuinen moeten wijken voor woningen. In de plannen van de gemeente Ouderamstel dreigen in de volgende fase nog eens zo’n 880 huisjes tussen Zuidoost en Ouderamstel in het nauw te komen. Een keiharde klap voor de tuinders. “Ik kan in de stad blijven wonen door mijn buitentje. Ik kan genieten van het stadse leven, maar tegelijkertijd de drukte ontvluchten. De volkstuin maakt van stadse bewoners sociale mensen.”

Er is veel vraag naar volkstuinen

Ralf Gevelink van De Bond van Volkstuinders geeft aan dat er in 2005 zo’n 1500 mensen op de wachtlijst stonden voor volkstuinen, in 2017 waren er dat 3000 en in dit jaar is het aantal wachtenden al toegenomen naar 4000. Hij wil daarom uitbreiding van het aantal volkstuinen. Maar in ieder geval de bestaande parken handhaven.

De afgelopen jaren werden volkstuin-complexen nog wel verplaatst naar een alternatieve locatie ter compensatie, meestal minder fraai gelegen en ver weggestopt. In het geval van de Amsterdamse volkstuinen lijkt dat niet mogelijk simpelweg omdat er geen ruimte is.

Volkstuincomplex wordt openbaar

Er wordt nu door de besturen van de bedreigde tuinen hoopvol gekeken naar het Tuinenpark Ons Buiten in Utrecht. Dit complex is voor hen het voorbeeld hoe te kunnen overleven in de toekomst. Dat park moest eigenlijk in 2005 verdwijnen omdat er een nieuwe wijk gebouwd werd. Maar Ans Hobbelink, oud-voorzitter van het Verenigingsbestuur Ons Buiten heeft zich jarenlang met succes ingezet om de volkstuinen te behouden. Daarvoor was het nodig om prikkeldraad en hekken te verwijderen.

Tuinenpark Ons Buiten is nu het openbaar groen voor de nieuwbouwwijk geworden. Volgens Ans, nu voorzitter Overleg Volkstuinen Utrecht, is deze strategie de enige manier om als volkstuinenpark te kunnen overleven in de toekomst. “Als volkstuinverenigingen moeten we veranderen. We moeten naar een model volkstuin nieuwe stijl. Je moet je als volkstuinencomplex onmisbaar maken voor de buurt en gemeente. De volkstuinen moeten emanciperen, meegaan met de tijd en ons niet zomaar laten wegdringen voor woningen. We worden steeds volwassener en kunnen onze belangen beter behartigen. We zijn minder volgzaam en creëeren voor onszelf een betere onderhandelingspositie met de gemeente.”

Tuinen als de groene long van steden

Reintje Gianotten probeert op hun park  deze overlevingstactiek inmiddels ook in de praktijk te brengen om zo de gemeente te overtuigen dat hun tuinen als de groene long voor de te bouwen nieuwe wijk behouden moeten blijven. Ze organiseren steeds meer, ook voor mensen uit de omgeving: plantjes- en rommelmarkten, fotoclubje, dauwtrappen met ontbijt in clubhuis en een barbecue met dj. “We moeten wel de leden zover krijgen dat ze meeveranderen. Dat is niet altijd gemakkelijk. Niet iedereen heeft behoefte om naar een cursus natuurlijk en duurzaam tuinieren te gaan. Dat proces kost tijd.”

President Donald Trump kondigde het gisteravond aan: Amerika gaat een importheffing van 20 procent op alle producten uit de Europese Unie doorvoeren. Wereldwijd waarschuwen economen dat dit een slecht idee is, vooral voor de VS zelf. Toch zet Trump door.

Voor Nederlandse ondernemingen met veel export naar de Verenigde Staten breken spannende tijden aan. Door de extra belasting van 20 procent worden hun producten voor de Amerikaanse consument een stuk duurder. "Dit betekent heel veel onzekerheid."

"Dit valt wel rauw op ons dak", zegt Willem Hulsebosch. Samen met zijn vrouw en zoons runt hij al jaren een bloembollenbedrijf in Julianadorp.

Andere markten

"We doen al decennialang zaken met Amerika en hebben in de loop der jaren echt een goede band opgebouwd met onze klanten in de VS", gaat Hulsebosch verder. "Die willen we graag houden. Maar als het moet, dan gaan we ons op andere markten richten."

Want de familie beseft wel dat Amerikanen zullen afhaken als bloemen door de heffing te duur worden. "Tulpen zijn geen eerste levensbehoefte. Aan het eind van je rondje supermarkt staat er een bosje bloemen. Als dat ineens 20 procent duurder is, dan denk je wel twee keer na."

