'Onruststokers' beter kunnen aanpakken, dat is wat de Algemene Schoorsteenvegers Patroon Bond wil. Vandaag vragen ze in een brandbrief aan de Tweede Kamer voor meer bevoegdheden om verkeerde houtstook tegen te gaan.

"Veel mensen stoken op de verkeerde manier," legt de 29-jarige Nino van Dam uit. Hij is al vanaf zijn 16e schoorsteenveger. "Het is het mooiste vak wat er is. Ik ben gek op houtstook, vuur en alles wat daarmee te maken heeft."

Gevaarlijke situaties

Juist vanwege zijn liefde voor houtstook vraagt Van Dam nu samen met zijn collega's de Tweede Kamer om hulp. Volgens hem zijn er teveel mensen die niet weten wat ze aan het doen zijn. "Deze onruststokers verpesten het voor de anderen."

"We zien regelmatig dat mensen nat hout, geverfd hout of zelfs afvalhout verbranden. Dat is ronduit gevaarlijk. Of ze gebruiken oude kachels en de verkeerde technieken, waardoor er veel roet en fijnstof vrij komt. Dit is niet alleen schadelijk voor het milieu, maar vergroot ook het risico op schoorsteenbranden."

Brandbrief

In de brandbrief pleiten schoorsteenvegers voor strengere regelgeving. "Wij komen jaarlijks bij klanten thuis, maar op dit moment kunnen we weinig doen om slecht stookgedrag aan te pakken," zegt Van Dam.

Hij gaat verder: "Er zou een systeem moeten komen waarbij we mensen niet alleen adviseren, maar waar ook consequenties aan vastzitten als mensen verkeerd blijven stoken."

Duitsland als voorbeeld

De Algemene Schoorsteenvegers Patroon Bond (ASPB) denkt aan boetes of zelfs een stookverbod voor ernstige gevallen, zoals in Duitsland. "Daar kunnen schoorsteenvegers bewoners verplichten om aanpassingen te doen", vertelt Van Dam.

Pas wanneer een kachel voldoet aan de regels, krijgt de bewoner opnieuw toestemming om te stoken, voegt hij eraan toe. "In Nederland kan in principe iedereen een kachel installeren en gebruiken zonder enige controle. Je kunt zelfs een oud olievat ombouwen tot kachel en niemand die daar iets van zegt. Wie gaat dat controleren?"

Meldpunt voor onruststokers

Nu vindt Van Dam niet dat het Duitse model een-op-een moet worden overgenomen. "Duitsers zitten toch wel wat anders in elkaar dan Nederlanders. Duitsers zijn gezagsgetrouwer, maar Nederlanders laten zich niet zomaar iets vertellen."

De schoorsteenveger wil daarom geen strenge handhaver worden, maar een rol spelen in de signalering. "Als wij constateren dat iemand herhaaldelijk verkeerd stookt, moet dit gemeld kunnen worden bij een overheidsinstantie die dan verdere stappen onderneemt." Van Dam en zijn collega's pleiten daarom voor een meldpunt. "Anders blijven we tegen dezelfde problemen aanlopen: luchtvervuiling, overlast en brandgevaar."

Allemaal stoken op z'n Zwitsers

Met deze maatregelen hoopt Van Dam een totaalverbod op houtstook in de toekomst te voorkomen. In Utrecht wordt zo'n totaalverbod overwogen, maar dat vindt hij een te rigoreuze maatregel. In plaats van praten over een algeheel verbod, wil Van Dam liever aan de slag met betere voorlichting voor het stoken van hout.

"Veel mensen weten helemaal niet dat hout een vochtigheidsgraad lager dan 20 procent moet hebben. Iets wat je heel eenvoudig kan meten met een hydrometer. En weinig mensen kennen de Zwitserse aansteekmethode waarbij het hout van boven naar beneden opbrandt in plaats van andersom. Dat is veel schoner en efficiënter dan de traditionele methode. Maar dat is in Nederland nog lang niet algemeen bekend."

Problematisch stookgedrag

Meteoroloog Bert Heusinkveld vindt de oproep van de schoorsteenvegers een stap in de goede richting. "Nederland heeft zich gecommitteerd aan strengere EU-normen voor luchtkwaliteit in 2030. Maar als we zo doorgaan, halen we die niet."

Het stookgedrag in Nederland is ronduit problematisch, stelt de onderzoeker luchtkwaliteit aan de Wageningen University & Research (WUR). "En de situatie wordt alleen maar erger door ongereguleerde verbrandingsmethoden, zoals vuurkorven en houtgestookte hottubs. Mensen hebben weinig kennis over hoe ze schoner kunnen stoken, en zelfs als ze die kennis wel hebben, wordt die lang niet altijd toegepast."

Hoge gezondheidsrisico's

Meer voorlichting en betere controle zijn volgens Heusinkveld dus hard nodig. Hij spreekt over immense gezondheidsrisico's door de langdurige blootstelling aan fijnstof. Dit leidt volgens de onderzoeker tot longkanker, ademhalingsproblemen en vroegtijdige sterfte.

"De uitstoot van fijnstof door houtverbranding is bijna drie keer hoger dan die van al het wegverkeer. Dat komt omdat we wél streng reguleren hoeveel auto's mogen uitstoten, maar de houtstook grotendeels ongemoeid hebben gelaten. Het is hoog tijd om die nu eindelijk eens serieus te nemen."

Staatssecretaris ziet niets in meldpunt

De staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat Chris Jansen laat in een reactie weten dat hij vindt dat de voorgestelde maatregelen te ver ingrijpen op de privacy van mensen. "Het initiatief van de Algemene Schoorsteenvegers Patroon Bond reikt tot in de woonkamer van mensen met strafmaatregelen erbij. Dat ga ik niet doen. Ik investeer liever in het verbeteren van de Stookwijzer en in landelijke campagnes om mensen bewuster te maken van de schadelijke gezondheidseffecten van houtstook."

Bovendien is overlast door houtstook volgens de staatssecretaris een lokaal probleem dat ook om lokale oplossingen vraagt. "Een oplossing die voor een grote stad werkt, is mogelijk niet geschikt voor een landelijke gemeente of voor het landelijk gebied. De Rijksoverheid ondersteunt daarom de gemeenten in dit dossier, om lokaal de afweging te maken welke maatregelen te treffen."

Apple en Meta krijgen van de Europese Commissie samen een boete van zo'n 700 miljoen euro voor het overtreden van de Digital Markets Act. Deze wet richt zich op techbedrijven die zo groot zijn dat ondernemers en consumenten bijna niet zonder hen kunnen.

Het geplande topoverleg in Londen tussen de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Oekraïne over het beëindigen van de oorlog tussen Oekraïne en Rusland is tot op het laatste moment uitgesteld.

Het overleg van vandaag ging wel door, maar zonder de ministers van Buitenlandse Zaken van de meeste landen. De Oekraïense ministers van Buitenlandse Zaken en Defensie namen wél deel aan de gesprekken. Zij reisden af naar Londen om zich, volgens presidentieel stafchef Andriy Jermak, in te zetten voor 'een compleet en onvoorwaardelijk staakt-het-vuren als eerste stap op weg naar een oplossing'.

Wat betekent dit voor Oekraïne?

"Eigenlijk is dit weer een stap in een behoorlijk schimmig proces waarin Oekraïne en Rusland beide proberen te doen alsof ze echt vrede willen om op die manier de Amerikanen aan boord te houden", zegt Oost-Europa expert van Instituut Clingendael Bob Deen.

De onderhandelingen vinden plaats terwijl Rusland recent, ook tijdens het paasbestand, meerdere drone-aanvallen uitvoerde. "Ze zijn erg bezig met naar elkaar te wijzen. De Oekraïners zeggen: de Russen willen helemaal geen vrede, die blijven gewoon aanvallen, zelfs tijdens het staakt-het-vuren. En de Russen proberen zo redelijk mogelijk over te komen naar de Amerikanen met allemaal eisen die voor Oekraïne eigenlijk onbespreekbaar zijn."

'Diefstal van Oekraïnes grondgebied'

Een van de eisen van Rusland is dat Oekraïne de Krim 'inlevert'. En dat is vernederend, zegt Deen. "Het moeten opgeven van de Krim is eigenlijk voor geen enkele Oekraïense president acceptabel. Dat kan je ook niet aan de Oekraïense bevolking uitleggen. Het lijkt alsof deze deal bewust geformuleerd is zodat Zelensky het er mee eens moet zijn."

"Wat er nu op tafel ligt is een 'typisch Russische geste', waarin je eigenlijk onredelijk veel claimt en daarna redelijk probeert over te komen door te zeggen dat je alleen maar wilt houden wat je al bezet hebt", gaat de expert verder. "Maar eigenlijk blijft het nog steeds diefstal van Oekraïens grondgebied."

Amerika gefrustreerd

Niet alleen met de deal, maar ook met hun afwezigheid wil vooral de Verenigde Staten een statement maken. Zo benadrukt Amerika-verslaggever Tom van 't Einde het belang van de afwezigheid van de Amerikaans minister van Buitenlandse Zaken, Marco Rubio.

"De Amerikanen zijn echt ontzettend gefrustreerd dat er zo weinig ontwikkeling in de onderhandelingen zitten, president Trump voorop", zegt Van 't Einde. "Hiermee willen ze een duidelijk statement naar Oekraïne afgeven. Ze verwachten veel meer beweging vanaf hun kant."

Onredelijke verwachtingen van Trump

President Trump voerde sinds het begin van zijn presidentschap zware druk op het vredesproces. Tijdens zijn campagne zei hij binnen 24 uur een einde aan deze oorlog te willen maken, later stelde hij dit bij naar 100 dagen. "Het was onredelijk om te verwachten dat hij het in 24 uur of 100 dagen zou kunnen beëindigen en daar loopt Trump nu tegenaan", merkt Deen op over de tijdsruk die de president op de onderhandelingen zet.

Van 't Einde vult aan: "Hij wil laten zien aan zijn kiezers dat hij deze oorlog tot een goed einde kan brengen. Of hij daar nou een stuk Oekraïne voor moet opofferen of niet, dat maakt voor hem eigenlijk niet veel uit."

Hoop op beweging

Toch is dit overleg niet geheel zinloos. "Er zit echter wel degelijk beweging in", zegt Deen. "Het is niet alleen maar nep. De Amerikaanse gezant Steve Witkoff is vorige week uit Rusland gekomen met een aantal ideeën waar hij Trump van heeft weten te overtuigen. Die zijn vorige week al aan de Oekraïners en Europeanen gepresenteerd."

"Een staakt-het-vuren zou in het voordeel van Oekraïne zijn. Ze weten dat ze het niet heel lang meer vol kunnen houden, zeker als de Amerikaanse wapenleveringen stoppen", aldus Deen.

Serieuze bedreiging

Van een stop in wapenlevering heeft Oekraïne al eerder last gehad, weet Van 't Einde.

"We moeten het dreigement van Trump dat hij de onderhandelingstafel verlaat heel serieus nemen. Hij heeft al eerder alle steun aan Oekraïne 10 dagen lang stilgezet."

'Beide partijen staan onder druk'

Wat is er dan echt nodig om een einde te maken aan deze oorlog? "De Russen hopen dat ze dit conflict op militaire wijze kunnen beslechten en willen dus iets terug voor een staakt-het-vuren", antwoordt Deen.

"Beide partijen staan onder druk om toch een beetje te bewegen, maar ze zijn nog niet echt klaar voor een duurzame oplossing. Het lijkt er dus op dat ze er deze week niet definitief uit zullen komen", zegt de expert tot slot.