Er zijn nog altijd teveel incidenten waarbij personen met verward gedrag een gevaar zijn voor zichzelf of hun omgeving. De Onderzoeksraad voor Veiligheid start daarom een opvolgingsonderzoek. "We worden er dagelijks mee geconfronteerd."

In 2019 deed de OVV ook onderzoek naar de veiligheid en hulp voor deze groep patiënten en hun omgeving. Conclusie was dat de veiligheid voor de patiënten zelf en hun omgeving 'onvoldoende geborgd' was in het zorgsysteem.

Dagelijks geconfronteerd met incidenten

Het zou teveel tijd kosten om iemand de juiste hulp te geven. Patiënten zijn afhankelijk van organisaties die niet als 'vanzelfsprekend samenwerken'. Er zou bovendien onvoldoende zicht zijn op de veiligheidsrisico's. Sindsdien zijn er verbeteringen ingezet. "Maar naar onze smaak te weinig", zegt voorzitter van de Onderzoeksraad voor Veiligheid Chris Van Dam.

"We worden dagelijks geconfronteerd met mensen die onder invloed van een psychisch probleem voor zichzelf en voor anderen een groot gevaar zijn. Je ziet iedere week dit soort voorbeelden in de krant staan." Ook de politie is er druk mee. Als open samenleving zullen we altijd geconfronteerd worden met incidenten, benadrukt Van Dam. "Maar wij vinden dat het te vaak voorkomt en de beleidsmaatregelen niet adequaat opgevolgd zijn."

Psyche 'nadrukkelijke rol' in delicten

"De triestheid die je daarin leest, eigenlijk de onveiligheid, zowel voor de samenleving als voor die mensen zelf, dat is wat wij ons aantrekken", zegt hij. In het 'gros van de gevallen' is het gevaarlijk voor henzelf benadrukt hij. Ook voor de omgeving van deze mensen is het soms onveilig, zegt Van Dam. "In een aantal gevallen is die veiligheid niet voldoende gewaarborgd, dat blijkt wel uit de incidenten die hebben plaatsgevonden en die soms zeer heftig en zeer indringend zijn."

Hij verwijst naar de steekpartij in de Haagse supermarkt waarbij een 36-jarige medewerkster omkwam. En naar de gebeurtenissen rond het Erasmus MC, toen Fouad L. 3 mensen doodschoot. "Dat zijn zaken die nog onderzocht worden", benadruk Van Dam. "Maar waar het erop lijkt dat de psyche van de persoon die het doet, dat die daarin een uitdrukkelijke rol heeft gespeeld."

Miserabel leven

Dat is één kant van het verhaal, stelt hij. "De andere kant van het verhaal is de onveiligheid die dit soort ziektebeelden oplevert voor betrokkenen zelf". De voorzitter zegt brieven en signalen te ontvangen uit de omgeving van de verwarde: van familieleden en uit de zorgwereld. "Over mensen die gewoon een miserabel leven leiden omdat ze niet de zorg krijgen die ze moeten hebben."

Volgens Van Dam is er wel wat gebeurd op het gebied van privacy. "Om bijvoorbeeld dichter bij informatie te komen", stelt hij. "Maar ook burgemeesters berichten ons dat zij soms ook met de handen in het haar zitten". Zij moeten voor inwoners zorgmachtigingen afgeven wanneer er een crisissituatie is. "Maar waar niet in structurele zin een verbetering van de situatie plaatsvindt."

Zorgmijders

De groep patiënten met deze psychiatrische problemen ervaren die jarenlang. "We noemen dat problemen die 'episodisch' zijn, wat betekent dat het een tijdje goed kan gaan maar dat het ook weer de kop op kan steken", schetst hij. We zijn er in Nederland kennelijk niet zo goed in om mensen die zo lang zorg nodig hebben, om die ook adequaat te bieden.

"Wat ook een rol speelt is dat het een doelgroep is waar veel 'zorgmijders' in zitten, mensen die al heel lang ervaring hebben met de ggz en minder enthousiast daarover zijn. Het is een moeilijk te begeleiden en ook soms moeilijk te bereiken groep", zegt hij. Het is een 'wicked problem'.

Aanbevelingen van 5 jaar geleden

De Onderzoeksraad gaat met het rapport uit 2019 ernaast kijken wat er van de aanbevelingen van destijds terecht is gekomen. Een van de belangrijkste adviezen van het rapport uit 2019 was dat er een zorg-akkoord moest komen specifiek voor deze groep mensen. "En die groep mensen schatten we in op 15 tot 20.000, dat is echt niet zo'n grote groep om een adequate maatregel voor te nemen."

Destijds koos de staatssecretaris er niet voor om een apart plan te maken voor deze groep. Het is aan de politiek of het bestuur om een aanbeveling op te volgen, stelt Van Dam. "Misschien dat ze een andere manier zien om tot goed beleid te komen", zegt hij. "Maar ik constateer dat er te weinig veranderd is en te weinig voortgang is geboekt, zeker op het veiligheidsgebied."

President Donald Trump kondigde het gisteravond aan: Amerika gaat een importheffing van 20 procent op alle producten uit de Europese Unie doorvoeren. Wereldwijd waarschuwen economen dat dit een slecht idee is, vooral voor de VS zelf. Toch zet Trump door.

Voor Nederlandse ondernemingen met veel export naar de Verenigde Staten breken spannende tijden aan. Door de extra belasting van 20 procent worden hun producten voor de Amerikaanse consument een stuk duurder. "Dit betekent heel veel onzekerheid."

"Dit valt wel rauw op ons dak", zegt Willem Hulsebosch. Samen met zijn vrouw en zoons runt hij al jaren een bloembollenbedrijf in Julianadorp.

Andere markten

"We doen al decennialang zaken met Amerika en hebben in de loop der jaren echt een goede band opgebouwd met onze klanten in de VS", gaat Hulsebosch verder. "Die willen we graag houden. Maar als het moet, dan gaan we ons op andere markten richten."

Want de familie beseft wel dat Amerikanen zullen afhaken als bloemen door de heffing te duur worden. "Tulpen zijn geen eerste levensbehoefte. Aan het eind van je rondje supermarkt staat er een bosje bloemen. Als dat ineens 20 procent duurder is, dan denk je wel twee keer na."

'We begrijpen zijn visie'

De familie Hulsebosch is flink verweven met de Verenigde Staten. "Onze moeder is Amerikaans, we hebben familie overzee en komen er vaak", vertelt zoon Roy.

"We houden van het land en zijn zelfs pro-Trumpers. Dat klinkt misschien tegenstrijdig, maar we begrijpen zijn visie wel. Hij maakt waar wat hij zegt. Dat vinden wij ergens ook wel bewonderenswaardig. Hij zet zijn volk op één, dat is duidelijk. Daar kunnen wij in Europa nog wat van leren. Alleen dit plan, dat maakt het voor ons wel lastig."

Niet volledig afhankelijk

Toch blijft Hulsebosch positief: "We zijn gelukkig niet volledig afhankelijk van Amerika. We exporteren ook naar Engeland, China, Rusland en Kazachstan. En we hebben een uniek product. Bollen kun je maar op één plek in de wereld telen, en dat is hier, in Nederland. Door het klimaat, de bodem, de omstandigheden. Dat kan niet zomaar ergens anders. Daar hebben ze ons gewoon voor nodig.

Er zijn dus genoeg opties. "Als de ene markt moeilijk doet, dan vinden wij onze weg wel via een andere. We hebben al vaker met onzekerheden te maken gehad. Als het even tegenzit, dan nemen we genoegen met wat minder marge en stellen we investeringen gewoon even uit."

'Kennis en ervaring zit in Nederland'

"Trump ziet ons het liefst naar Amerika vertrekken", legt directeur van TTA-ISO Martin Maasland uit. Het Nederlandse bedrijf maakt landbouwmachines en heeft een grote afzetmarkt in de Verenigde Staten.

TTA-ISO heeft zelfs een kantoor in de VS zitten. "Maar de kennis en ervaring op het gebied van high-techsystemen in de tuinbouw zit hier in Nederland. Die gekwalificeerde mensen kun je niet oppakken en in Amerika neerzetten."

Prijs verlagen

Bang voor Amerikaanse concurrenten is Maasland niet. "In ons geval zijn er weinig of eigenlijk geen partijen in de Verenigde Staten die hetzelfde kunnen bieden als wij. We zien onszelf daardoor niet genoodzaakt om de winstgevendheid op onze machines te verlagen."

Maar als de prijs vanwege de invoerheffingen te hoog wordt, dan bestaat er volgens Maasland wel een kans dat de markt afneemt of zelfs helemaal stilvalt. "Dan kunnen we overwegen of we bereid zijn iets van onze marges op te geven, maar we moeten ook de salarissen van onze medewerkers kunnen betalen."

Tegenactie

Over eventuele eigen tarieven die de EU als tegenactie kan invoeren, maakt Maasland zich geen zorgen. "De grootste impact zijn uiteindelijk toch de hoge tarieven van Amerika richting Europa, omdat wij in Europa produceren."

"En andersom importeren wij weinig vanuit Amerika", gaat hij verder. "Dus als Europa hoge handelstarieven gaat invoeren, verwachten wij niet dat dat veel impact op ons heeft."

Minder groei maar geen crisis

Hoofdeconomoom van de ING Marieke Blom begrijpt de zorgen van Nederlandse ondernemers die veel exporteren naar de Verenigde Staten. "Door Trumps nieuwe invoertarieven, gemiddeld 25 procent, en zelfs 54 procent voor China krijgt ook de Europese Unie een tarief van 20 procent opgelegd. Dat leidt naar verwachting tot een exportdaling van zo'n 15 procent richting de VS. Voor Nederland betekent dat een krimp van ongeveer 0,2 procent van het BBP."

Toch is dit volgens Blom geen nieuwe economische crisis in wording. "Dit is niet te vergelijken met corona of de energiecrisis. Het is vooral een rem op de groei."

Niet terugslaan met eigen tarief

Blom verwacht dat Europa met eigen tarieven zal reageren. "Maar hoe dat uitpakt is onduidelijk, omdat we niet zeker weten hoe Trump reageert. Een handelsoorlog moeten we zien te voorkomen."

"We kunnen beter gerichte steun bieden aan getroffen sectoren. Ook kan er veel winst worden geboekt door de interne markt beter te laten werken. En er liggen veel kansen in het versterken van handelsrelaties met landen als India en Zuid-Amerika. Als we dit moment grijpen, kan Europa uiteindelijk sterker en minder afhankelijk van de VS worden. Ook voor Nederland liggen hier echte kansen."