'Soldaat van Oranje' spreekt na 71 jaar in opgedoken radio-interview
Erik Hazelhoff Roelfzema: "Onbestaanbaar dat als je je gedurende de oorlog voor vier jaar uitgesloofd hebt voor herstel van het koninkrijk, dat je onverschillig zou kunnen zitten toe te kijken als er nu na de oorlog ietwat mee gegoocheld wordt."
Een jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog bevindt Hazelhoff zich in New York. Hazelhoff vond het ernstig dat er 'gegoocheld' werd met het Nederlandse koninkrijk, waarvoor hij vier jaar gevochten had om het te herstellen. Dat blijkt uit een opgedoken radio-interview van 21 oktober 1946, vastgelegd op vinyl. Het interview werd gedaan door AVRO-interviewster Rosette Hertzberger. De opname van het interview met Hazelhoff is gevonden door advocaat Erik Fransen uit Den Haag en in handen van EenVandaag. Fransen tegen EenVandaag: "Ik had ze eerst gevonden via een antiquariaat op internet, maar die koop liep mis omdat ik de platen op zondag op wilde halen en niet had gezien dat er bij de aanbieding "NIET OP ZONDAG" stond."
Luister het bijzondere interview hieronder in zijn geheel terug.
Jaren later komt Fransen de platen opnieuw tegen, op een boekenmarkt in Den Haag. "Het betreft een speciaal soort platen, groot formaat en alleen af te spelen van binnen naar buiten. Ik kon er niets mee. Uiteindelijk heeft de Hilversumse geluidstechnicus Harry Coster de opname kunnen afspelen en gedigitaliseerd", aldus Fransen.
Verijdelde staatsgreep
De opmerkingen van Hazelhoff sluiten aan op de verijdelde staatsgreep die in Nederland in 1947 had moeten plaatsvinden. De staatsgreep zou onafhankelijkheid van Nederlands-Indie moeten voorkomen. In het interview noemt Hazelhoff zich "ambteloos militair" die gelukkig nog wel betaald wordt. Hij wil graag vanuit New York terug naar Nederland maar vindt dat hij zich in een lastige positie bevindt. Hij zegt over de "Indische zaak" dat er ook "daar inderdaad zonder enige twijfel heel veel ruimte is voor verbeteringen zoals die in Holland ook bestaan."
Vogelvrij verklaard
Hertzberger vraagt aan Hazelhoff of hij zich voor de Indische zaak gaat inzetten. Hazelhoff in het radio-interview: "Het is natuurlijk niet makkelijk want ik ben min of meer vogelvrij verklaard op het ogenblik maar ik blijf doen wat ik kan." Het gehele interview is hier te beluisteren met dank aan de speurtocht van Erik Fransen en de technische hulp van geluidstechnicus Harry Coster.
Volledige transcriptie interview
Het had zeker zo moeten zijn, zei Erik Hazelhoff Roelfzema tegen me toen ik hem straks hier op Rockefeller Plaza ontmoette, Nou is het niet zo gek, dat weet u, op Rockefeller Plaza ziet u hier wel meer een Nederlander maar dat ik deze Nederlander net trof, dat vond ik toch wel erg plezierig. U hebt allemaal van hem gehoord, vroeger en in de oorlog, en ook na de oorlog, en daarom vind ik het prettig dat ik hem nu een paar vragen kan stellen. Het is werkelijk alsof het zo had moeten zijn. We waren in de buurt van de studio, die studio was ook nog beschikbaar, dus we zitten hier nu bij de microfoon en ik ga een paar dingen vragen in de hoop dat Erik Hazelhoff ze ook zal beantwoorden. Ik ben namelijk nogal nieuwsgierig. Wat doet u hier op het ogenblik?
Erik Hazelhoff: Ik ben hier op het ogenblik in de bekende positie van ambteloos militair.
Rosette Hertzberger: Ja u zegt bekende positie maar ik weet niet wat een ambteloos militair is.
Erik Hazelhoff: Een ambteloos militair is eigenlijk hetzelfde als een ambteloos burger, het enige verschil is dat je nog wordt betaald.
Rosette Hertzberger: Nou dat is niet zo onaangenaam, dat is de goeie kant. Denkt u nog lang in deze functie in New York te blijven, wat is uw bedoeling?
Erik Hazelhoff: Ik verwacht zeer binnenkort naar Nederland terug te gaan.
Rosette Hertzberger: Vindt u het jammer of???
Erik Hazelhoff: Nee, ik vind het fijn.
Rosette Hertzberger: Dat doet me altijd goed om te horen, want er zijn zoveel Nederlanders hier die blij zijn dat ze niet naar Nederland terug hoeven en ik hou van de categorie die zegt, ik vind het fijn om terug te gaan. Maar wat trekt u nou zo speciaal in Holland?
Erik Hazelhoff: Ach, ten eerste natuurlijk het feit dat het mijn eigen land is, en mijn eigen volk. Maar ook juist op het ogenblik dat er onder het tegenwoordige systeem zo'n bijzonder ruimte bestaat voor veranderingen en verbeteringen.
Rosette Hertzberger: Dus u ziet ook de toekomstige groei van Nederland, die op het ogenblik al begonnen is?
Erik Hazelhoff: Zonder twijfel.
Rosette Hertzberger: Ik zou u iets willen vragen, ik hoop dat u tenminste wilt antwoorden, dat u nu dan ambteloos militair bent is eigenlijk naar aanleiding van Indië, is het niet?
Erik Hazelhoff: Ja, de Indische zaak die heeft me natuurlijk zeer hoog gezeten, maar ik geloof dat er daar inderdaad zonder enige twijfel heel veel ruimte is voor verbeteringen zoals die in Holland ook bestaan.
Rosette Hertzberger: Denkt u dan nog wat aan die zaak te doen?
Erik Hazelhoff: Ja, zonder twijfel, het is natuurlijk niet makkelijk want ik ben min of meer vogelvrij verklaard op het ogenblik. Maar ik blijf doen wat ik kan, ik heb hier nog een aantal lezingen georganiseerd en schrijf wat ik kan en ik zie natuurlijk een hoop mensen.
Rosette Hertzberger: Wat maakt u zo vasthoudend in deze zaak?
Erik Hazelhoff: Ach, vele dingen maar zeker niet in het minst dat het onbestaanbaar is dat als je gedurende de oorlog voor vier jaar je uitgesloofd hebt voor herstel van het koninkrijk dat je onverschillig zou kunnen zitten toe te kijken als er nu na de oorlog ietwat mee gegoocheld wordt, om het zo maar uit te drukken.
Rosette Hertzberger: Ik vind het jammer dat we nu op politiek terrein komen want men weet al van mij in Nederland, dat ik zelfs op een vredesconferentie nog niet over politiek spreek, dus ook nu niet. Want u zegt iets, wat me eigenlijk toch wel erg roert, u zegt als je je best hebt gedaan, we weten allemaal hoe u uw best heeft gedaan, dat was niet alleen naar aanleiding van de decoratie, u hebt werkelijk gevochten voor het koninkrijk der Nederlanden. Ik kan dus niet anders doen als u succes toewensen en u wensen dat de dingen zo mogen komen als u hoopt dat ze binnenkort zullen zijn.
Erik Hazelhoff: Dank u zeer
Rosette Hertzberger: Dank u
Erik Hazelhoff: Ik ben u er zeer erkentelijk voor.