Slachtoffers van geweld in jeugdzorg moeten maanden wachten: schadefonds kan enorm aantal aanvragen niet aan

Het schadefonds voor geweld in de jeugdzorg wordt overspoeld met aanvragen van slachtoffers. Op dit moment hebben bijna 6.000 mensen zich gemeld voor een schadevergoeding, veel meer dan verwacht. Hierdoor moeten slachtoffers maanden wachten op antwoord.

Natascha Adama is een van de slachtoffers die een aanvraag bij het Schadefonds heeft ingediend. In 1964 wordt ze als ze slechts enkele maanden oud is met haar halfzusjes uit huis geplaatst en komt terecht in een pleeggezin in Schiedam.

Vastgebonden aan bedje

"Het huis was druk en lawaaiig, vies en veel te klein voor drie pleegkinderen", vertelt Adama. "Als baby werd ik vastgebonden aan de spijlen van het bedje."

"De pleegkinderen werden gekleineerd, verwaarloosd, mishandeld. Ik was een drukke baby en dus werd besloten mij te fixeren aan het bedje. De littekens heb ik nog steeds."

Beslistermijn van halfjaar

Natascha heeft een aanvraag gedaan voor een tegemoetkoming van het Schadefonds jeugdzorg en die komt net als 1.000 andere aanvragen op de stapel te liggen. Het Fonds meldt in maart voor het eerst op de website dat ze gebruik gaan maken van een beslistermijn van een halfjaar.

"Een normaal beslistermijn vind ik 8 weken", zegt Adama. "Want als ik documenten moet aanleveren dan moet dat opeens wel binnen 6 weken." Ook vindt ze het niet fijn dat ze bij haar aanvraag te maken kreeg met onervaren medewerkers. "Ik moest mijn pijnlijke verhaal meerdere malen doen."

'Enorme onderschatting'

Monique de Groot, directeur van het Schadefonds, erkent de problemen met de vertraging. Ze zegt dat het fonds veel meer aanvragen krijgt dan verwacht. "Er was een berekening gemaakt met het ministerie; de verwachting was 2.000 aanvragen in 2 jaar tijd. Maar in de eerste maand hadden we al zoveel aanvragen, dat was wel even een verrassing. Achteraf gezien een enorme onderschatting."

Om mensen sneller te helpen hebben we in november twintig extra medewerkers aangenomen. Wij vinden het ook heel vervelend en ik gun die mensen een snellere beslissing, maar we moet het ook zorgvuldig doen."

Topje van de ijsberg

Micha de Winter, destijds voorzitter van de commissie waar deze regeling uit voort is gekomen, is verbaasd over de lage inschatting van het aantal slachtoffers dat zich zou melden. "Als je dat toen aan mij had gevraagd, dan zou ik op een hoger getal uit zijn gekomen."

"Het gaat om tienduizenden die in de jeugdzorg hebben gezeten. Daarvan is volgens onze schatting 10 tot 25 procent in aanraking gekomen met geweld. Dan is 2.000 slachtoffers wel erg laag."

Snelle hulp van belang

In zijn rapport waarschuwde De Winter al voor ervaringen die zijn opgedaan met vergelijkbare regelingen."We weten uit het verleden dat je mensen bij dit soort regelingen snel moet helpen. Het naarste is dat het op een lange termijn aan komt. Mensen denken dan: zie je wel, ik tel niet meer mee, ik word weer op de lange baan geschoven. Dat wil je niet als overheid."

"Er moet alles aan gelegen om dat te versnellen", vindt de voormalig voorzitter. Ook noemt hij de bewijslast: "Er wordt nu gekeken naar mensen die door een rechter uit huis zijn geplaatst. Maar vaak gebeurde dat ook door een arts of werd iets onderling geregeld; zorg dat die mensen ook onder de regeling vallen."

Ontbrekende documenten

Overigens ontbreken er ook documenten in het verhaal van Natascha; haar jeugdzorgdossier kwam nooit boven tafel. En gegevens over haar uithuisplaatsing zijn niet terug te vinden. Dat komt vaker voor, want uithuisplaatsing werd in die tijd soms geregeld via huisartsen of andere instanties en dat ligt dat vaak niet goed vast.

Via secundaire bronnen reconstrueert Natascha hoe het er tussen 1961 en eind jaren '90 in het pleeggezin aan toe is gegaan. Er is in al die jaren nooit onderzoek gedaan naar de geschiktheid van de pleegouders.

Extra personeel

Het vertrouwen van Natascha in de overheid is inmiddels verder gedaald. "Je kunt geen vertrouwen hebben in een overheid die niet bezig is met het belang van zijn burgers, die naar God speelt. Want kinderen uit huis plaatsen was niet altijd nodig; in ons geval was het niet nodig."

Het Schadefonds heeft inmiddels extra personeel aangenomen en hoopt volgend jaar maart alle aanvragen weer binnen 14 weken te kunnen beantwoorden. Van de 3.000 aanvragen die tot nu toe zijn beoordeeld, is inmiddels 15 procent afgewezen.