Sluiproute voor spookcontracten nog altijd intact

John van de Langenberg lijdt aan nierkanker en is uitbehandeld. Zijn werkgever, de gemeentelijke sociale werkplaats in Den Bosch, houdt hem slapend in dienst. Als hij overlijdt zullen zijn nabestanden de vergoeding niet krijgen. Minister Asscher kondigde indertijd maatregelen aan, maar werkgevers zoeken nog steeds massaal hun toevlucht tot slapende dienstverbanden om zo te voorkomen dat ze zieke of arbeidsongeschikte werknemers een transitievergoeding moeten betalen. Bijna tweeëneenhalf jaar na invoering van de Wet Werk en Zekerheid (WWZ) is de sluiproute in de wet nog steeds niet afgesloten. Arbeidsrechtadvocaten en de grote rechtsbijstandverzekeraars zien dat het aantal werknemers dat, tegen hun wil, in zo’n spookcontract zit mogelijk zelfs toeneemt ten opzichte van vorig jaar.

Truc

De slapende dienstverbanden zijn een uitvloeisel van de Wet Werk en Zekerheid, die werd  ingevoerd door het vorige kabinet. Die wet bepaalt dat werkgevers hun werknemers een transitievergoeding moeten betalen bij ontslag. Die regel geldt ook voor zieke of arbeidsongeschikte werknemers van wie de arbeidsovereenkomst, na twee jaar verplichte loondoorbetaling, wordt beëindigd. Werkgevers bedachten echter een truc om die verplichting te omzeilen. Door zieke werknemers slapend in dienst te houden - het contract loopt dan stilzwijgend door zonder dat er salaris betaald hoeft te worden - kunnen werkgevers een transitievergoeding ontlopen. Zo’n vergoeding kan oplopen tot tienduizenden euro’s. 

Controversieel

Minister Asscher uitte in EenVandaag forse kritiek op de handelwijze van werkgevers. Toch zegde hij een oplossing toe: werkgevers zouden hun transitievergoeding voor zieke of arbeidsongeschikte werknemers gecompenseerd kunnen krijgen uit een fonds. Het UWV moest de regeling gaan uitvoeren. Asscher kondigde echter vervolgens tot twee keer toe uitstel aan. Mede omdat het UWV er nog niet klaar voor was. Tijdens de formatie werd het voorstel door de Tweede Kamer controversieel verklaard, zodat de uitwerking en voorbereiding bij het UWV al die tijd heeft stil gelegen. 

Wachtstand 

Advocaten en rechtsbijstandsverleners zien het aantal meldingen de laatste weken, na het aantreden van het nieuwe kabinet, weer oplopen. Bij drie grote rechtsbijstandsverleners - DAS, Achmea en SRK - staat de teller al op zo’n 1.000 meldingen dit jaar. Ook Arag zegt meerdere keren per week gebeld te worden met vragen over slapende dienstverbanden. “Werknemers en werkgevers staan in de wachtstand”, aldus arbeidsrechtadvocaat Maarten van Gelderen. “Omdat rechters tot nu toe aangeven dat werkgevers niet ernstig verwijtbaar handelen, kunnen werknemers niet anders dan wachten op een oplossing uit Den Haag.”

Ongeneeslijk ziek

Werkgevers blijven volgens arbeidsrechtjuristen wachten totdat de regeling defintief is: ze houden werknemers slapend in dienst tot ze zeker weten dat ze de transitievergoeding terug kunnen kriigen. Werknemers zien het intussen met lede ogen aan. Zoals John van de Langenberg uit Den Bosch. Hij lijdt aan uitgezaaide nierkanker en kan niet meer behandeld worden. Zijn werkgever, de sociale werkplaats in Den Bosch, houdt hem slapend in dienst. Als John overlijdt zullen ook zijn nabestaanden de vergoeding niet meer krijgen, omdat de arbeidsovereenkomst dan van rechtswege eindigt.  “Wat we nog het ergste vinden is hoe oneerbiedig er met je wordt omgegaan”, zeg Monique van de Langenberg. “We voelen ons echt aan de kant gezet na 25 jaar dienstverband.” 

Reactie minister Wouter Koolmees van Sociale Zaken

"Het is belangrijk dat dit wordt opgelost, we hebben hier ook afspraken over gemaakt in het regeerakkoord. Ik wil dat wel zorgvuldig doen, dat vraagt nog even tijd. Gezien de afspraak in het regeerakkoord is er overigens voor werkgevers weinig reden meer om deze werknemers ‘slapend’ in dienst te houden."

Reactie gemeente ‘s Hertogenbosch:

Wat is het beleid van de gemeente ’s Hertogenbosch, specifiek de sociale werkplaats van de gemeente Den Bosch, bij werknemers bij wie na twee jaar ziekte of arbeidsongeschiktheid nog geen zicht op herstel is en de arbeidsovereenkomst opgezegd zou moeten worden? Wordt de arbeidsovereenkomst daadwerkelijk opgezegd, gaat de arbeidsovereenkomst over in een slapend dienstverband of kan dat per situatie verschillen? Kan de gemeente haar beleid motiveren? 
 
De gemeente ’s-Hertogenbosch voert de wet uit. Daarin staat dat een werkgever de zieke medewerker kan ontslaan maar daartoe niet is verplicht.
Binnen de SW-sector is bij de meeste bedrijven beleid om een dienstverband na 2 jaar ziekte niet te beëindigen maar als slapendienstverband voort te zetten. Dat geldt ook voor ons SW-bedrijf.
Daarvoor zijn 2 redenen:
1e: WSW-is last resort. Medewerkers die na twee jaar ziekte alsnog herstellen en ontslagen zijn, kunnen door de wetswijziging van januari 2015 niet meer terug in de WSW. Door het dienstverband slapend te houden is die mogelijkheid wel aanwezig.
2e: Er wordt een enorme financiële wissel getrokken op de SW-bedrijven. Omdat de doelgroep van de Wsw mensen zijn met een lichamelijke, verstandelijke en/of psychische beperking, komt het vaker voor dan bij reguliere bedrijven dat SW-medewerkers 2 jaar ziek zijn. In de financiering van de rijksoverheid is een transitievergoeding niet meegenomen. Dit probleem is eerder landelijk gesignaleerd door de politiek. Daarom ligt er een wetsvoorstel om in een aantal gevallen de transitievergoeding, op grond van een compensatieregeling, te laten betalen door het UWV. Een voorstel voor wetswijziging is door de ministerraad goedgekeurd en ligt bij de Raad van State voor advies. Echter het wetsvoorstel is controversieel verklaard.
We leveren wel zoveel mogelijk maatwerk door medewerkers de mogelijkheid te blijven bieden om te re-integreren binnen het SW-bedrijf of door bijvoorbeeld medewerkers tegemoet te komen door uitbetalen van vakantiedagen etc.
 
Bij hoeveel werknemers heeft de gemeente, specifiek de sociale werkplaats in Den Bosch, hiermee sinds de invoering van de WWZ te maken gehad? In hoeveel gevallen is er opgezegd mét betaling van de transitievergoeding en in hoeveel gevallen is er een slapend dienstverband aangegaan?
 
In de periode 1 juli 2015 ( ingangsdatum WWZ) tot 1 november 2017 zijn 203 Wsw-medewerkers om verschillende redenen uit dienst gegaan. In die periode zijn 18 dienstverbanden beëindigd wegens langdurige ziekte, voornamelijk door het overeenkomen van een beëindigingsovereenkomst of vanwege het bereiken van pensioen gerechtigde leeftijd. Geen van deze medewerkers heeft een transitievergoeding ontvangen. Daarnaast hebben 6 medewerkers een slapend dienstverband.