De Nederlandse jihadstrijders die tot nu toe zijn teruggekeerd uit Syrië, zijn niet meteen opgepakt en vervolgd, maar krijgen hulp en begeleiding om te reïntegreren en hun bestaan weer op te pakken. Met die aanpak hopen betrokken steden en veiligheidsdiensten te voorkomen dat ze verder radicaliseren. 

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag. Naar schatting een twintigtal jongeren zijn weer teruggekeerd uit Syrië, waar ze zich hadden aangesloten bij de gewapende strijd tegen Assad.

Helpen in plaats van oppakken. Dat is de kern van de aanpak van de steden in ons land waar jihadstrijders uit Syrië zijn teruggekeerd. Met hulp en begeleiding, 'maatwerk', willen betrokken gemeenten hun terugkeer in goede banen te leiden. Zoals in Delft, waar een groep Syriëgangers onder begeleiding van de gemeente hun leven in stilte weer oppakt. Nederland wijkt hiermee af van België, waar teruggekeerde strijders direct worden opgepakt en vervolgd. Hier houden politie en veiligheidsdiensten de terugkeerders wel in de gaten, maar de aanpak is vooral gericht op reïntegratie. In EenVandaag een reportage.

Syriëgangers 1 jaar later

Begin dit jaar sloegen de veiligheidsdiensten alarm over de vele Nederlandse jihadisten die naar Syrië vertrokken om deel te nemen aan de gewapende strijd. De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding verhoogde het dreigingsniveau voor terrorisme voor als deze jihadreizigers 'getraumatiseerd en verhoogd geweldsbereid' uit de oorlog zouden terugkeren. Naar schatting 50 tot 100 Nederlandse jihadisten strijden nu al bijna een jaar mee aan de zijde van islamitische strijdgroepen in Syrië. Vooral in de regio Den Haag is een aantal van deze jihadreizigers de afgelopen maanden teruggekeerd.

Meerdere bronnen bevestigen aan EenVandaag dat is gekozen voor een bestuurlijk traject van hulp, begeleiding en 'erbij houden'. Dat houdt in dat gemeenten ze ondersteunen bij het vinden van een baan en opleiding, en buurtactiviteiten met jongerenwerk. Het idee erachter is dat de (lokale) autoriteiten de terugkeerders niet van zich willen vervreemden en willen voorkomen dat ze verder radicaliseren door een repressieve aanpak. Op de achtergrond onderzoeken politie en justitie nog of er strafbare feiten zijn gepleegd, maar dat is lastig te bewijzen. Op camera willen burgemeesters en politie niet reageren.

In de studio reageert Edwin Bakker, hoogleraar Contra-Terrorisme aan de Universiteit Leiden en directeur van het Centre for Terrorism & Counterterrorism in Den Haag.

Morgen verschijnt het Dreigingsbeeld Terrorismebestrijding Nederland, een periodiek rapport van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding over de laatste stand van zaken. Daarin is ook veel aandacht voor de aanpak van de teruggekeerde jihadreizigers en voor het feit dat nog steeds Nederlandse moslims naar Syrië vertrekken om zich bij radicale islamitische strijdgroepen aan te sluiten.

update
clock 06-11-2013 15:38

Het verhoogde dreigingsniveau dat door de NCTV begin dit jaar werd afgekondigd blijft van kracht. De dreiging die vanuit de beweging rond de Syriegangers uitgaat is verder toegenomen, melden betrouwbare bronnen aan EenVandaag.

update
clock 06-11-2013 16:46

Reactie gemeente Den Haag

EenVandaag stelde vragen aan de gemeenten waar Syriegangers zijn teruggekeerd. De reactie van de gemeente Den Haag kun u hieronder lezen. 

•   Hoeveel Nederlandse jihad reizigers (Syriegangers) uit uw gemeente zijn voor zover u bekend vertrokken sinds eind 2012?

De gemeente Den Haag weet van 19 Hagenaars dat zij naar Syrië zijn afgereisd.

•   Hoeveel zijn er inmiddels teruggekeerd sinds eind 2012?

De gemeente is bekend met drie personen die zijn teruggekeerd?

•   Hoe en met welke instanties houdt u deze teruggekeerde jihadreizigers in

de gaten?

Het in de gaten houden van teruggekeerde Syriëgangers is primair de verantwoordelijkheid van de veiligheidsdiensten en justitie. De gemeente kan een rol spelen door een zogeheten ‘casusoverleg’ bijeen te roepen. In dat overleg worden individuele gevallen besproken door gemeente, politie, OM, dienst sociale zaken, reclassering en hulpverleningsinstanties. Vervolgens wordt besloten welke maatregelen, ondersteuning of zorg nodig zijn. Daarbij kunnen ook scholen, moskeeen of welzijnsinstellingen worden ingeschakeld. 

Hoe schat u de dreiging in van deze situatie? Tegen de achtergrond van

de verhoogde terreurdreiging, zoals afgekondigd door de Nationaal Coordinator Terrorismebestrijding.

Er bestaat zeker een risico dat mensen uit het strijdgebied terugkeren met de overtuiging dat zij de strijd hier of elders voort moeten zetten. Het is primair de verantwoordelijkheid van veiligheidsdiensten en justitie om deze groep aan te pakken. Een andere groep komt mogelijk terug met traumatische ervaringen, die als hier niet adequaat mee wordt omgegaan kunnen leiden tot ernstige gedragsproblemen in de toekomst. Hier is in elk geval een professionele taak voor de hulpverlening weggelegd. Een aantal mensen zal ook mogelijk gedesillusioneerd terugkeren. Zij zullen de weg terug in de Nederlandse samenleving willen vinden, en hebben daarbij mogelijk begeleiding nodig.

•   Wat is het beleid rondom de teruggekeerde Syriegangers?

Zie hierboven. Dat is afhankelijk van de casus. Het Openbaar Ministerie beslist over vervolging.

Waarom worden ze niet aangehouden?

Besluiten tot aanhouding en vervolging zijn aan het OM.

•   Op basis van welke criteria bepaalt u welke aanpak, welk maatwerk

gepast is?

Welke aanpak gepast is, hangt geheel af van de casus. Daar zijn geen harde criteria aan verbonden. Belangrijke toetspunten  zijn de inschatting van de mate van radicalisering, de vraag of er sprake is van risico als gevolg van traumatische ervaringen en de behoefte aan zorg en ondersteuning bij reïntegratie.

•   Welke draaiboeken hanteert de driehoek ten aanzien van de

Syriegangers?

Per casus wordt bepaald welke handelwijze, met welke partners opportuun is.

Moeten Syriëgangers bij terugkeer vervolgd worden?

Veel jonge Nederlandse jihadstrijders in Syrië

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.