radio LIVE
meer NPO start
  1. Homepage
  2. Sick, nice en stoked: hoe we in Nederland steeds meer Engelse woorden zijn gaan gebruiken

Sick, nice en stoked: hoe we in Nederland steeds meer Engelse woorden zijn gaan gebruiken

  1. 11-08-2023 17:11
  2. Binnenland
  3. Auteur: Fons Assen
Sick, nice en stoked: hoe we in Nederland steeds meer Engelse woorden zijn gaan gebruiken
Foto van Engelse les ter illustratie
Bron: ANP

Woorden als relaxed, awkward of sick hoor je misschien steeds vaker voorbij komen. Soms lijkt de Engelse taal de Nederlandse over te hebben genomen. Maar dat soort invloeden uit andere talen zijn van alle tijden, zeggen experts. We leggen uit hoe het zit.

"Het aantal Engelse leenwoorden neemt al lange tijd toe", zegt hoogleraar historische Nederlandse taalkunde Nicoline van der Sijs. "Maar het is de laatste 10 jaar aan het versnellen."

Kranten en officiële media

Van der Sijs verzamelt bij het Instituut van de Nederlandse taal ook neologismen, oftewel nieuwe woorden. "Ze lijken steeds meer door te dringen. Eerder werden ze al gebruikt, maar je ziet ze ook steeds meer in kranten en officiële media terechtkomen." De hoogleraar heeft zelf geteld hoe vaak het voorkwam in kranten, en vergeleek 1994 met 2022.

"In officiële kranten is het verdriedubbeld", zegt Van der Sijs. "En dat betekent dat het in het echte taalgebruik waarschijnlijk nog veel meer is. Kranten gebruiken namelijk uit zichzelf wat conservatievere taal."

Bekijk ook

Vernederlandsen

Hoewel veel mensen het misschien zorgelijk vinden dat de taal zo verandert, heeft Van der Sijs dat niet. "We integreren de woorden heel goed in het Nederlands en veel verdwijnen vaak ook weer." En dat gebeurt op verschillende manieren. "Je maakt van een Engels woord een verkleinwoord, je verbuigt en vervoegt het. Je maakt het helemaal Nederlands. En dan is het eigenlijk geen Engels leenwoord meer", legt ze uit.

En ze verdwijnen dus ook heel snel. "Vaak duiden ze iets aan wat na een tijd alweer weg is, of omdat we ze gewoon niet meer leuk vinden om te gebruiken." De woorden raken dan dus uit de mode.

info

Podcast

De rubriek 'Feit of Fictie?' is nu ook te beluisteren als podcast.

Engels in plaats van Frans

Daarnaast benadrukt ze dat leenwoorden hebben eigenlijk van alle tijden is. "We hebben Latijnse leenwoorden gehad uit de Romeinse tijd. Tussen de 13de en 19de eeuw hebben we veel Franse woorden geleend. En nu is het Engels", zegt de hoogleraar. "Dat was nooit een probleem."

Zo was Frans een taal van cultuur, politiek en wetenschap tot de 19de eeuw. "Hogere standen in Nederland spraken Frans, er was een Franse school. Het was een belangrijke taal om je mee te uiten in Europa. En dat heeft het Engels nu eigenlijk overgenomen van het Frans."

Bekijk ook

Massamedia

Dat weet ook hoofdredacteur Ton den Boon van de Dikke Van Dale. "Sinds de Tweede Wereldoorlog zijn we cultureel erg onder invloed van het Angelsaksische taalgebied komen te staan. Dat heeft te maken met de bevrijding van Europa door de Engelsen en Amerikanen", legt hij uit.

"En massamedia zoals films, radio en popmuziek hebben we ook uit het Engelse taalgebied overgenomen. Dat zorgt ervoor dat we tegenwoordig veel kijken naar dat gebied als we ons cultureel willen laten beïnvloeden."

Modewoorden

Den Boon heeft zelf geen bezwaren tegen Engelse leenwoorden. "Zeker niet als we daar geen goed Nederlands alternatief voor hebben. Maar ik vind het wel prettig om toch te zoeken naar Nederlandse woorden. En vaak kun je woorden ook heel goed vertalen, wat natuurlijk ook gebeurt. Een memory card is ook een geheugenkaart geworden."

En dat laatste is volgens hem nog een voorbeeld dat echt niet alle Engelse leenwoorden here to stay zijn. "Het zijn vaak toch modewoorden die eventjes gangbaar zijn of die bij een technologie horen. En die verdwijnen of vernederlandsen", zegt hij. "En dat is toch ook een prettige constatering."

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Kersentelers zijn bang voor minder oogst door suzuki-fruitvlieg: 'Het is 2 voor 12'

  1. 06-05-2025 06:30
  2. Binnenland
  3. Auteur: Merel Driessen
Kersentelers zijn bang voor minder oogst door suzuki-fruitvlieg: 'Het is 2 voor 12'
Kersenteler Arie Hakkert maakt zich zorgen om zijn oogst
Bron: EenVandaag

Nederlandse kersentelers maken zich zorgen om hun oogst dit jaar. Ze zijn bang dat die ten onder gaat aan de 'suzuki-fruitvlieg'. De oogst is volgens de telers nog te redden, maar dan moet het gewilde bestrijdingsmiddel wel op tijd goedgekeurd worden.

De kersentelers wachten op een verlossend bericht van landbouwminister Femke Wiersma. Zij moet bepalen of gebruik van het bestrijdingsmiddel Tracer dit jaar wordt toegestaan, En dat wordt nog spannend, want toenmalig minister Piet Adema zei vorig jaar dat het toen de laatste keer was dat een uitzondering gemaakt werd voor het bestrijdingsmiddel.

Al 10 jaar uitzondering

Het bestrijdingsmiddel Tracer is namelijk nog altijd niet goedgekeurd door het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb). Die instantie beoordeelt of een bestrijdingsmiddel gebruikt mag worden.

Zolang het Ctgb zijn oordeel nog niet heeft gegeven, kan de verantwoordelijk minister een vrijstelling voor gebruik geven. En dat gebeurt in dit geval al 10 jaar op rij.

Bekijk ook

Perfect jaar voor kersen

Kersenteler Arie Hakkert uit de Betuwe vertelt dat het tot nog toe een perfect jaar is voor de kersenteelt: "We hebben prachtig weer gehad in de bloeiperiode. Weinig nattigheid en de temperatuur was goed. Dus we verwachten een goede oogst dit jaar."

Volgens Arie is de ideale temperatuur voor de kers tussen de 20 en 25 graden. De kersen hangen er nu nog groen bij, maar uiteindelijk krijgen ze de bekende rode kleur. "We hopen half juni te beginnen met oogsten. De kersen zullen waarschijnlijk begin juni een gele kleur krijgen en gaan dan over naar rood."

Suzuki-fruitvlieg

Maar ondanks dat het zo'n goed jaar is voor de kers, is Arie bang voor zijn oogst. De Nederlandse kers heeft er sinds een jaar of 10 namelijk een nieuwe vijand bij: de suzuki-fruitvlieg. Een beestje dat oorspronkelijk afkomstig is uit Zuidoost-Azië en in 2008 voor het eerst werd opgemerkt in Europa.

Vooral kersentelers hebben last van de fruitvlieg. "Deze fruitvlieg kan door de schil van het fruit kruipen en legt daar eitjes onder. Daar komen larven uit die de vrucht van binnenuit opeten. Vervolgens gaat de vrucht rotten en is die onverkoopbaar", legt onderzoeker Herman Helsen uit.

Kersentelers zijn bang voor verlies oogst door suzuki-vlieg: 'Het is 2 voor 12'

Net niet voldoende

Kersenteler Arie gebruikt nu een speciaal net om de fruitvliegjes buiten te houden: "Het is een heel fijnmazig net waar in principe geen vliegjes doorheen kan komen. Het hele veld moet ermee worden ingepakt."

Maar alleen een net is niet voldoende, vertelt hij: "De suzuki-fruitvlieg is zo klein dat het 'm toch lukt om ergens binnen te komen. Bovendien moeten we nog steeds zelf bij de kersen kunnen. Dus als het net omhoog gaat of waait, gaat de fruitvlieg ook naar binnen."

Wesp tegen vlieg

In een lab van de Wageningen University & Research (WUR) wordt daarom gewerkt aan een andere oplossing, namelijk de sluipwesp. Dat is een natuurlijke vijand van de suzuki-fruitvlieg, vertelt onderzoeker Helsen. "De sluipwesp legt haar eieren in de larven van de suzuki-fruitvlieg en kan zo de enorme toename verminderen."

Toch is de sluipwesp vooralsnog geen vervanging voor het bestrijdingsmiddel. "We hebben er nu enkele honderden, daar kunnen we de oogst niet mee redden", zegt Helsen. En dus wacht kersenteler Arie in spanning af op het besluit van Landbouwminister Wiersma. "Als we het middel niet meer krijgen, dan is het einde kersenteelt. Het is echt twee voor twaalf."

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Israël wil noodhulp in Gaza zelf gaan regelen: 'Probeert internationale gemeenschap buitenspel te zetten'

  1. 05-05-2025 18:56
  2. Buitenland

De nood is hoog in Gaza: omdat de grenzen al 2 maanden worden dichtgehouden door Israël is er een groot tekort aan voedsel, schoon water en medische hulp. Israël zou nu tóch hulp willen toelaten, maar alleen niet meer via internationale hulporganisaties.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant