meer NPO start

Slaat de twijfel toe aan het front? Dit zijn de gevolgen van de Wagner-opstand voor de oorlog in Oekraïne

Slaat de twijfel toe aan het front? Dit zijn de gevolgen van de Wagner-opstand voor de oorlog in Oekraïne
Een Oekraïense soldaat aan het front in de buurt van Avdiivka
Bron: AFP

De poging tot muiterij door de Wagner-groep afgelopen weekend heeft gevolgen voor de oorlog in Oekraïne, denken experts. Zowel aan het front in Oekraïne als in Rusland zelf groeit de onzekerheid nu er nog steeds veel onduidelijk is over de opstand.

De situatie in Rusland is volgens veiligheidsexpert Peter Wijninga van het Haags Centrum voor Strategische Studies (HCSS) het best te omschrijven als 'een grote mate van onzekerheid'. "Door de rebellie is de persoonlijke autoriteit van Poetin afgebrokkeld", legt hij uit.

'Boterzachte beloftes'

De Russische president liet zich zaterdagochtend in een boze tv-speech fel uit over de poging tot muiterij door de Wagner-groep. Maar toen de opstand na bemiddeling door de Belarussische president Aleksandr Loekasjenko werd gestopt, bleek dat de rebellen vrijuit zouden gaan. "Dan kom je niet sterk over op je eigen volk", zegt Wijninga.

Wagner-baas Jevgeni Prigozjin kreeg een vrijgeleide naar Belarus en zijn rebellen mochten zich aansluiten bij het Russische leger. 'Boterzachte beloftes', vindt de veiligheidsexpert: "We moeten nog zien wat ervan terechtkomt. De eisen van Prigozjin zijn niet ingewilligd en het is nog maar de vraag of dat wel gaat gebeuren."

Bekijk ook

Wat is waar en wat niet?

Verslaggever Hans Jaap Melissen is momenteel in Oekraïne en hij vertelt dat ook daar nog veel onduidelijkheid is. "Volgens de laatste berichten is in elk geval een deel van de Wagner-groep teruggegaan naar bepaalde posities in Oekraïne. Toch is het heel lastig om te ontdekken wat waar is en niet."

"Dat zeggen mensen hier ook die ik spreek, die alles op de voet volgen. Zij hebben alles met veel hoop gevolgd, maar vertrouwen de Russische communicatie hierover niet", legt de oorlogsjournalist uit.

Oekraïners hadden 24 uur hoop

"Mensen hebben dit weekend gedacht: nu gaat het gebeuren. Misschien stort het regime in Rusland op de een of andere manier in elkaar. Ze hebben 24 uur hoop gehad, maar dan gebeurt ineens weer iets heel raars", doelt Melissen op het feit dat Prigozjin na de Wagner-opstand naar Belarus mocht van Poetin.

Toch is de Oekraïense bevolking niet alleen maar teleurgesteld, ziet hij. "Ze zeggen toch ook wel: 'Dit is het begin van het eind van het regime van Poetin.' Deze gebeurtenissen leiden op den duur misschien wel tot zijn val, denken ze. Al is dat misschien voor een deel ook 'wishful thinking'."

Bekijk ook

Gevolgen voor oorlog

Veiligheidsexpert Peter Wijninga vindt het bijzonder dat het Russische leger zich niet heeft verzet tegen de acties van de Wagner-groep. "Het was een afwachtende houding. Alsof ze keken naar wie er ging winnen, voordat duidelijk werd aan wie ze loyaal moesten zijn. Een vreemde situatie, want een leger moet eigenlijk in de verdediging gaan."

De gebeurtenissen van afgelopen zaterdag zouden daarom zeker gevolgen kunnen hebben voor de oorlog in Oekraïne, verwacht hij. Zo kan het moraal lager worden: "En ik denk dat de gevechtsbereidheid van Russische soldaten sowieso al laag was. Ze deden het eigenlijk alleen omdat ze redelijk veel betaald werden."

Twijfel aan het front

Bij de Russische soldaten aan het front is er twijfel over de reden van de aanval op Oekraïne, denkt Wijninga. "En ook de leiding heeft gezien dat de oorlog op niks uitdraait. Tienduizenden slachtoffers, maar waarvoor? Voor het regime? Voor Poetin zelf?"

Verslaggever Hans Jaap Melissen ziet ook dat veel mensen oorlogsmoe worden. "Poetin is bij veel mensen in Rusland nog populair, maar de vraag is of de oorlog nog populair blijft. In een van zijn video's ging Prigozjin ook los op de oorlog en dat het allemaal alleen gedaan is om de elite te verrijken. Als dat narratief meer verspreid wordt, zeker in het Russische leger, dan heb je een ander verhaal."

Bekijk ook

Wat nu met Wagner?

"Ook in Rusland zelf zal de onzekerheid toenemen", verwacht Wijninga. De vraag wat de Wagner-groep nu gaat doen brengt veel onzekerheid met zich mee, ziet de veiligheidsexpert. "Dat is een destabiliserende factor." De rebellen hebben zich afgelopen weekend teruggetrokken, maar onduidelijk is waar ze zich nu bevinden.

Wagner-baas Prigozjin heeft maandagmiddag na ruim een dag radiostilte weer van zich laten horen. In een audiobericht zegt hij dat de opmars richting Moskou bedoeld was om te voorkomen dat zijn huurlingenleger zou worden opgedoekt. Het zou naar eigen zeggen niet de bedoeling zijn geweest om de Russische regering omver te werpen.

Wat zijn de gevolgen van de Wagner-opstand voor de oorlog in Oekraïne?

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Brabantse worstenbroodjes tijdens het Suikerfeest? Kadir zorgt met zijn halal snacks dat iedereen mee kan eten

Brabantse worstenbroodjes tijdens het Suikerfeest? Kadir zorgt met zijn halal snacks dat iedereen mee kan eten
Kadir in de testfase van zijn halal-worstenbroodjes
Bron: Mark Bolk

Vandaag begint Eid al-Fitr, oftwel het Suikerfeest. En dat betekent voor veel mensen: samen zijn én samen eten. De Brabantse Kadir Ahmed probeert daar een rol in te spelen met zijn Kadir's snacks. "Happy halal voor iedereen."

Denk je aan Brabant, dan denk je aan worstenbroodjes, weet ook de van oorsprong Somalische Kadir Ahmed, die in Den Bosch opgroeide. Vroeger kwam hij ze vaak genoeg tegen op kinderfeestjes, als traktaties op school of tijdens een dagje weg. Maar als moslim 'hapte hij dan mis' zoals hij het zelf omschrijft.

'Ik wilde ook'

"Tijdens de kerstbrunch en -diner op school zag ik mijn vriendjes worstenbroodjes eten. Ik had zoiets van: ja, maar dit wil ik ook", vertelt Kadir. "Het zorgde er ook voor dat ik het gevoel had dat ik erbuiten viel, dat ik niet mee kon doen." Als moslim moet je halal eten. Varkensvlees, dat in worstenbroodjes zit, is dat niet.

"Al moslim krijg je van jongs af aan mee dat je halal eet, al snap je als kind misschien niet helemaal waarom", legt Kadir uit. Zijn Nederlandse vriendjes en vriendinnetjes hadden er begrip voor als hij niet alles mee kon eten. "Maar toch had ik vaak het gevoel: waarom jullie wel en ik niet? Waarom is dit er nog niet voor mij?"

Vraag om halal saucijzenbroodjes

Eten verbindt, vindt Kadir, en dan is het ook fijn om alles samen te kunnen eten. Maar pas jaren later kwam hij op het idee om niet-halal producten, zoals worstenbroodjes, voor iedereen beschikbaar te maken.

"Ik werkte bij de klantenservice van Bakkersland (een industrieel bakkersbedrijf, red.) en kreeg de vraag of we halal saucijzenbroodjes hadden. Toen ik daarmee naar mijn baas ging, zei hij: 'Kadir, richt je op brood, we doen niet aan halal.' Maar het gevoel dat ik als kind had, dat gemis, dat bleef aan me knagen."

Bekijk ook

'Brabants worstenbroodje evenaren'

Zo ontstond het idee om aan de slag te gaan met een halal worstenbroodje. Maar dat ging niet zonder slag of stoot: Kadir was een jaar bezig met het zoeken naar de goede samenstelling voor het deeg en de juiste kruidenmix voor in het gehakt. En werken met rundvlees, wat Kadir gebruikt, gaat anders dan met varkensvlees. "Dat laatste kan een stuk meer aan."

Vergelijkingsmateriaal op het gebied van smaak had hij zelf niet, want een traditioneel worstenbroodje - meestal gemaakt met varkensgehakt, en anders niet halal geslacht vlees - had hij natuurlijk nog nooit geproefd. Dus om de juiste smaak te creëren, kreeg hij hulp van anderen. "Het is echt een specifieke smaak, het was onze uitdaging om het Brabantse worstenbroodje te evenaren."

Hulp van moeder

Met het vinden van de juiste kruidenmix heeft, naast kruidenbedrijf Verstegen, vooral Kadirs moeder geholpen. "Die weet alles van smaken en proeven", vertelt Kadir.

Dat terwijl ze in eerste instantie niet enthousiast was over het idee. "Ze had zoiets van: 'Maak gewoon je studie af en hou op met dat worstenbrood.' Ze begreep niet zo goed wat ik aan het doen was." Maar uiteindelijk ging ook zij erin mee. "Ze zei: 'Je bent zo eigenwijs, ik ga toch maar helpen", zegt Kadir lachend.

Groot verschil

Al lijkt het kunnen eten van een worsten- of frikandelbroodje misschien klein, volgens Kadir kan het een groot verschil maken.

"Het doet mensen enorm veel dat ze het nu ook kunnen eten", merkt Kadir. "Je zorgt met een klein product dat mensen eindelijk kunnen mee-eten, dat ze denken: het is er nu eindelijk ook voor ons."

Steeds meer halal

En dat is belangrijk, want er zijn steeds meer mensen in Nederland die halal eten. In 2023 was 6 procent van de Nederlandse bevolking moslim.

Dat is ook terug te zien in de supermarkten. Er zijn steeds vaker halal-vakken en volgens cijfers van onderzoeksbureau Circana is de omzet van halal-producten in 2024 in 3 jaar tijd verdubbeld: van 23,2 miljoen euro in 2021 naar 53,4 miljoen in 2024. Daarbij zijn het niet alleen moslims, maar ook niet-Islamitische mensen die halal kopen, bijvoorbeeld als ze stoppen met het eten van varkensvlees.

'Zowel Fatima als Dirk-Jan'

Dat ziet Kadir ook weer terug in zijn klanten. "Het is niet alleen een Fatima of Kadir die het koopt, maar ook een Dirk-Jan of een Fleur. Iedereen heeft tegenwoordig wel een schoondochter of -zoon, vriend, buurman of -vrouw die halal eet, en iedereen wil ook voor hen iets op tafel kunnen zetten. Daardoor verkopen we niet alleen veel met Suikerfeest of tijdens de ramadan, maar ook met kerst of Pasen." Vorig jaar verkocht Kadir in totaal 1,7 miljoen snacks.

"Er komen steeds meer mensen uit verschillende landen naar Nederland, en daardoor zie je steeds meer verschillend eten, en meer mensen die halal eten. Tegelijkertijd is er in Nederland nog veel onwetendheid over halal." Al ziet Kadir dat wel langzaam veranderen. "We zijn er nog niet helemaal, maar langzaam gaan we vooruit. In Deurne, waar onze bakkerij laatst geopend is, wisten ze eerst niet eens wat halal was. En nu zijn ze hartstikke positief."

Bekijk ook

Geen niche

"Het wordt nog vaak gezien als een niche", gaat Kadir verder. "Als een hype die weer voorbij gaat. Maar het is juist iets wat de komende jaren alleen nog maar blijft groeien. En hoe fijn is het dan dat we kunnen helpen om het voor mensen beschikbaar te maken?"

"Het gaat erom dat iedereen mee kan eten, want iedereen kan het eten, ook als je niet alleen halal eet. Vandaar dat mijn slogan ook is: eten dat je deelt is twee keer zo lekker."

'Eten waar je blij van wordt'

Waar het begon met puur Brabantse worstenbroodje, heeft Kadir nu ook saucijzen- en frikandelbroodjes en bapao in de supermarkten liggen. En er komt nog meer aan. Maar wat precies blijft nog even geheim, laat Kadir weten.

"Onze missie is om mensen en culturen samen te brengen met eten waar je blij van wordt. Als ik daaraan bij kan dragen met mijn eten, vind ik dat mooi", sluit Kadir af.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Nederlandse hulpverleners staan klaar voor Myanmar na aardbeving: 'Alle politieke lijntjes vervallen'

Hulpverleners zijn hard bezig overlevenden te redden in Myanmar na de aardbeving. Ook een Nederlands team met reddingshonden staat klaar om het land, dat midden in een burgeroorlog zit, te helpen. "Ter plaatsen zullen we zien met wie we gaan samenwerken."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant