meer NPO start

Scholen en zorginstellingen gaan tóch maar voor commerciële sneltests: personeel valt onnodig uit door lange wachttijd GGD

Scholen en zorginstellingen gaan tóch maar voor commerciële sneltests: personeel valt onnodig uit door lange wachttijd GGD
Juf Gea uit Een kon zich alleen 100 kilometer verderop laten testen
Bron: EenVandaag

Heb je coronaklachten, dan kan het soms dagen duren voor je je bij de GGD kunt laten testen. Scholen en zorginstellingen kunnen hier niet op wachten en kopen daarom commerciële testen in. Dat is goedkoper dan het inhuren van een invaller.

Als een leraar snotterig is, mag hij of zij volgens de RIVM-richtlijnen niet voor de klas en moet zich eerst laten testen. Maar de testuitslag laat soms dagen op zich wachten. De school moet dan vervangers inzetten, maar die zijn niet of nauwelijks te krijgen. Ze zien soms geen andere mogelijkheid dan kinderen naar huis te sturen.

100 kilometer reizen om te kunnen testen

Gea Hatzmaan werkt op basisschool de Schans in het Drentse dorp Een en wilde zich afgelopen zaterdag laten testen vanwege gezondheidsklachten. "Ik belde en dat duurde zo lang. Niemand kon mij helpen." Ze kon niet terecht in Groningen, Assen, Drachten of Emmen. Op zijn vroegst kon zij zich op woensdag laten testen, waarbij ze dan minimaal 100 kilometer moest rijden. "Dat gaan we niet doen", zegt ze.

Om die reden heeft haar basisschool besloten zelf coronatests in te slaan. Directeur bij Openbaar Primair Onderwijs Noordenveld Hans Sijbring: "Leerkrachten worden voor 12.00 uur 's middags getest en krijgen 24 tot 48 uur later de uitslag." Dat is volgens hem sneller dan bij de GGD waar de uitslag soms 48 uur of langer op zich laat wachten. Een test bij de GGD is gratis, bij een commerciële partij betalen scholen ongeveer 225 euro voor een spoedtest.

Invaller is duurder

Dit is een bewuste keuze. "Dat is duur, maar nog altijd goedkoper dan een invaller inhuren voor zo'n 250 euro per dag. Als je al een invaller kan vinden", zegt Sijbring.

De vraag naar invaldocenten is toegenomen laat Mini Schouten weten, directeur van Personeelscluster Oost-Nederland (PON). Zij regelen invaldocenten voor 226 scholen in Oost-Nederland. Zij vreest voor het komende griepseizoen. Doordat docenten thuis zitten is ze bang vaker 'nee' te moeten verkopen aan scholen als zij bellen voor een invaldocent.

Thuiszitten door lange wachttijd

Ook de landelijke zorgorganisatie 's Heeren Loo overweegt haar personeel bij klachten intern te testen op corona. De wachttijd bij de GGD's is zo lang dat personeel soms voor een hele werkweek niet inzetbaar is. Woordvoerder van de zorgorganisatie Willeke van Uden zegt dat ze op dit moment bezig zijn om te kijken of ze hun medewerkers intern kunnen testen.

De zorginstelling wil daarmee de zorg op peil kunnen houden tijdens het aankomende griepseizoen. "Op sommige plekken in Nederland duurt het 3 tot 4 dagen voordat medewerkers een test kunnen afnemen, vervolgens duurt het dan nog 3 dagen tot de uitslag. We hebben nu meer dan 100 medewerkers die meer dan een week thuiszitten."

De Jonge niet enthousiast over sneltests

'Coronaminister' Hugo de Jonge is niet enthousiast over de commerciële testmogelijkheden. "Ze zijn niet allemaal betrouwbaar en er is daarna geen bron- en contactonderzoek", zegt hij.

Maar De Jonge begrijpt wel dat het onderwijs een uitweg zoekt. "Het ligt niet aan de GGD's, dat er wachtlijsten zijn, maar aan te weinig capaciteit bij de labs. Ik hoop zo snel mogelijk dat vitale beroepen sneller terecht kunnen voor een test."

'Coronaminister' Hugo de Jonge vertelt waarom de wachtlijsten bij de GGD lang zijn. Hij is niet enthousiast over de commerciële coronatesten die scholen inslaan.

