radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

'Superspreaders' verspreiden virus in zangkoren, maar er wordt doorgezongen

'Superspreaders' verspreiden virus in zangkoren, maar er wordt doorgezongen
Archieffoto
Bron: ANP

Een half zangkoor uit Leiden is besmet geraakt met corona. Ondanks open ramen en afstand houden. Ook bij een koor in Heerde ging het mis. Een negatief zangadvies is er niet. Nu denken koren zelf na over mogelijke maatregelen.

In Nederland zijn zo'n 1,5 miljoen mensen die zingen in een koor. "Ik vermoed wel dat we maatregelen gaan nemen bij ons koor. Bijvoorbeeld zachter zingen, dan beperk je het risico ook al. Of buiten zingen, dat is ook nog een optie", zo stelt onderzoeker Ivo Bouwmans van de TU Delft.

De superspreaders

Bouwmans onderzoekt hoe besmettingen bij koren tot stand komen. Zelf dirigeert hij ook een koor en hij merkt dat daar de onrust onder sommige leden toeneemt naar aanleiding van de laatste besmettingen. Korennetwerk Nederland onderneemt nog geen keiharde actie. "Maar we houden de situatie nauwlettend in de gaten", vertelt Daphne Wassink van Korennetwerk Nederland.

"Het gaat vooral om de zogeheten superspreaders, die kunnen zomaar meerdere leden besmettingen", vertelt Bouwmans. "Mensen die veel meer virus 'hebben' en uitstoten dan de gemiddelde besmette persoon. Dan is het risico dat verspreiding massaal gebeurt misschien relatief klein, maar de gevolgen áls het gebeurt zijn wel groot."

Lees ook

Ingewikkelde richtlijnen

Bouwmans vindt met zijn kennis de landelijke richtlijnen dan ook ingewikkeld voor koren. "Omdat ieder gebouw weer net anders in elkaar zit. Het één is modern, het andere gebouw is weer heel oud."

"Juist met die kleine druppels, de aerosolen, kun je het risico wel verkleinen door het openzetten van ramen. Je reduceert het gevaar, maar je kunt het nooit tot 0 terugbrengen. En gemiddeld zing je harder dan dat je praat, en daardoor is het ook wel gevaarlijker", legt Bouwmans uit.

Weinig over bekend

In de richtlijnen voor koren staat onder meer dat er heel goed geventileerd moeten worden, dat ramen tegen elkaar open staan én koorleden staan ook nog op anderhalve meter van elkaar. Ze staan zig-zag zodat ze in principe elkaar niet kunnen besmetten. Wat nu dus fout is gegaan in sommige gevallen.

Bouwmans vindt de richtlijnen vaag. "In sommige gebouwen zou je misschien juist vooraf en achteraf willen ventileren, maar tijdens het zingen zelf dan weer net niet. En in andere gebouwen tijdens het zingen weer wel. In principe verdunt nieuwe buitenlucht het virus, maar dat gaat niet in elke situatie op", aldus onderzoeker Bouwmans. "Het probleem is ook dat er te weinig over bekend is. Hoeveel druppeltjes moet je binnenkrijgen om geïnfecteerd te worden, dat weten we gewoon niet. We kunnen natuurlijk geen experimenten doen, maar de besmette koren werken wel mee waardoor we onderzoek kunnen doen."

Niet meer zingen in de kerk

In de Oosterkerk in Zoetermeer proberen ze het voor het koor zo goed mogelijk te regelen. "We zijn inmiddels gestopt met zingen, dat doen we (alle kerkgangers, red.) sinds afgelopen zondag niet meer. Alleen de vier voorzangers zingen hier nog.

Het gat met de rest van het publiek met de voorzangers is meer dan 5 meter. "Er zijn weliswaar pieken van 8 meter gemeten qua aerosolen, maar in principe volstaat 5 meter", vertelt Henk Willem van Dorp van de Oosterkerk.

Oplossing

Een oplossing voor de koren en het gezamenlijk zingen heeft Ivo Bouwmans van de TU Delft overigens wel. "Sneltesten. Als die voorhanden zijn en goed functioneren, kun je iedereen vlak voor je begint met je repetitie testen, dan kun je zonder problemen met elkaar zingen als iedereen virusvrij is. Want het is niet het zingen dat het virus verspreidt, het is het virus dat zich verspreidt door een besmet persoon die zingt."

Tot op heden blijft het Korennetwerk Nederland het slechts in de gaten houden. "ls je ziet waar het aantal uitbraken ontstaat, dan staan wij als koren nog relatief laag op de lijst", zegt Daphne Wassink tot besluit. Wel wordt er gewerkt aan een nieuw protocol, dat nog in ontwikkeling is, zo staat op de website van het netwerk vermeld.

Lees ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Hoe de nieuwe stikstofaanpak van kabinet boeren klem zet: 'Venijn zit in de details'

Hoe de nieuwe stikstofaanpak van kabinet boeren klem zet: 'Venijn zit in de details'
Melkveehouder Chantal Farjon is een zogenoemde 'PAS-melder'
Bron: EenVandaag

6 jaar na de geruchtmakende 'stikstofuitspraak' van de Raad van State ligt er sinds een kleine week eindelijk een pakket aan plannen op tafel. Maar onder juristen, milieuactivisten én boeren zijn er twijfels. "Nederland komende 5 jaar nog niet van slot."

"Het is een enorme draai en een mooie stap", zegt boerin Chantal Farjon. Haar melkveebedrijf met 160 koeien in het Overijsselse Bruchterveld zou gered zijn als de stikstofregels worden opgerekt zoals landbouwminister Femke Wiersma nu voorstelt. "Maar ik denk dat het venijn in de details zit."

