Succesje voor anti-tabakslobby: 'partijdige' rechter trekt zich terug

Rechter Jan Wolter Wabeke trekt zich terug als voorzitter in de zaak die de anti-tabakslobby tegen de tabaksindustrie heeft aangespannen. Advocate Bénédicte Ficq beschuldigde de rechter ervan partijdig te zijn en eiste zijn vertrek.

In een privé-etentje zou de rechter hebben gezegd dat 'roken ieders eigen verantwoordelijkheid is'. Die uitspraak was reden voor Ficq om Wabeke een brief te sturen. Hierin vroeg zij hem om zich terug te trekken. Zou hij dat niet doen, dan zou de advocate hem bij aanvang van de zaak wraken.

Ficq is opgelucht

Advocate Ficq reageert opgelucht op het vertrek van Wabeke. Ze is niet verbaasd dat Wabeke zo snel besloot om zich terug te trekken. "De informatie die ik heb gekregen, was zeer betrouwbaar", zegt ze bij de NOS.

Het proces tegen de tabaksindustrie gaat de laatste fase in bij het gerechtshof in Den Haag. Eerder besloot het OM niet te vervolgen, omdat zij geen mogelijkheden zagen voor een kansrijke zaak. Via een zogenoemde artikel 12-procedure hopen vijftig aangevers nu toch nog vier grote sigarettenproducenten voor de rechter te slepen.  

'Geen rumoer'

Rechtsgeleerde Peter Tak reageert verbaasd op het besluit van Wabeke om zich nu al terug te trekken. "De enige reden zou kunnen zijn dat hij rond zijn persoon of functioneren geen rumoer wil hebben." Volgens Tak had deze privémening geen gevolgen moeten hebben. "Hij sprak hier niet als rechter, maar als privépersoon. Dit is een wereld van verschil met de wraking van Wilders. Daar gaf de rechter tíjdens de zaak blijk van vooringenomenheid." Eerder dit jaar lukte het Geert Wilders om de rechters in de 'minder Marokkanen'-zaak tegen hem te laten vervangen.

De rechtsgeleerde begrijpt wel dat advocate Ficq hierover de publiciteit op heeft gezocht. "Ze is advocaat en gaat de scherpte van het debat aan, maar het is voor het functioneren van de rechter, denk ik, een slechte zaak."

Mening rechter speelt altijd een rol

De uitspraak van Wabeke gaf, volgens Tak, ook nog eens geen vooringenomenheid aan in de rechtszaak tegen de tabaksindustrie. "Hij moet beoordelen of het terecht is dat er geen vervolging door het Openbaar Ministerie wordt gestart. Dáár gaat het om." Zijn mening over roken zou daarin niet van belang zijn.

Uiteindelijk zal de mening van een rechter in elke zaak een rol spelen, denkt Tak. Daar hoeft niets mis mee te zijn. "Je kunt je eigen meningen niet voor 100 procent uitsluiten, maar de beslissing moet goed beargumenteerd zijn en goed op papier gezet zijn. Zo kan een ander toetsen of er niet teveel een privémening heeft meegespeeld."

'Uitkomst zaak verandert niet'

De consequenties die de privé-uitspraak van Wabeke nu heeft, kunnen gevolgen hebben voor het gedrag van rechters in de toekomst. "Als je hier op af gaat, moeten alle rechters in de toekomst ook in de privésfeer ongelooflijk voorzichtig zijn." Dat vindt Tak onwenselijk: "Dan moeten rechters steeds meer afstand nemen van de samenleving en terug naar die ivoren toren waarvan we klagen dat ze daar teveel inzitten."

Tak denkt niet dat het vertrek van Wabeke de uitkomst van de zaak zal veranderen. "Ik denk dat de nieuwe rechters hetzelfde zullen oordelen als de vorige rechters."