Woorden als relaxed, awkward of sick hoor je misschien steeds vaker voorbij komen. Soms lijkt de Engelse taal de Nederlandse over te hebben genomen. Maar dat soort invloeden uit andere talen zijn van alle tijden, zeggen experts. We leggen uit hoe het zit.

"Het aantal Engelse leenwoorden neemt al lange tijd toe", zegt hoogleraar historische Nederlandse taalkunde Nicoline van der Sijs. "Maar het is de laatste 10 jaar aan het versnellen."

Kranten en officiële media

Van der Sijs verzamelt bij het Instituut van de Nederlandse taal ook neologismen, oftewel nieuwe woorden. "Ze lijken steeds meer door te dringen. Eerder werden ze al gebruikt, maar je ziet ze ook steeds meer in kranten en officiële media terechtkomen." De hoogleraar heeft zelf geteld hoe vaak het voorkwam in kranten, en vergeleek 1994 met 2022.

"In officiële kranten is het verdriedubbeld", zegt Van der Sijs. "En dat betekent dat het in het echte taalgebruik waarschijnlijk nog veel meer is. Kranten gebruiken namelijk uit zichzelf wat conservatievere taal."

Vernederlandsen

Hoewel veel mensen het misschien zorgelijk vinden dat de taal zo verandert, heeft Van der Sijs dat niet. "We integreren de woorden heel goed in het Nederlands en veel verdwijnen vaak ook weer." En dat gebeurt op verschillende manieren. "Je maakt van een Engels woord een verkleinwoord, je verbuigt en vervoegt het. Je maakt het helemaal Nederlands. En dan is het eigenlijk geen Engels leenwoord meer", legt ze uit.

En ze verdwijnen dus ook heel snel. "Vaak duiden ze iets aan wat na een tijd alweer weg is, of omdat we ze gewoon niet meer leuk vinden om te gebruiken." De woorden raken dan dus uit de mode.

Engels in plaats van Frans

Daarnaast benadrukt ze dat leenwoorden hebben eigenlijk van alle tijden is. "We hebben Latijnse leenwoorden gehad uit de Romeinse tijd. Tussen de 13de en 19de eeuw hebben we veel Franse woorden geleend. En nu is het Engels", zegt de hoogleraar. "Dat was nooit een probleem."

Zo was Frans een taal van cultuur, politiek en wetenschap tot de 19de eeuw. "Hogere standen in Nederland spraken Frans, er was een Franse school. Het was een belangrijke taal om je mee te uiten in Europa. En dat heeft het Engels nu eigenlijk overgenomen van het Frans."

Massamedia

Dat weet ook hoofdredacteur Ton den Boon van de Dikke Van Dale. "Sinds de Tweede Wereldoorlog zijn we cultureel erg onder invloed van het Angelsaksische taalgebied komen te staan. Dat heeft te maken met de bevrijding van Europa door de Engelsen en Amerikanen", legt hij uit.

"En massamedia zoals films, radio en popmuziek hebben we ook uit het Engelse taalgebied overgenomen. Dat zorgt ervoor dat we tegenwoordig veel kijken naar dat gebied als we ons cultureel willen laten beïnvloeden."

Modewoorden

Den Boon heeft zelf geen bezwaren tegen Engelse leenwoorden. "Zeker niet als we daar geen goed Nederlands alternatief voor hebben. Maar ik vind het wel prettig om toch te zoeken naar Nederlandse woorden. En vaak kun je woorden ook heel goed vertalen, wat natuurlijk ook gebeurt. Een memory card is ook een geheugenkaart geworden."

En dat laatste is volgens hem nog een voorbeeld dat echt niet alle Engelse leenwoorden here to stay zijn. "Het zijn vaak toch modewoorden die eventjes gangbaar zijn of die bij een technologie horen. En die verdwijnen of vernederlandsen", zegt hij. "En dat is toch ook een prettige constatering."

In Berlicum werd afgelopen maand verhit gesproken over een mogelijk azc, met een intimiderend protest tijdens een raadsvergadering als kookpunt. Het plan lijkt hierna in de koelkast gezet: is de gemeenteraad gezwicht voor geweld? "Het is heel complex."

Om het overvolle stroomnetwerk te ontlasten, wordt gezocht naar creatieve oplossingen. Minister Sophie Hermans en staatssecretaris Chris Jansen sluiten vandaag een 'netcongestiedeal' met de ov-sector om netcongestie tegen te gaan.

Elektrische auto's, zonnepanelen, warmtepompen: ons stroomnetwerk is overvol. Netcongestie wordt dat genoemd.

File op het net

"We kunnen spreken van file op het elektriciteitsnet", zegt energieanalist Sanne de Boer van de Rabobank. "Vergelijk het met de de snelweg. Als iedereen tegelijk wil invoegen, dan kan dat niet."

"Hetzelfde gebeurt op het stroomnet. De afgelopen jaren heeft iedereen meer elektriciteit verbruikt, en vaker op hetzelfde moment. Dat past niet."

Deal met de ov-sector

Om deze zogenoemde netcongestie te bestrijden, is de komende 15 jaar een investering van 195 miljard euro nodig, volgens het Rijk. In de tussentijd wordt er gezocht naar creatieve oplossingen.

Minister Sophie Hermans van Klimaat en Groene Groei en staatssecretaris Chris Jansen van Openbaar Vervoer en Milieu sluiten daarom vandaag een 'netcongestiedeal' met de openbaar vervoerssector. Het idee is dat het openbaar vervoer gaat helpen om de druk op het elektriciteitsnet te verminderen.

Efficiënter gebruikmaken van infrastructuur

"Op deze manier kunnen we efficiënter gebruikmaken van de infrastructuur die er al is", legt De Boer uit. "Openbare vervoersbedrijven maken gebruik van hun eigen elektriciteitsnetten. Op sommige momenten zijn die kabels hard nodig, bijvoorbeeld in de ochtend- en avondspits", legt ze uit.

"Maar wanneer er minder openbaar vervoer rijdt, kunnen de kabels gebruikt worden om auto's of elektrische bussen op te laden. Hier hoef je dus geen extra kabels voor in de grond te leggen."

Idee op een bierviltje

Het Rotterdamse ov-bedrijf RET is al volop bezig met duurzaam gebruik van energie. "Naast het delen van ons stroomnet, hebben we nu ook een batterij in de buurt van de Erasmusbrug geplaatst", vertelt technicus Leo Vliegenthart van de RET.

"5 jaar geleden heb ik het idee op een bierviltje geschreven. Het woord 'netcongestie' bestond toen nog niet eens."

Batterij die werkt als powerbank

"Op het moment dat er een tram voorbij rijdt, en die remt, dan levert die tram energie terug aan de batterij. De batterij wordt op deze manier continu opgeladen en werkt kostenefficiënt", legt Vliegenthart uit. "De batterij fungeert als powerbank."

De opgeslagen stroom kan weer gebruikt worden om andere voertuigen op te laden. "Op deze manier proberen wij de 'file' op het stroomnet te omzeilen en dragen wij 20 tot 25 procent bij aan de laadsector van Rotterdam."

Alleen geschikt voor kleine hoeveelheden

Maar ondanks de voordelen van zo'n batterij blijft energieanalist De Boer sceptisch. "Batterijen zijn zeker functioneel", zegt ze. "Maar ze nemen ook veel ruimte in."

"Bovendien zijn batterijen alleen geschikt om kleine hoeveelheden energie voor korte tijd op te slaan", vervolgt ze. "Helaas kunnen we de overtollige zonnestroom van de zomer niet bewaren tot aan de winter."

Klein deel van de oplossing

Volgens De Boer is het getekende convenant tussen het Rijk en de ov-sector niet de hele oplossing voor netcongestie. "We moeten niet verwachten dat we hierdoor uit de problemen zijn. Het is ook nodig om de netten te verzwaren, maar dit kost veel tijd en geld."

"Slimmer gebruikmaken van de infrastructuur die we hebben, is een 'no-brainer'. Maar het blijft een klein deel van de oplossing."