Maandag opent op het Pinkpop-terrein in Landgraaf een noodopvang voor asielzoekers. 150 mensen kunnen daar de komende 3 maanden op onderdak rekenen. Nu 2023 is begonnen. kijken we vooruit: is dit het voorzichtige begin van het einde van de opvangcrisis?

"Er is weinig reden voor optimisme", zegt woordvoerder Sander Schaap van Stichting Vluchtelingenwerk. "Het COA heeft heel veel plekken nodig. Er is een gebrek aan doorstroom van statushouders en er zijn grote achterstanden bij de IND."

Een veilig heenkomen zoeken

Een gemeente die de komende tijd een steentje probeert bij te dragen is het Zuid-Limburgse Landgraaf. Op het terrein waar in de zomer het Pinkpop-festival wordt gehouden opent maandag een noodopvang waar 150 asielzoekers terechtkunnen. De locatie blijft tot half april open.

"Hier komen mensen die vluchten uit een plek waar hun leven tot een hel wordt gemaakt", zegt verantwoordelijk wethouder Freed Janssen. "Zij zoeken hier een veilig heenkomen, vanuit bijvoorbeeld Syrië of Afghanistan."

'Te gek voor woorden natuurlijk'

"Ik moet er zelf niet aan denken dat ik in een noodopvang als deze zou moeten wonen", vervolgt hij. "Aan de andere kant: als je huis en haard moet verlaten, dan zou ik blij zijn hier opgevangen te worden."

De Limburgse wethouder noemt het 'natuurlijk te gek voor woorden dat dit nodig is'. "Dat mensen moeten vluchten uit hun eigen vaderland om ergens anders een veilig onderkomen te zoeken", vindt Janssen.

50.000 asielaanvragen verwacht

De IND houdt voor 2023 rekening met zo'n 50.000 nieuwe asielaanvragen, ongeveer net zoveel als in 2022. Tegelijkertijd heeft de immigratiedienst de capaciteit om 28.000 aanvragen per jaar te verwerken en zijn er zo'n 31.000 aanvragen die vorig jaar zijn ingediend nog niet afgehandeld.

Doordat de wachttijden oplopen en de instroom van asielzoekers hoger is dan verwacht, zijn er nog altijd hard nieuwe opvangplekken nodig. Met de zogenoemde 'spreidingswet' hoopt het kabinet de asielzoekers gelijkmatiger over Nederland te verspreiden, al dan niet met dwang.

Doorstroming van statushouders

Een soortgelijke wet bestaat al langer voor de verdeling van statushouders. Een van de oorzaken dat de asielketen is vastgelopen, is de doorstroming van statushouders. Omdat mensen met een verblijfsvergunning vaak niet naar een eigen woning kunnen verhuizen, blijven ze in azc's wonen en is er daar weer minder plek voor nieuwe bewoners.

Hoewel gemeenten zich eerst lange tijd niet helemaal aan de gemaakte afspraken over de verdeling van statushouders hielden, is er in de tweede helft van 2022 een inhaalslag gemaakt. Ruim 17.000 statushouders kregen de laatste 6 maanden een woning toegewezen.

'Komend jaar nog lastiger'

Toch wachten er nog steeds zo'n 16.000 statushouders in azc's op een woning, waardoor de druk op de centra groot blijft. "Het afgelopen jaar deden de gemeenten wat het Rijk van hen vroeg en zelfs meer. Dat is heel goed", merkt woordvoerder Schaap van Vluchtelingenwerk op.

"Maar het komende jaar zullen ze nog meer moeten doen en dat zal heel lastig worden", denkt hij. "Er is een enorme woningnood, dat maakt het niet makkelijker voor gemeenten om statushouders te plaatsen. Daarom zijn we heel blij om te zien dat er initiatieven ontstaan voor het bouwen van meer woningen, want andere opties zijn er niet."

'Structurele oplossingen nodig'

Wethouder Janssen uit Landgraaf hoopt ondertussen op structurele oplossingen uit Den Haag. "We kunnen hier niet de Haagse problemen oplossen", benadrukt hij. "We doen hier onze ontzettende best om mensen het gevoel te geven dat ze welkom zijn."

Het is volgens hem aan de landelijke politiek om ervoor te zorgen dat er genoeg woningen geregeld worden. "Ook is het aan Den Haag om mensen een status te geven en de mensen die hier niet mogen zijn terug te sturen."

Asielzoekers weer buiten slapen?

Vluchtelingenwerk vreest dat komende zomer er weer asielzoekers buiten moeten slapen omdat een duurzame oplossing volgens de hulporganisatie nog niet in beeld is. "Op basis van de cijfers die je nu ziet, is de kans levensgroot dat we ergens tussen nu en de zomer dezelfde dingen gaan zien als afgelopen zomer", waarschuwt Schaap.

"Staatssecretaris Eric van der Burg (Migratie, red.) zet zijn schouders eronder en daar ben ik blij mee", vervolgt hij, "maar er is meer nodig dan een staatssecretaris die zijn best doet."

Met de dood van de door velen geliefde paus Franciscus kwam een einde aan een tijdperk. Wie volgt hem op en wat betekent die wisseling van de wacht voor de toekomst van de Katholieke Kerk? "De nieuwe paus mag zeker behoudender zijn."

Vandaag neemt de wereld afscheid van paus Franciscus. Met de uitvaart komt er niet alleen een einde aan zijn pontificaat van bijna 12 jaar, ook begint de zoektocht naar zijn opvolger.

'Kerk heeft diplomatieke paus nodig'

Franciscus heeft de Rooms-Katholieke Kerk veranderd. Hij brak met tradities en liet een laagdrempelige en menselijke kant van de kerk zien. Hij bleef bewust bij zijn eenvoudige levensstijl en pleitte voor meer rechtvaardigheid in de wereld. Voor het beschermen van aarde en klimaat. De vraag is nu of die koers wordt voortgezet.

Hoogleraar kerkgeschiedenis Paul van Geest verwacht inderdaad dat een nieuwe paus de naar buiten gerichte koers van Franciscus zal aanhouden: "De kerk kan niet om het charisma en om de richting heen, die hij is ingeslagen. We krijgen nu niet opeens een naar binnen gekeerde paus."

Grotere onrust in de wereld

Maar, vervolgt hij: "Gezien de veranderingen in de wereld, de grotere onrust, zou het goed zijn dat de nieuwe paus diplomatiek sterk is op politiek vlak. Een stuk diplomatieker dan Franciscus in ieder geval."

Niet iedereen blij met koers

Franciscus probeerde de kerk menselijker en toegankelijker te maken, maar dat leidde soms ook tot spanningen met conservatieve stromingen binnen de kerk.

Want niet iedereen binnen de Katholieke Kerk was blij met de koers van de overleden paus. Zijn open houding tegenover homoseksuelen en gescheiden gelovigen, en zijn plannen om het Vaticaan te hervormen, vielen in conservatieve kringen behoorlijk slecht.

'Nieuwe paus mag wat meer een theoloog zijn'

Veel jonge gelovigen staan achter vernieuwing, maar dat geldt niet voor iedereen: "De nieuwe paus mag van mij wel wat meer een theoloog worden, die de klassieke leer naar buiten brengt", zegt Nino Hoffmans, die samen met andere jonge katholieken naar de uitvaart kijkt. "Conservatiever? Nou, ik zou zeggen: zeker behoudender."

Medegelovige Chris van der Voort hoopt op een jonger iemand: "Een persoon die vol in het leven staat en kracht heeft om te strijden, want de nieuwe paus gaat geen makkelijke tijd tegemoet. Ik hoop dat het iemand is die op dezelfde lijn staat en het werk van Franciscus kan voortzetten. Liefde voor mensen, naastenliefde, dat is belangrijk in deze tijd."

'Sede Vacante'

Nu het Vaticaan officieel 'Sede Vacante' is, wat betekent dat de pauselijke zetel leeg is, bereiden de kardinalen zich voor op het conclaaf. De komende periode zullen zij achter gesloten deuren stemmen over wie de nieuwe leider van de Katholieke Kerk moet worden.

Wordt het iemand die de koers van Franciscus voortzet? Of kiest men voor een meer traditionele paus die de teugels weer strakker aantrekt? De gesprekken zijn in ieder geval al begonnen

'Er wordt al flink genetwerkt'

"Er zijn nu al veel van de 135 kardinalen in Rome, en de meesten blijven ook hangen om over de nieuwe Paus te praten", vertelt Paul van Geest.

"De vergaderingen zijn al begonnen, er wordt stevig genetwerkt. Zo'n conclaaf is best heel prozaïsch, er worden al veel verkennende gesprekken gevoerd en gekeken of men het eens kan worden over een kandidaat."

Het ministerie van Landbouw publiceerde onlangs het Actieplan Biodiversiteit. Eerdere doelen worden in dat plan afgezwakt, ondanks dat het slecht gaat met de biodiversiteit in Nederland. Maar ondertussen kunnen burgers wel zelf aan de slag.

Het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN) presenteerde eind maart het nieuwe Nationaal Biodiversiteit Strategie & Actieplan Nederland. Staatssecretaris Jean Rummenie (BBB) schreef in een begeleidende brief aan de Tweede Kamer dat het doel om de ecologische voetafdruk van Nederland vóór 2050 te halveren, wordt losgelaten.

Veel soorten al verdwenen

Een zorgelijke ontwikkeling, vindt programmaleider biodiversiteit Jeanne Nel van de Wageningen University & Research (WUR). "Nederland is al een van de slechtst scorende landen van Europa als het gaat om biodiversiteit. Veel dier- en plantensoorten zijn bedreigd of al verdwenen."

"Er zijn enkele geïsoleerde succesverhalen, waarbij de hoeveelheid en diversiteit van planten en dieren weer toeneemt", vervolgt de onderzoeker. "Maar over de hele breedte blijven we de natuur aantasten, het water vervuilen, de bodemgezondheid schaden en dus de biodiversiteit verminderen."

'Biodiversiteit is een levensvoorwaarde'

De grootste boosdoeners zijn intensieve landbouw en verstedelijking, waardoor natuurlijke leefgebieden verdwijnen. "Biodiversiteit is geen luxe", zegt Nel. "Het is een levensvoorwaarde."

"Omdat we er als mensen letterlijk afhankelijk van zijn. Voor schoon drinkwater en een vruchtbare bodem, maar ook voor de bestuiving van gewassen en zelfs voor ons mentale welzijn."

'Ook voor boeren belangrijk'

GroenLinks-PvdA-Tweede Kamerlid Laura Bromet noemt het nieuwe biodiversiteitsplan van het ministerie 'een gemiste kans'. "We waren goed bezig in Nederland om de natuur weer een beetje op weg te helpen", zegt ze.

"Maar nu is er een kabinet met twee bewindspersonen op het ministerie van LVVN, die er alleen maar voor de kortetermijnbelangen van de landbouw zitten", vindt het Kamerlid. "De natuur lijkt hen heel vaak in de weg te zitten. Biodiversiteit is maar een lastpak voor dit kabinet. Terwijl ik denk dat het juist voor de boeren ontzettend belangrijk is."

Curve ombuigen

Biodiversiteitsexpert Nel beaamt dat een sturende rol van de overheid essentieel is. "Er moet echt opgeschaald worden. We moeten de curve van de afnemende biodiversiteit ombuigen."

Buiten de overheid om kunnen burgers zelf ook actie ondernemen, benadrukt Paulien van der Geest. Zij is expert duurzaam tuinieren bij voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal. "Mensen kunnen de natuur op allerlei manieren een handje helpen."

Dertien Hoge Veluwes

Volgens haar is er veel winst te behalen in particuliere tuinen. "70 procent van de Nederlandse huishoudens heeft een tuin, met een gemiddelde grootte van zo'n 130 vierkante meter. Bij elkaar opgeteld is dat een oppervlakte die gelijkstaat aan dertien keer het Nationaal Park De Hoge Veluwe."

"Stel dat al die tuinbezitters tien vierkante meter extra vergroenen," berekent Van der Geest, "bijvoorbeeld door bloemen te planten waar nu nog tegels liggen. Dan creëren ze samen direct een nieuw natuurgebied ter grootte van De Hoge Veluwe. Dat is meer dan symboliek, dat is echte winst voor insecten, vogels, planten en bodemleven."

Driekwart wil insecten graag helpen

Milieu Centraal zet zich samen met natuurorganisaties en tuinbrancheverenigingen in voor meer biodiversiteit, onder meer tijdens de zogeheten Maand van de Groene Tuin. De hele maand april werden er workshops en activiteiten georganiseerd rondom het vergroenen van tuin en terras.

"We hebben onderzoek gedaan waaruit blijkt dat driekwart van de respondenten heel graag bijen en vlinders en andere insecten wil helpen met een goede omgeving", vertelt Van der Geest. "Maar vaak weten tuin-, terras- en balkonbezitters niet zo goed hoe dat moet."

Inheemse plantensoorten

Het begint met simpele keuzes, volgens de expert. "Zet een regenton neer. Laat een hoekje rommelig voor egels en bijen. Maar vooral: verruil die hortensia of die vlinderstruik voor een inheemse plantensoort, zoals een Gelderse roos of een wilde liguster. Dit soort inheemse planten zijn erg belangrijk, want daar komen bedreigde inheemse insectensoorten op af."

Juist die insecten hebben hulp nodig: in de afgelopen 25 jaar is zo'n 75 procent van alle vliegende insecten in Nederland uitgestorven. "Dat is best schokkend, want niet alleen vogels en andere dieren hebben deze vliegende insecten nodig. Ook wij hebben ze hard nodig voor onze voedselgewassen", waarschuwt Van der Geest.

Plantjes zonder pesticiden

De expert heeft nog een belangrijke tip: "Let op dat je een biologische plant koopt. Dat maakt heel veel uit. Voor biologische planten zijn namelijk geen bestrijdingsmiddelen gebruikt die giftig zijn voor bijen. Als een bij afkomt op een mooie en aantrekkelijke plant die wel gekweekt is met gif, dan gaat ze daarvan eten en sterft ze vervolgens misschien alsnog. Dat is het tegenovergestelde van wat je wil bereiken."

"Burgers kunnen zeker een bijdrage leveren", vindt ook onderzoeker Jeanne Nel. "Maar het is de verantwoordelijkheid van de overheid om het makkelijker te maken voor mensen om dat daadwerkelijk te doen, om de natuur terug in ons leven te brengen."