'We begrijpen zijn visie'

De familie Hulsebosch is flink verweven met de Verenigde Staten. "Onze moeder is Amerikaans, we hebben familie overzee en komen er vaak", vertelt zoon Roy.

"We houden van het land en zijn zelfs pro-Trumpers. Dat klinkt misschien tegenstrijdig, maar we begrijpen zijn visie wel. Hij maakt waar wat hij zegt. Dat vinden wij ergens ook wel bewonderenswaardig. Hij zet zijn volk op één, dat is duidelijk. Daar kunnen wij in Europa nog wat van leren. Alleen dit plan, dat maakt het voor ons wel lastig."

Niet volledig afhankelijk

Toch blijft Hulsebosch positief: "We zijn gelukkig niet volledig afhankelijk van Amerika. We exporteren ook naar Engeland, China, Rusland en Kazachstan. En we hebben een uniek product. Bollen kun je maar op één plek in de wereld telen, en dat is hier, in Nederland. Door het klimaat, de bodem, de omstandigheden. Dat kan niet zomaar ergens anders. Daar hebben ze ons gewoon voor nodig.

Er zijn dus genoeg opties. "Als de ene markt moeilijk doet, dan vinden wij onze weg wel via een andere. We hebben al vaker met onzekerheden te maken gehad. Als het even tegenzit, dan nemen we genoegen met wat minder marge en stellen we investeringen gewoon even uit."

'Kennis en ervaring zit in Nederland'

"Trump ziet ons het liefst naar Amerika vertrekken", legt directeur van TTA-ISO Martin Maasland uit. Het Nederlandse bedrijf maakt landbouwmachines en heeft een grote afzetmarkt in de Verenigde Staten.

TTA-ISO heeft zelfs een kantoor in de VS zitten. "Maar de kennis en ervaring op het gebied van high-techsystemen in de tuinbouw zit hier in Nederland. Die gekwalificeerde mensen kun je niet oppakken en in Amerika neerzetten."

Prijs verlagen

Bang voor Amerikaanse concurrenten is Maasland niet. "In ons geval zijn er weinig of eigenlijk geen partijen in de Verenigde Staten die hetzelfde kunnen bieden als wij. We zien onszelf daardoor niet genoodzaakt om de winstgevendheid op onze machines te verlagen."

Maar als de prijs vanwege de invoerheffingen te hoog wordt, dan bestaat er volgens Maasland wel een kans dat de markt afneemt of zelfs helemaal stilvalt. "Dan kunnen we overwegen of we bereid zijn iets van onze marges op te geven, maar we moeten ook de salarissen van onze medewerkers kunnen betalen."

Tegenactie

Over eventuele eigen tarieven die de EU als tegenactie kan invoeren, maakt Maasland zich geen zorgen. "De grootste impact zijn uiteindelijk toch de hoge tarieven van Amerika richting Europa, omdat wij in Europa produceren."

"En andersom importeren wij weinig vanuit Amerika", gaat hij verder. "Dus als Europa hoge handelstarieven gaat invoeren, verwachten wij niet dat dat veel impact op ons heeft."

Minder groei maar geen crisis

Hoofdeconomoom van de ING Marieke Blom begrijpt de zorgen van Nederlandse ondernemers die veel exporteren naar de Verenigde Staten. "Door Trumps nieuwe invoertarieven, gemiddeld 25 procent, en zelfs 54 procent voor China krijgt ook de Europese Unie een tarief van 20 procent opgelegd. Dat leidt naar verwachting tot een exportdaling van zo'n 15 procent richting de VS. Voor Nederland betekent dat een krimp van ongeveer 0,2 procent van het BBP."

Toch is dit volgens Blom geen nieuwe economische crisis in wording. "Dit is niet te vergelijken met corona of de energiecrisis. Het is vooral een rem op de groei."

Niet terugslaan met eigen tarief

Blom verwacht dat Europa met eigen tarieven zal reageren. "Maar hoe dat uitpakt is onduidelijk, omdat we niet zeker weten hoe Trump reageert. Een handelsoorlog moeten we zien te voorkomen."

"We kunnen beter gerichte steun bieden aan getroffen sectoren. Ook kan er veel winst worden geboekt door de interne markt beter te laten werken. En er liggen veel kansen in het versterken van handelsrelaties met landen als India en Zuid-Amerika. Als we dit moment grijpen, kan Europa uiteindelijk sterker en minder afhankelijk van de VS worden. Ook voor Nederland liggen hier echte kansen."