De vaccinatiegraad in Nederland daalt. Waar we eigenlijk altijd boven de 95 procent zaten, is dat nu gedaald tot net boven de 90 procent. Staatssecretaris Paul Blokhuis wil, ondanks dat, niet over gaan tot een vaccinatieplicht.

"Dat zou een nederlaag voor Nederland zijn", zegt Blokhuis, staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. "Zo ver wil ik niet gaan."

Opkomst van mazelen

Deze week meldde de GGD Haaglanden dat in Den Haag opnieuw een kind besmet is met mazelen, al de vierde op een kinderdagverblijf. In de eerste 3 maanden van dit jaar zijn in totaal vijftien besmettingen met mazelen geconstateerd. Normaal gesproken zijn er tien tot twintig meldingen in een heel jaar.

"Dat is een aanleiding tot zorg", zegt Blokhuis. "Je kunt van de mazelen heel beroerd worden, met zelfs de dood tot gevolg. Dat is in 2013 zelfs nog gebeurd in Nederland." De opkomst van de mazelen geeft inzicht in hoe het er in Nederland voor staat. "Wij zijn blij en trots op ons rijksvaccinatieprogramma. Helaas hebben we geconstateerd dat dat minder wordt en we onder een grens dreigen te zakken."

Daling van de vaccinatiegraad

De Wereldgezondheidsorganisatie adviseert een vaccinatiegraad van 95 procent. De overige 5 procent lift dan mee op de rest, is het idee. "We zitten nu ruim op 90 procent, het is gedaald. Gelukkig is het de laatste tijd wel gestabiliseerd", zegt Blokhuis. "Maar ik vind dat te laag."

Er zijn twee groepen die de vaccinatiegraad vooral omlaag trekken. Aan de ene kant zijn dat streng christelijke gemeenschappen, die altijd al minder vaccineerden. In de laatste jaren is daar een grote groep anti-vaxxers bijgekomen.

Neder-Betuwe

Afgelopen week was Blokhuis op bezoek in de gemeente Neder-Betuwe, waar de vaccinatiegraad het laagst ligt in ons land: op 51 procent. "Gelovigen laten zich daar ook voeden door de anti-vaxxbeweging. Dat is een gevaarlijke mix."

Blokhuis valt over de argumenten die gebruikt worden. "Ze verspreiden onzin. De anti-vaxxbeweging zegt bijvoorbeeld dat er nog nooit een kind is doodgegaan aan meningokokken. Maar vorig jaar waren dat er achttien." Tijdens zijn bezoek aan Neder-Betuwe heeft hij met de mensen daar gesproken. "Ik spreek ze op hun verantwoordelijkheid aan: bescherm je kind alsjeblieft, maar ook de kinderen van de buren, en van de klas en de voetbalvereniging."

'Je kunt verplichten, maar ik wil het niet'

Er ligt een wetsvoorstel van D66 voor een vaccinatieplicht voor kinderen die naar de crèche gaan. Het wachten is nog op het rapport van een speciale commissie daarover, maar Blokhuis is geen voorstander van verplichten. "Dat is wat mij betreft absoluut niet aan de orde."

Toch sluit hij het ook niet definitief uit. "Het is denkbaar dat je verder gaat, als dat echt nodig is, tot een plicht aan toe. Maar je zou mensen dan eerst nog verplichten tot een gesprek met een consultatiearts." De staatssecretaris presenteerde vorig jaar zes eigen maatregelen om de vaccinatiegraad op te schroeven, zoals een aanpak op social media, of niet-gevaccineerde 16-jarige jongeren de mogelijkheid geven zich gratis te laten inenten. Blokhuis heeft het volste vertrouwen in het succes daarvan. "We gaan vaccineren niet verplichten, want dan geloof ik niet in mijn eigen maatregelen."

Nederlandse kersentelers maken zich zorgen om hun oogst dit jaar. Ze zijn bang dat die ten onder gaat aan de 'suzuki-fruitvlieg'. De oogst is volgens de telers nog te redden, maar dan moet het gewilde bestrijdingsmiddel wel op tijd goedgekeurd worden.

De kersentelers wachten op een verlossend bericht van landbouwminister Femke Wiersma. Zij moet bepalen of gebruik van het bestrijdingsmiddel Tracer dit jaar wordt toegestaan, En dat wordt nog spannend, want toenmalig minister Piet Adema zei vorig jaar dat het toen de laatste keer was dat een uitzondering gemaakt werd voor het bestrijdingsmiddel.

Al 10 jaar uitzondering

Het bestrijdingsmiddel Tracer is namelijk nog altijd niet goedgekeurd door het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb). Die instantie beoordeelt of een bestrijdingsmiddel gebruikt mag worden.

Zolang het Ctgb zijn oordeel nog niet heeft gegeven, kan de verantwoordelijk minister een vrijstelling voor gebruik geven. En dat gebeurt in dit geval al 10 jaar op rij.

Perfect jaar voor kersen

Kersenteler Arie Hakkert uit de Betuwe vertelt dat het tot nog toe een perfect jaar is voor de kersenteelt: "We hebben prachtig weer gehad in de bloeiperiode. Weinig nattigheid en de temperatuur was goed. Dus we verwachten een goede oogst dit jaar."

Volgens Arie is de ideale temperatuur voor de kers tussen de 20 en 25 graden. De kersen hangen er nu nog groen bij, maar uiteindelijk krijgen ze de bekende rode kleur. "We hopen half juni te beginnen met oogsten. De kersen zullen waarschijnlijk begin juni een gele kleur krijgen en gaan dan over naar rood."

Suzuki-fruitvlieg

Maar ondanks dat het zo'n goed jaar is voor de kers, is Arie bang voor zijn oogst. De Nederlandse kers heeft er sinds een jaar of 10 namelijk een nieuwe vijand bij: de suzuki-fruitvlieg. Een beestje dat oorspronkelijk afkomstig is uit Zuidoost-Azië en in 2008 voor het eerst werd opgemerkt in Europa.

Vooral kersentelers hebben last van de fruitvlieg. "Deze fruitvlieg kan door de schil van het fruit kruipen en legt daar eitjes onder. Daar komen larven uit die de vrucht van binnenuit opeten. Vervolgens gaat de vrucht rotten en is die onverkoopbaar", legt onderzoeker Herman Helsen uit.

Kersentelers zijn bang voor verlies oogst door suzuki-vlieg: 'Het is 2 voor 12'

Net niet voldoende

Kersenteler Arie gebruikt nu een speciaal net om de fruitvliegjes buiten te houden: "Het is een heel fijnmazig net waar in principe geen vliegjes doorheen kan komen. Het hele veld moet ermee worden ingepakt."

Maar alleen een net is niet voldoende, vertelt hij: "De suzuki-fruitvlieg is zo klein dat het 'm toch lukt om ergens binnen te komen. Bovendien moeten we nog steeds zelf bij de kersen kunnen. Dus als het net omhoog gaat of waait, gaat de fruitvlieg ook naar binnen."

Wesp tegen vlieg

In een lab van de Wageningen University & Research (WUR) wordt daarom gewerkt aan een andere oplossing, namelijk de sluipwesp. Dat is een natuurlijke vijand van de suzuki-fruitvlieg, vertelt onderzoeker Helsen. "De sluipwesp legt haar eieren in de larven van de suzuki-fruitvlieg en kan zo de enorme toename verminderen."

Toch is de sluipwesp vooralsnog geen vervanging voor het bestrijdingsmiddel. "We hebben er nu enkele honderden, daar kunnen we de oogst niet mee redden", zegt Helsen. En dus wacht kersenteler Arie in spanning af op het besluit van Landbouwminister Wiersma. "Als we het middel niet meer krijgen, dan is het einde kersenteelt. Het is echt twee voor twaalf."