Te weinig aanmeldingen voor 'saaie' universitaire studie Nederlands

Het vak Nederlands op middelbare scholen moet flink worden aangepast, vindt een grote groep van hoogleraren Neerlandistiek van de zes universitaire opleidingen die er in Nederland zijn. Het doel is om scholieren te enthousiasmeren voor een studie Nederlands. De laatste jaren neemt het aantal jongeren dat Nederlands gaat studeren namelijk schrikbarend af. De opleiding aan de Vrije Universiteit in Amsterdam dreigt zelfs te verdwijnen. 

Voor de bovenbouwscholieren van het Celeanum gymnasium in Zwolle is het duidelijk. Ook zij willen geen Nederlands studeren. Ze kiezen liever voor een beta-studie of een alfa-studie die ‘wel interessant’ is. Marc van Oostendorp, hoogleraar Nederlands en lid van de raad die het probleem onderzoekt, doet zijn uiterste best om scholieren te overtuigen om voor zijn vak te kiezen. "Ik zeg dan: ‘wees niet bang, het is niet zoals Nederlands op de middelbare school.'" Het werven van scholieren is nodig, want een tekort aan neerlandici zorgt voor problemen.

Mijn moeder geeft Nederlandse les op dit gymnasium. En ik snap echt niet waarom ze een studie Nederlands heeft gedaan. Of waarom ze les geeft. Het is zo saai.

Nog nooit een tien voor Nederlands

Dat scholieren niet enthousiast zijn over een studie Nederlands heeft volgens van Oostendorp ook nog een andere reden. Zo is er voor het eindexamen Nederlands nog nooit een 10 gehaald. Van Oostendorp: ’’Als je een 8 of een 9 hebt voor geschiedenis en een 7 voor Nederlands, dan ga je natuurlijk liever studeren waar je volgens de cijfers goed in bent.’’ De hoogleraar nam onlangs de proef op de som en deed een poging een historische 10 te halen. "Met een flesje water op tafel en een surveillant ernaast, ik was best zenuwachtig." Tot zijn schrik scoorde hij een 7,5. "En dat als hoogleraar!’’ Lachend zegt van Oostendorp dat het onderstreept dat het eindexamen Nederlands bestaat uit trucjes. Het zegt natuurlijk weinig over zijn eigen kwaliteiten als Neerlandicus.

Tekort aan bovenbouwdocenten Nederlands

Zonder een studie Nederlands mag je namelijk niet lesgeven aan de bovenbouw van het havo of vwo. En de vacatures voor bovenbouw docenten zijn al moeilijk te vervullen. Van Oostendorp: "Er is nu al een tekort aan hooggekwalificeerde leraren Nederlands. Daarnaast zien we een leegloop doordat veel leraren met pensioen gaan." Het lerarentekort lijkt dus alleen maar groter te worden. Want zelfs als alle studenten Nederlands voor het docentschap zouden kiezen, dan nog zijn dat er niet genoeg om het lerarentekort op te lossen.

Het begon op de basisschool. Toen vond ik het al saai.

Het vak Nederlands op de schop

Het vak Nederlands moet daarom aantrekkelijker worden en beter aansluiten op de studie Nederlands. "Je leert bij een studie Nederlands ook over de lange geschiedenis van het Nederlands, en over hedendaagse taalontwikkeling, zoals straattaal." Johan Koppenol, hoogleraar Nederlands aan de Vrije universiteit beaamt dit. "Literatuur is geen serieus deel van het eindexamen Nederlands." Beide hoogleraren maken deel uit van de raad die in 2016 is samengesteld door de Taalunie. In 2020 hopen zij de eerste toepassingen bij het vak Nederlands door te voeren. Koppenol: "Ik zou het zelf in een half jaar kunnen doen, maarja.. met al die partijen."

Het zijn allemaal regeltjes. En je moet allemaal verplichte boeken lezen.

 Susanne Koster is zelf docent Nederlands en denkt niet dat de vermindere populariteit aan het vak zelf ligt. Kritiek is dat bij literatuur te weinig context wordt gegeven. "We geven juist verschrikkelijk veel context bij oude literatuur", vertelt ze. "Dat doen we ook bij de nieuwe werken." Koster heeft een andere verklaring. "Ik denk dat Nederlands niet zo in de hoofden van mensen zit als een vak dat je kan gaan studeren, dat ook nog leuk en nuttig is. De toename van het Engels helpt daar ook niet bij."