Staatssecretaris Eric van der Burg ziet weinig in plan formerende partijen om asielcrisis uit te roepen

De vier formerende partijen bespreken de mogelijkheid om de problemen rond asiel in Nederland als 'asielcrisis' te bestempelen, om zo een asielstop in te voeren. Asielcrisis uitroepen kan niet zomaar zegt demissionair staatssecretaris Eric van der Burg.

"Je kan alleen onder bepaalde voorwaarden de crisis kan uitroepen. Als het gaat over asiel, dan zijn er hele strikte voorwaarden; een oorlogssituatie of een watersnood, iets in die zin", zegt demissionair staatssecretaris Eric van der Burg.

Niet te bestempelen als crisis

De vier formerende partijen NSC, BBB, PVV en VVD hebben vergaande plannen op de formatietafel liggen, zoals het bestempelen van de problemen rondom asiel, als 'asielcrisis'. Bij een crisis kunnen ingrijpende maatregelen worden genomen, zoals het tijdelijk stopzetten van de behandeling van asielaanvragen. De redenering hierachter is dat het aantal asielzoekers inmiddels zo omvangrijk is dat Nederland het niet meer aankan.

Van der Burg ziet weinig in het plan de formerende partijen. Wat hem betreft zijn de zaken rondom asiel in Nederland niet de bestempelen als crisis en kan je daarom ook niet zeggen dat je asielzoekers geen procedure meer geeft.

'Blijft gebonden aan internationale verdragen'

"Ik heb anderhalf jaar geleden een brief gestuurd naar de Kamer, het is nu aan de onderhandelaars", zegt hij. In 2022 verzocht de VVD in de Tweede Kamer staatssecretaris Van der Burg (Asiel) om te onderzoeken of het mogelijk was om nieuwe asielaanvragen niet meer te behandelen. Van der Burg reageerde toen in een brief dat de Vreemdelingenwet weliswaar de optie biedt om dergelijke maatregelen tijdelijk te nemen, maar alleen in geval van een werkelijke noodsituatie, zoals oorlog. Hij blijft ook nu bij dat standpunt.

Je kan volgens Van der Burg niet de crisissituatie uitroepen en vervolgens mensen geen asielprocedure meer geven. "Zolang je zegt: we blijven verbonden aan internationale verdragen, blijf je daaraan gebonden. Anders houd je je niet aan internationale verdagen", zegt hij. Pieter Omtzigt, partijleider van NSC wil over de concrete maatregelen niks kwijt. "Ga daar binnen over praten, maar blijft staan dat ik de rechtstaat heel hoog heb te houden, zegt hij.

'Geen oplossing'

Migratie-onderzoeker Carolus Grütters beaamt dat je als land aan de Europese Commissie kan vragen om iets als crisis te bestempelen. "Je krijgt dan een aantal weken uitstel. Daardoor kan je een aantal weken geen asielzoekers toelaten. Maar als je het een crisis noemt blijven ze niet opeens allemaal weg"

Dan blijven de mensen bij Ter Apel vier weken 'in het gras', zegt Grütters. "Die mogen zich dan niet aanmelden en blijven wachten tot het wel kan. Het is dus geen oplossing voor het fenomeen dat Nederland onvoldoende mensen en plekken heeft om die mensen op te vangen."

Volstrekte onzin

Een crisis is bedoeld in de regelgeving voor een situatie die vergelijkbaar is met bijvoorbeeld een dijkdoorbraak, vervolgt de hoogleraar. "Een landelijke noodsituatie waar acuut op moet worden gereageerd. Daar is in dit geval geen sprake van. "Griekenland probeerde dit ook en daar is de situatie toch even heel wat ernstiger. Ook daar is er geen sprake van."

"Het is volsterkte onzin dat er überhaupt serieus over wordt gepraat", vervolgt Grütters. Het zal tot maatschappelijke onrust leiden, maar in ieder geval niet tot een oplossing van de problematiek in de asielopvang. Want dat is een managementprobleem en niet een probleem wat op de asielzoeker zelf dient te worden afgeschoven."

'Kom met maatregelen die hout snijden'

Voormalig minister Gerd Leers (CDA), die in kabinet Rutte-I (met de PVV als gedoogpartij) asiel in zijn portefeuille had, snapt dat de partijen alles uit de kast halen om de problematiek aan te pakken. "Dat vind ik terecht", reageert hij. "Je moet laten zien dat je er wat aan probeert te doen. Maar kom dan wel met maatregelen die hout snijden. Anders krijg je achteraf weer die teleurstelling."

"Je kan het probleem niet bij andere landen in Europa neerleggen", vervolgt hij. Leers onderhandelde veel in Brussel over asiel en migratie, herinnert hij. "Ik probeerde compromissen te sluiten. In plaats van rood, werd het dan oranje. Dan hadden we een resultaat. Maar als ik daarmee thuis kwam, werd ik links en rechts om de oren gemept door Wilders."

Paralellen

Leers is bang dat de huidige formerende partijen tegen dezelfde problemen oplopen als kabinet Rutte-I. "Ik zie paralellen. Als je ziet hoe ze elkaar nu bejegenen via Twitter of weglopen en andere strategieën gebruiken. Er moet een club komen die elkaar door dik en dun steunt en elkaar vasthoudt. Dat vasthouden, zie ik nog niet."

De oud-minister ziet dat de partijen 40 procent bespreken wat er straks gaat gebeuren. "En ook op de andere 60 procent hebben ze elkaar nodig. Ik heb grote twijfels of dat gaat lukken. Ik ben bang dat ze met maatregelen komen die worden teruggefloten." Leers adviseert tot slot dat partijen het klein houden: 'Realiseerbare maatregelen en niet de hele wereld beloven. En maak elkaar niet gek."