'Rechtszaken beangstigend'

Chantal is een van de 2.500 zogeheten PAS-melders. Dat zijn boeren die onder het oude Programma Aanpak Stikstof (PAS) geen natuurvergunning hoefden aan te vragen voor activiteiten met een beperkte stikstofuitsoot. Chantal breidde haar boerderij in 2015 uit, maar na de stikstofuitspraak van de Raad van State in 2019 werd haar bedrijf in één klap illegaal.

De overheid zoekt al jaren naar een manier om de PAS-melders te 'legaliseren', omdat het buiten hun schuld gebeurde. Maar milieuorganisaties als Mobilisation for the Environment (MOB) denken daar anders over en proberen via de rechter boeren als Chantal te laten stoppen. "Beangstigend", noemt ze de dreiging die nog altijd boven haar hoofd hangt.

Bekijk ook

Minister wil regels oprekken

Minister Wiersma presenteerde eind vorige maand haar langverwachte stikstofbeleid. In 2035 moet de hoeveelheid stikstof die boeren, bedrijven en het verkeer uitstoten zijn gehalveerd ten opzichte van 2019. Er komen vrijwillige regelingen voor boeren, een nieuw vergunningstelsel en verduurzaming in de industrie en het verkeer.

Ook wil ze de stikstofregels oprekken, de zogeheten rekenkundige ondergrens. Daarmee zijn veel PAS-melders in één keer geholpen. Strenger wordt Wiersma bij kwetsbare natuurgebieden zoals de Veluwe en De Peel. Daar komt een regionale aanpak, met onder meer een regeling voor boeren om vrijwillig te stoppen en 'extensivering', oftewel minder dieren per hectare.

Stikstofexpert is kritisch

Ralph Frins is universitair hoofddocent omgevingsrecht aan Tilburg University en een van de stikstofexperts in Nederland. Hij is kritisch: "De recente uitspraken van de Raad van State en de rechtbank in de Greenpeace-zaak maken duidelijk dat er nu stappen gezet moeten worden. We weten al decennia dat er maatregelen nodig zijn, maar de stappen tot nu toe zijn veel te klein."

Volgens hem lijkt het erop dat Wiersma het laat aankomen op nieuwe rechtszaken. En dan moet je, zo zegt Frins, kunnen aantonen dat je als overheid voldoende stappen zet. "De landsadvocaat zegt zelf dat dit pakket hooguit in een paar gebieden kan werken. Nota bene de landsadvocaat, die de overheid ook heeft verdedigd in de recente Greenpeace-zaak, waartegen het kabinet in beroep gaat."

Bekijk ook

'Dit is nieuw kleuterplan'

Milieuactivist Johan Vollenbroek oordeelt vernietigend over de plannen. Het was zijn organisatie MOB die de zaak aanspande tegen het PAS-systeem, waarin de Raad van State de ingrijpende 'stikstofuitspraak' deed. "Ook dit nieuwe kleuterplan is in strijd met de habitatrichtlijn. De eerstkomende 5 jaar gaat Nederland niet van het slot, omdat er gewoon geen stikstofruimte is om vergunningen te verstrekken."

Hij noemt het 'bizar' dat het kabinet de eisen van de rechter negeert. De rechtbank heeft volgens hem duidelijk gemaakt dat Nederland in 2030 de helft minder stikstof moet uitstoten, en niet pas in 2035. Minister Wiersma laat hem geen andere keuze dan een juridische weg te bewandelen, vindt Vollenbroek. "Onze intentie is simpel: we willen de natuur redden."

'Chantage door MOB'

Maar volgens melkveehouder Chantal gaat de wens om de natuur te redden ten koste van bedrijven zoals die van haar. "We hebben het idee dat wij heel goed bezig zijn. We hebben extra land per koe en we doen aan natuurbeheer, met drones vliegen we over het land om nesten te beschermen."

De boerin vindt het daarom onbegrijpelijk dat Vollenbroek en zijn milieuorganisatie via de rechter probeert af te dwingen dat zij moet stoppen haar bedrijf. "Ze zijn niet tevreden over het pakket van de minister. En dan chanteren ze de minister door boeren aan te pakken. En de natuur is er nog steeds helemaal niks mee opgeschoten."

Bekijk ook

Bij kabinet aankloppen?

"Zij moet met haar zorgen bij zowel de provincie als het kabinet aankloppen", reageert Vollenbroek. "Ik hoop dat zij gaat inspreken in de Tweede Kamer, laat weten dat dit plan het niet gaat redden. Ik hoop dat ze dat gaan doen, want dat betekent dat als er echt een goede oplossing komt, wij kunnen stoppen met al onze procedures."

Hij zegt dat MOB jaren geleden al een plan heeft ingediend voor 'een complete herstructurering van de landbouw, waarbij de stikstofuitstoot fors omlaag gaat'. Dat zou volgens hem 24 tot 30 miljard euro kosten. "Economisch gezien levert het winst op. Nederland zou volgens een economische studie welvarender zijn met een veel kleinere veestapel. Je moet eventjes flink investeren, maar dan hebben we ook wat. En dan komen we van het stikstofslot."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Hoe deze dorpen in Friesland tijdens de Tweede Wereldoorlog een 'veilige haven' werden voor Amsterdamse Joden

Friese verzetstrijders brachten tijdens de Tweede Wereldoorlog talloze, vaak Amsterdamse, Joden naar de dorpen Bontebok en De Knipe. 80 jaar later leeft de geschiedenis daar nog enorm, vooral bij mensen die de oorlog zelf hebben meegemaakt.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant