De overheid moet bepalen voor welke beroepen we ons geen personeelstekort kunnen veroorloven. En jongeren stimuleren juist voor die vakken te kiezen. Dat wil het Sociaal en Cultureel Planbureau. "Een aantal beroepen is niet essentieel."

De krapte op de arbeidsmarkt is problematisch en neemt tot 2040 alleen maar toe, verwacht het SCP. Directeur Karen van Oudenhoven vindt dat de overheid bepaalde beroepen aantrekkelijker moet maken. Ze is ook kritisch op kabinetsplannen zoals de voltijdbonus en de bijna gratis kinderopvang.

Arbeidsmarkt wordt nog krapper

Van Oudenhoven verwacht dat demografische ontwikkeling bepalend wordt voor hoe de arbeidsmarkt zich ontwikkelt. "Het is een groot probleem. Tussen 2000 en 2022 is de beroepsbevolking met 76.000 personen per jaar toegenomen."

"De komende jaren gaat dat nog redelijk, maar daarna stokt de groei tot 0 personen per jaar in 2040. Ik denk dat het realistisch is om ervan uit te gaan dat niet al die krapte op te lossen is. Het kabinet moet nadenken over wat ze belangrijk vindt voor de samenleving."

Bekijk ook

'Investeer waar problemen het grootst zijn'

Het SCP denkt dat we er rekening mee moeten houden dat de krapte op de arbeidsmarkt nog jaren aanhoudt. "Als je ergens niet in investeert, als je niet kiest voor het onderwijs, betekent dat iets voor toekomstige generaties opgeleide kinderen."

"Als je niet kiest voor technisch personeel om de energietransitie te begeleiden, betekent dat iets voor de klimaatcrisis. Er moeten keuzes gemaakt worden om ervoor te zorgen dat daar waar de problemen het grootst zijn, geïnvesteerd wordt in personeel."

Naar de supermarkt in plaats van laten bezorgen

De SCP-directeur stelt ter discussie welke beroepen we ècht nodig hebben. "Je kunt nadenken over beroepen die niet nodig zijn. Als ik 's avonds honger heb, kan ik eten online bestellen en dan komt iemand op een scooter het langsbrengen."

"Ik kan ook nog even naar de supermarkt lopen om die maaltijd op te halen. Als je goed kijkt zijn er best een aantal beroepen die niet-essentieel zijn. Het verdwijnen van die beroepen heeft minder impact op het leven van burgers."

Bekijk ook

Maximum aantal studenten

Volgens Van Oudenhoven begint dat al bij de selectie voor opleidingen. "Er wordt op dit moment ook wel nagedacht over hoe je keuzevrijheid kunt combineren met iets meer sturen van mbo'ers en hbo'ers die richting afstuderen gaan, richting kansrijke beroepen."

Wat betreft het SCP zou het instellen een maximum aantal studenten voor bepaalde studies vaker ingezet kunnen worden om dit doel te bereiken.

Kritiek op gratis kinderopvang

Het huidige kabinet wil de krapte op de arbeidsmarkt tegengaan met een aantal financiële prikkels om mensen meer uren te laten werken. Het SCP vraagt zich af of deze maatregelen zin hebben.

Eerder sprak het SCP zich in EenVandaag kritisch uit over het kabinetsplan voor bijna gratis kinderopvang. De verwachting is niet dat ouders hierdoor daadwerkelijk meer uren gaan werken. Verder zouden de wachtlijsten voor kinderopvang langer worden, waardoor ouders hun kinderen juist meer thuis moeten houden.

Bekijk ook

Mantelzorg

Ook mantelzorg gaat steeds meer van Nederlanders vragen, verwacht Van Oudenhoven. Zij vraagt zich af er nog veel rek zit in het aantal uren die mensen werken.

"Het RIVM voorspelde in 2020 dat richting 2040 de vraag naar mantelzorg met 70 procent toeneemt. Omdat mensen meer zijn gaan werken, met name vrouwen, komt een groot deel van de mantelzorg terecht bij mensen die werken."

Voltijdbonus helpt niet

Een ander kabinetsplan is de voltijdbonus. Hiermee moeten mensen gestimuleerd worden voltijd te werken in plaats van deeltijd, met name in de zorg en het onderwijs. Van Oudenhoven is ook daar kritisch over: "Als je kijkt naar het leven van mensen, is uiteindelijk geld niet de belangrijkste factor. Dat blijkt ook uit onderzoek van het SCP."

"Als je moeder ineens zorg nodig heeft of je kinderen kunnen niet naar de opvang, dan kan je een bonus krijgen, maar maak je toch de keuze om er te zijn voor je familie. Het is niet zo dat geld helemaal niet nuttig is, maar afgelopen periode zijn financiële prikkels ingevoerd waarvan je je kunt afvragen of die het gewenste effect hebben."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.