tv LIVE radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Staatssecretaris Dijksma: 'Zwanendriften verbieden'

Staatssecretaris Dijksma van Economische Zaken trekt per direct de ontheffing in van twee families die als enigen ontheffing hebben voor het ringen van zwanen waarbij strafbare feiten worden begaan en ernstige misstanden zijn geconstateerd.

Zwanendrifters houden commercieel zwanen in de vrije natuur. De regels worden met voeten getreden. EenVandaag toonde beelden van de misstanden aan de staatssecretaris die het ‘onacceptabel’ vindt. Dijksma: “Ik trek de ontheffing onmiddellijk in. En we zullen de wet moeten wijzigen om te voorkomen dat het zwanendriften nog een beroep kan zijn in ons land.”

Intimidatie en mishandeling

EenVandaag kreeg via de Expertgroep Klokkenluiders contact met Saskia van Rooy, dierenarts en klokkenluider in deze zaak. Ze legde twee jaar lang alle misstanden vast op video. Van Rooy werd daarbij zelfs meerdere malen ernstig mishandeld door de zwanendrifters die hun laakbare praktijken niet vastgelegd wilden hebben. De zwanendrifters leewieken zelf jonge zwanen terwijl dit bij uitzondering alleen door een dierenarts mag gebeuren. Bij het leewieken wordt de helft van de vleugel verwijderd waardoor de zwaan niet meer kan vliegen. Praktisch alle in de vrije natuur gehouden broedzwanen zijn niet geleewiekt. Dat betekent dat eerdere rechterlijke uitspraken op onjuiste gronden zijn gebaseerd waardoor zwanendrifters ten onrechte zijn aangemerkt als houder cq eigenaar van de broedzwanen.

God noch gebod

De zwanendrifters mogen alleen met toestemming op andermans land komen maar ook daar trekken ze zich niks van aan. Bewoners en landeigenaren die zich hierover beklaagden bij de zwanendrifters werden bedreigd en zelfs ernstig mishandeld. “De beelden zijn confronterend en pijnlijk om te zien”, aldus staatssecretaris Dijksma. “De voorwaarden vragen om goed met dieren om te gaan en al die regels worden letterlijk met de voeten getreden, het lijkt alsof men van God noch gebod iets aantrekt.”

Ontheffing

Sinds 2008 is zwanendriften voor vlees, dons en veren officieel verboden. De zwanendrifters vonden echter een maas in de wet waarbij ze nog wel mochten zwanendriften als het om siervogels gaat.  Voor de ringplicht van zwanen heeft ministerie van Economische Zaken tot twee maal toe een ontheffing verleend voor vijf jaar. De laatst verleende ontheffing loopt in 2018 af. Ook mag er vanaf 2018 helemaal niet meer geleewiekt worden.

NVWA handhaafde niet, kamer onjuist geïnformeerd

Uit stukken in handen van EenVandaag blijkt dat de NVWA, de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit tot en met 2013 helemaal niet handhaafde op het sinds 1996 verboden zelf leewieken. De NVWA veronderstelde ten onrechte dat leewieken door de zwanendrifters toegestaan was. Staatssecretaris Dijksma antwoordde begin 2013 de Tweede Kamer op vragen over misstanden bij het zwanendriften. Ze stelde dat er bij twee controles in 2012 geen misstanden waren geconstateerd. Brieven en rapportages van haar eigen NVWA tonen het tegendeel aan. Er werden zowel in april 2012 als mei 2012 vele strafbare feiten en misstanden, waaronder het illegaal leewieken en het zwart verkopen zonder factuur van wilde zwanen aan onbekende handelaren geconstateerd. De staatssecretaris gaat uitzoeken hoe het kan dat zij deze informatie blijkbaar niet had en de kamer daardoor niet van de juiste informatie voorzag.

Oncontroleerbaar

De dierenarts heeft bewijs voor het ongeoorloofd toe-eigenen van honderden wilde zwanen door de zwanendrifters. Klokkenluider Saskia van Rooy: “Ze zetten simpelweg een tatoeage op de snavel en claimen daarmee dat het dier en de nakomelingen hun eigendom zijn. De zwanendrifters trekken de slagpennen uit het bot van de vleugels van duizenden wilde broedzwanen, waarbij vaak dusdanig grof geweld wordt gebruikt dat daarbij zelfs de vleugel breekt. De zwanendrifters handelen ook ’s avonds, in de nacht en in het weekend, waarbij controle onmogelijk is.”  Staatssecretaris Dijksma erkent dat controle vrijwel onmogelijk is: “Het is een fenomeen wat moeilijk te controleren is. Het bevindt zich in het veld, ver weg op momenten waarbij er geen inspecteur voor handen is.” De beelden van EenVandaag laten zien wat de inspectie zelf niet zag. “Het bewijsmateriaal, op beeld en in politierapporten, laat zien dat we actie moeten ondernemen,” aldus Dijksma, “Ik zal de ontheffingen intrekken. Ik voel de urgentie, en gaat u er maar vanuit dat we dat letterlijk zo snel mogelijk zullen doen.”

Omgekeerde wereld

De klokkenluider vond veelal geen gehoor bij de NVWA, politie of handhavers van het waterschap of de provincie. Toen de zwanendrifters echter aangifte tegen de klokkenluider deden vanwege ‘stalking’, werd wel onmiddellijk actie ondernomen. Dierenarts Van Rooy moet zich hier binnenkort voor verantwoorden bij de strafrechter. “Dit is de wereld op zijn kop”, aldus Sébas Diekstra, advocaat van de klokkenluider Van Rooy. “Onbegrijpelijk dat er wel direct een strafproces tegen mijn cliënte wordt gestart, terwijl justitie de zwanendrifters - die mijn cliënte ook nog eens hebben mishandeld - niet ter verantwoording roept.”

Reactie zwanendrifters

De zwanendriftende familie Oostveen wilde niet voor camera reageren. Zij stellen dat de zwanen hun ‘lust en hun leven’ zijn en dat ze de zwanen onder hun hoede nooit opzettelijk pijn zouden doen.

Onderzoek Nationale Politie

Volgens het ministerie van Economische Zaken loopt er sinds april 2014 een groot strafrechtelijk onderzoek door de Nationale Politie naar de zwanendrifters en hun activiteiten.

Kijk morgen naar EenVandaag voor een uitzending over de zwanendrifters: NPO 1, 18.15 u.

update
clock 01-05-2015 17:11

Kamervragen Dion Graus (PVV)

Vragen van het Lid Graus (PVV) aan de staatssecretaris van Economische Zaken over 'Brute mishandeling door zwanendrifters' naar aanleiding van klokkenluidersverklaringen, informatie op de website van actualiteitenrubriek EenVandaag, uitzending door 1V op Radio 1 (beiden 1 mei 2015) en tv document van 1V op NPO 1.

1) Heeft de staatssecretaris kennis genomen van de feiten (aan)getoond via bovenstaande bronnen en uitzendingen? Zo ja, kan de staatssecretaris een reactie geven op de getoonde beelden en feiten inclusief de aantijgingen aan het adres van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit en de verantwoordelijken binnen het Ministerie van Economische Zaken? 

2) Klopt het dat de Kamer jarenlang onvolledig en/of onjuist is geïnformeerd in dezen? Zo ja, welke consequenties heeft dit tot gevolg voor de verantwoordelijken? 

3) Wil de staatssecretaris met gezwinde spoed een einde maken aan Middeleeuwse dierenmartelarij door zogenoemde zwanendrifters evenals lichamelijke ingrepen zonder medische noodzaak door niet-veterinairgeschoolden? Zo neen, waarom niet? Zo ja, hoe en wanneer gaat een en ander worden uitgevoerd?

4) Is de staatsecretaris bereid om er samen met betrokken bewindspersonen voor te zorgen dat er voor dierenbeulen, naast gevangenisstraf en 'in relatie tot het delict staande' boetes, een levenslang verbod op het houden van dieren kan worden gefaciliteerd? Zo neen, waarom niet? 

Fragment 1

Fragment 2

Fragment 3

Fragment 4

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom de waarde van Bitcoin hard is gedaald

De cryptomunt zit in zwaar weer. Door tegenvallende beloftes van Donald Trump en speculatieve beleggingen is de digitale munt in waarde gezakt. Vrijdag bereikte het zelfs het laagste niveau sinds 10 november, vlak na de Amerikaanse presidentsverkiezingen.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom jij uiteindelijk moet betalen voor het oplossen van krapte op het stroomnet

Waarom jij uiteindelijk moet betalen voor het oplossen van krapte op het stroomnet
Er is de komende jaren zo'n 195 miljard euro nodig om het stroomnet goed te laten werken
Bron: ANP

Het prijskaartje om de problemen op het te krappe stroomnetwerk in Nederland op te lossen is bekend: 195 miljard euro. Dat geld is nodig om de transitie van gas naar elektriciteit mogelijk te maken. Maar wie gaat dat betalen? "Er is geen gratis geld."

Er zijn steeds meer elektrische auto's, zonnepanelen, warmtepompen. Het zit wel goed met de energietransitie, zou je denken. Maar het stroomnet kan het niet aan. Dat moet worden uitgebreid. En om al die extra transformatorhuisjes, kabels en masten te bouwen is de komende 15 jaar bijna 200 miljard euro nodig. Dat blijkt vandaag uit een onderzoek van het Rijk dat volgende week wordt gepresenteerd, maar waarvan De Telegraaf al de conclusie heeft.

'Verbaast mij niet'

"Het is natuurlijk een enorm bedrag", zegt energie-econoom bij de Rijksuniversiteit Groningen Machiel Mulder. "Maar dat het veel zou zijn, is niet verbazingwekkend. Omdat we weten dat er heel veel moest gebeuren met het elektriciteitsnetwerk."

Dat heeft volgens de hoogleraar alles te maken met de energietransitie. "We gaan over van het gebruik van olie en gas naar elektriciteit. Maar dat netwerk is helemaal niet ontworpen voor deze transitie. We moeten veel meer energie gaan vervoeren via dat netwerk en daarom moet het worden uitgebreid."

Geen commerciële bedrijven

En daar is dus bijna 200 miljard euro voor nodig. Dat bedrag wordt in eerste instantie opgebracht door gemeentes, provincies, het Rijk en de banken. Zij zijn namelijk de aandeelhouders van netbeheerders zoals Liander, Enexis en Stedin. Maar die rekening komt uiteindelijk wel bij de stroomgebruiker terecht. Mulder: "Zo is het nu eenmaal in heel Europa geregeld, dat de stroomgebruikers betalen voor de kosten."

Netbeheerders zijn namelijk publieke bedrijven die geen winst mogen maken en kunnen de investeringen alleen maar bekostigen via de tarieven die zij in rekening brengen bij gebruikers. Dat zijn in Nederland bedrijven en huishoudens. De Autoriteit Consument & Markt (ACM) bepaalt hoeveel netbeheerders maximaal mogen vragen. "Zij zien erop toe dat de netbeheerders niet te veel kosten in rekening brengen en efficiënt werken. Dat ze niet teveel geld over de balk smijten", weet Mulder.

info

Hoe ziet de Nederlandse energierekening eruit?

De elektriciteitsrekening bestaat uit drie hoofdelementen.

  1. Leveringskosten: dit is het bedrag dat je betaalt aan je energieleverancier voor de hoeveelheid elektriciteit en gas die je daadwerkelijk verbruikt. Deze kosten zijn afhankelijk van het verbruik, het tarief en de vaste leveringskosten. Dit deel van de rekening kun je beïnvloeden door te kiezen voor een goedkopere energieleverancier of minder energie te verbruiken.
  2. Netbeheerkosten: dit zijn de kosten voor transport en onderhoud van het energienetwerk. Je betaalt deze aan je regionale netbeheerder (bijvoorbeeld Liander, Enexis of Stedin). De netbeheerder wordt bepaald door je woonadres en je kunt deze niet zelf kiezen. Dit deel van de rekening kun je niet beïnvloeden want de tarieven worden vastgesteld door de Autoriteit Consument & Markt.
  3. Overheidsheffingen en belastingen: de overheid heft belastingen op energieverbruik en gebruikt deze deels om duurzame energie te stimuleren. Dit beslaat ongeveer een derde van de totale energierekening.

Netbeheerkosten gaan over de kop

Huishoudens betalen dit jaar zo tussen de 400 en 520 euro per jaar aan netbeheerkosten, afhankelijk van de netbeheerder in die regio. Dat bedrag kan de komende jaren gaan verdubbelen, zegt de energie-econoom.

"Het kan wel oplopen tot 1.000 euro. Maar dan moet je je wel goed realiseren: tegenover deze hogere netwerkkosten, heb je een verlaging van energiekosten. Want als we onze gasketel eruit gooien en gaan vervangen door een warmtepomp, dan hebben we geen gasrekening meer."

Rekening naar Brussel kan niet

En Brussel dan? Kan die de investeringen niet betalen? "De rekening doorsturen naar Brussel, dat is een beetje vreemd, eigenlijk", vertelt Mulder.

Hij legt uit: "Nederland is niet het enige land, alle landen hebben hiermee te maken. Alle landen hebben te maken met de energietransitie, dus overal gaat de rekening omhoog. Dus als wij dat zouden doen, dat doorsturen naar Brussel, dan willen andere landen dat ook. Dus daar schieten we niet zoveel mee op."

Bekijk ook

Andere alternatieven?

Er is volgens Mulder wel discussie over de manier waarop het onderhoud van het elektriciteitsnetwerk wordt betaald, en of dit anders zou moeten.

"Sommigen willen de stroomproducenten meer laten betalen. Dat de rekening wat minder naar de consument toe gaat en iets meer naar de bedrijven die elektriciteit opwekken."

'Er is geen gratis geld'

Een ander alternatief waar over wordt nagedacht, is om de rekening niet neer te leggen bij de elektriciteitsgebruiker, maar bij de belastingbetaler. Dat de overheid investeert in netwerken en dat alle kosten ook daar terechtkomen. En dan betaalt de netgebruiker misschien een vast bedrag en dat kan hetzelfde blijven.

Maar ook dan komt uiteindelijk de rekening toch weer terug bij de burgers terecht, zegt Mulder. "Want ja, de overheid heeft geld nodig om dat te kunnen betalen. Dus dat leidt dan tot hogere belastingen of minder geld beschikbaar voor onderwijs of zorg. Er is geen gratis geld."

Bekijk ook

Investeringen dan maar uitstellen?

Ook het uitstellen van de investering zou allerlei nadelige gevolgen hebben, zegt Mulder. "Je ziet nu al dat heel veel bedrijven tegen de grenzen van het elektriciteitsnetwerk aanlopen. Ze willen graag uitbreiden, ze willen graag verduurzamen maar dat gaat niet omdat er te weinig capaciteit op het netwerk is."

Daarnaast blijft Nederland dan langer afhankelijk van het gebruik van aardgas. "En de prijzen daarvan zijn heel hoog en afhankelijk van geopolitieke omstandigheden. En die zijn heel onzeker. Dus het is beter om zo snel mogelijk van het gas af te gaan, dan hebben we dat risico niet meer."

Energierekening voorspelbaarder

Als we onze energie zelf gaan opwerken, wordt de energierekening veel voorspelbaarder. "En dat is een groot voordeel. Bij uitstel blijven we afhankelijk van de onzekere gasprijzen", gaat Mulder verder.

"En dan heb je nog het milieuaspect, hè? Want daar gaat het uiteindelijk ook om, dat we gewoon minder fossiele energie gaan gebruiken. Dan stoten we meer C02 uit en dan heb je allerlei nadelige gevolgen voor het klimaat."

Energienet verstopt: kost heel veel geld

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant