Meer dan 10 procent van de beroepsbevolking is laaggeletterd en ondervindt daarvan problemen op het werk of thuis. “Meer dan de helft van die mensen heeft een baan. Het is daarom tijd voor bedrijven om daarin hun verantwoordelijkheid te nemen", aldus SP-gedeputeerde Henri Swinkels van de provincie Brabant.

Onlangs werd het nieuwe regeerakkoord Vertrouwen in de toekomst gepresenteerd. Het nieuwe kabinet trekt 5 miljoen euro extra per jaar uit om laaggeletterdheid tegen te gaan. Terecht, want laaggeletterdheid is een groot maatschappelijk probleem.

Beperkte taalvaardigheid werkt op allerlei manieren door in het leven van mensen. Denk aan een vergroot risico op schulden, gezondheidsproblemen, juridische problemen en digitale achterstanden. En in laagtaalvaardige gezinnen wordt het probleem vaak van ouders op kinderen doorgegeven. Het onderwijs alleen kan dit niet oplossen. Ook werkgevers kunnen een positieve rol spelen, want 57 procent van de laaggeletterden heeft een baan.

Kosten

PricewaterhouseCoopers heeft uitgerekend dat laaggeletterdheid de Nederlandse samenleving op jaarbasis bijna 1 miljard euro kost. De grootste posten zijn extra zorgkosten, uitkeringen en gemiste arbeidsproductiviteit. “Het bedrijfsleven is een belangrijke plek om laaggeletterden te traceren én te helpen. Werkgevers van sectoren waar relatief veel laaggeschoolde arbeid wordt verricht, zoals de bouw, de schoonmaak en productiebedrijven, hebben er baat bij dit probleem aan te pakken", aldus PricewaterhouseCoopers.

Onlangs schreef de provincie een brandbrief in de Brabantse kranten om aandacht te vragen voor laaggeletterdheid, want het levert mensen veel op. “Bijvoorbeeld minder ziekteverzuim, beter gemotiveerde, zelfverzekerde medewerkers, een positief imago en minder veiligheidsrisico's. Gebruiksinstructies van machines, uitleg, trainingen: allemaal vormen van informatieoverdracht waarvoor goede taalbeheersing noodzaak is.”

Probleem

Er is echter één probleem: bedrijven staan nog niet in de rij om de benodigde stappen te zetten. Uitzonderingen bevestigen natuurlijk de regel en in Brabant is inmiddels een handjevol organisaties aan de slag gegaan met het verbeteren van de taalvaardigheid van hun werknemers.  Positief voorbeeld hiervan is IBN. Een sociale werkplaats waar mensen leren rekenen, lezen en maatschappelijke vaardigheden leren. Harm van Zutphen is positief. “Wij vinden het heel belangrijk dat mensen handvatten krijgen in het leven. De overheid vraagt meer van mensen. Maar dan moet je die mensen er wel op toerusten.”  Toon Heijms was jarenlang laaggeteleerd. “Op de basisschool kon ik niet meekomen en later bijscholen was lastig. Vijf jaar geleden ben ik opnieuw begonnen, nu kan ik lezen en schrijven en is een last van mijn schouders gevallen.”  Toon is nu fietsenmaker en een eigen zaak. “Dat was me anders niet gelukt, ik ben zo blij dat ik begonnen ben, mijn leven een stuk makkelijker geworden."

Wat is laaggeletterdheid precies?

Volgens stichting Lezen en Schrijven hebben 1,3 miljoen mensen in Nederland van 16 jaar en ouder moeite met taal. Tweederde van deze mensen is van Nederlandse afkomst. Maar het begrip laaggeletterheid is een veel breder begrip. Het is een term voor mensen die moeite hebben met lezen, schrijven en/of rekenen. Mensen die laaggeletterd zijn, zijn geen analfabeten. Ze kunnen wel lezen en schrijven, maar beheersen niet het eindniveau vmbo of niveau mbo-2/3.

Apple en Meta krijgen van de Europese Commissie samen een boete van zo'n 700 miljoen euro voor het overtreden van de Digital Markets Act. Deze wet richt zich op techbedrijven die zo groot zijn dat ondernemers en consumenten bijna niet zonder hen kunnen.

Het geplande topoverleg in Londen tussen de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Oekraïne over het beëindigen van de oorlog tussen Oekraïne en Rusland is tot op het laatste moment uitgesteld.

Het overleg van vandaag ging wel door, maar zonder de ministers van Buitenlandse Zaken van de meeste landen. De Oekraïense ministers van Buitenlandse Zaken en Defensie namen wél deel aan de gesprekken. Zij reisden af naar Londen om zich, volgens presidentieel stafchef Andriy Jermak, in te zetten voor 'een compleet en onvoorwaardelijk staakt-het-vuren als eerste stap op weg naar een oplossing'.

Wat betekent dit voor Oekraïne?

"Eigenlijk is dit weer een stap in een behoorlijk schimmig proces waarin Oekraïne en Rusland beide proberen te doen alsof ze echt vrede willen om op die manier de Amerikanen aan boord te houden", zegt Oost-Europa expert van Instituut Clingendael Bob Deen.

De onderhandelingen vinden plaats terwijl Rusland recent, ook tijdens het paasbestand, meerdere drone-aanvallen uitvoerde. "Ze zijn erg bezig met naar elkaar te wijzen. De Oekraïners zeggen: de Russen willen helemaal geen vrede, die blijven gewoon aanvallen, zelfs tijdens het staakt-het-vuren. En de Russen proberen zo redelijk mogelijk over te komen naar de Amerikanen met allemaal eisen die voor Oekraïne eigenlijk onbespreekbaar zijn."

'Diefstal van Oekraïnes grondgebied'

Een van de eisen van Rusland is dat Oekraïne de Krim 'inlevert'. En dat is vernederend, zegt Deen. "Het moeten opgeven van de Krim is eigenlijk voor geen enkele Oekraïense president acceptabel. Dat kan je ook niet aan de Oekraïense bevolking uitleggen. Het lijkt alsof deze deal bewust geformuleerd is zodat Zelensky het er mee eens moet zijn."

"Wat er nu op tafel ligt is een 'typisch Russische geste', waarin je eigenlijk onredelijk veel claimt en daarna redelijk probeert over te komen door te zeggen dat je alleen maar wilt houden wat je al bezet hebt", gaat de expert verder. "Maar eigenlijk blijft het nog steeds diefstal van Oekraïens grondgebied."

Amerika gefrustreerd

Niet alleen met de deal, maar ook met hun afwezigheid wil vooral de Verenigde Staten een statement maken. Zo benadrukt Amerika-verslaggever Tom van 't Einde het belang van de afwezigheid van de Amerikaans minister van Buitenlandse Zaken, Marco Rubio.

"De Amerikanen zijn echt ontzettend gefrustreerd dat er zo weinig ontwikkeling in de onderhandelingen zitten, president Trump voorop", zegt Van 't Einde. "Hiermee willen ze een duidelijk statement naar Oekraïne afgeven. Ze verwachten veel meer beweging vanaf hun kant."

Onredelijke verwachtingen van Trump

President Trump voerde sinds het begin van zijn presidentschap zware druk op het vredesproces. Tijdens zijn campagne zei hij binnen 24 uur een einde aan deze oorlog te willen maken, later stelde hij dit bij naar 100 dagen. "Het was onredelijk om te verwachten dat hij het in 24 uur of 100 dagen zou kunnen beëindigen en daar loopt Trump nu tegenaan", merkt Deen op over de tijdsruk die de president op de onderhandelingen zet.

Van 't Einde vult aan: "Hij wil laten zien aan zijn kiezers dat hij deze oorlog tot een goed einde kan brengen. Of hij daar nou een stuk Oekraïne voor moet opofferen of niet, dat maakt voor hem eigenlijk niet veel uit."

Hoop op beweging

Toch is dit overleg niet geheel zinloos. "Er zit echter wel degelijk beweging in", zegt Deen. "Het is niet alleen maar nep. De Amerikaanse gezant Steve Witkoff is vorige week uit Rusland gekomen met een aantal ideeën waar hij Trump van heeft weten te overtuigen. Die zijn vorige week al aan de Oekraïners en Europeanen gepresenteerd."

"Een staakt-het-vuren zou in het voordeel van Oekraïne zijn. Ze weten dat ze het niet heel lang meer vol kunnen houden, zeker als de Amerikaanse wapenleveringen stoppen", aldus Deen.

Serieuze bedreiging

Van een stop in wapenlevering heeft Oekraïne al eerder last gehad, weet Van 't Einde.

"We moeten het dreigement van Trump dat hij de onderhandelingstafel verlaat heel serieus nemen. Hij heeft al eerder alle steun aan Oekraïne 10 dagen lang stilgezet."

'Beide partijen staan onder druk'

Wat is er dan echt nodig om een einde te maken aan deze oorlog? "De Russen hopen dat ze dit conflict op militaire wijze kunnen beslechten en willen dus iets terug voor een staakt-het-vuren", antwoordt Deen.

"Beide partijen staan onder druk om toch een beetje te bewegen, maar ze zijn nog niet echt klaar voor een duurzame oplossing. Het lijkt er dus op dat ze er deze week niet definitief uit zullen komen", zegt de expert tot slot.