GGD mág niet opschalen

"We mogen al 1,5 week niet opschalen van het ministerie en daardoor loopt de druk op", zegt woordvoerder Sonja Kloppenburg van het landelijk Coronateam GGD GHOR. "Het is echt aan Hugo de Jonge om bijvoorbeeld leraren voorrang te geven op testen, daar gaan wij niet over", zegt ze. "Het is frustrerend dat het nu lijkt alsof de GGD het weer niet aan kan terwijl dat lang niet altijd zo is."

De GGD laat weten dat ze binnen 24 of 48 uur een uitslag kunnen geven en dit in sommige gevallen langer kan duren. "Dat is inderdaad niet zo snel als sommige commerciële partijen beloven maar waar zij een aantal testen doen per dag doen, doen wij er zo'n 180.000 per week, dat is natuurlijk wel een verschil. We bellen per minuut 60 mensen met een uitslag."

Lees ook

Géén bron- en contactonderzoek

Maar is het wel verstandig om coronatests over te laten aan commerciële partijen? Zorgeconoom Xander Koolman zegt dat er ook een gevaar zit in deze testen. "Het kan zijn dat de testen wat minder goed zijn en het virus zich daardoor blijft verspreiden." Maar bij testen via commerciële partijen is er ook minder grip op de verspreiding van het virus. "Als er een positieve test komt uit een commerciële test, dan is er géén bron- en contactonderzoek zoals bij de GGD."

"Wanneer je bijvoorbeeld als docent belt naar de GGD na een positieve test door een commerciële partij dan pakt de GGD dit niet verder op. Ik zou mij kunnen voorstellen dat deze commerciële testen als een soort screening gebruikt kunnen worden en wanneer je daar positief uitkomt je alsnog naar de GGD gaat."

Bekijk hier de tv-reportage over dit onderwerp.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

EU moet demonstranten in Servië meer steunen, zegt historicus: 'Anders kans dat rechtsstaat verder afbrokkelt'

EU moet demonstranten in Servië meer steunen, zegt historicus: 'Anders kans dat rechtsstaat verder afbrokkelt'
Tienduizenden Serviërs gingen zaterdag de straat op in Belgrado
Bron: ANP/AFP

Al maanden wordt in Servië gedemonstreerd tegen de regering van president Vučić. Ook vandaag gingen tienduizenden mensen de straat op in hoofdstad Belgrado. Intussen houdt Europa zich op de vlakte.

De betogers, onder wie studenten, boeren, veteranen en werknemers, vinden dat de rechts-populistische president Aleksandar Vučić moet aftreden vanwege corruptie en zijn innige band met Rusland.

Treinstation ingestort

De demonstraties begonnen afgelopen november, toen de net verbouwde overkapping van een treinstation in de stad Novi Sad instortte. Daarbij vielen vijftien doden. De overheid moet daar verantwoordelijkheid voor nemen, zeggen de demonstranten.

Toch denkt de autoritaire Vučić er niet over om op te stappen. Hij doet er juist alles aan om zijn positie te behouden. Terwijl de demonstranten vreedzaam protesteren, probeert de regering ze te provoceren en zo geweld uit te lokken, vertelt Balkan-historicus Geert Luteijn.

'Corruptie gaat ver'

"De corruptie van Vučićs regering gaat echt heel ver", zegt Luteijn. "Mensen die bij de overheid werkten toen er in 2023 verkiezingen waren, kregen bijvoorbeeld te horen dat ze ontslagen zouden worden als ze niet op Vučić zouden stemmen." Hij heeft de verkiezingen vervalst, vertelt de historicus.

"En als je wil werken bij een overheidsorganisatie, wordt van je verwacht dat je iets doet voor de partij van de president, de conservatieve SNS." Het overheidsapparaat in Servië is niet onafhankelijk, maar wordt gedomineerd door Vučić en zijn partij, vertelt Luteijn.

Bekijk ook

'Protesten ongekend'

De huidige protesten zijn ongekend groot, zegt de historicus. "Er wordt geschat dat sinds november zo'n 2 miljoen Serviërs hebben deelgenomen aan een protest."

Hoewel er al eerder flink gedemonstreerd werd in het land, zoals in 2.000 toen protesten tot het aftreden van de voormalig president Slobodan Milošević leidden, gingen nooit zoveel mensen tegelijk de straat op. De kans dat er uiteindelijk iets verandert is dan ook groot, denkt Luteijn.

Afzetten niet makkelijk

"De vraag is alleen wanneer en hoe." Vučić afzetten zal nog niet zo makkelijk zijn. "Hij zou nieuwe verkiezingen kunnen uitschrijven en die opnieuw kunnen manipuleren, waardoor de oppositie weer geen kans krijgt." Een goed georganiseerde oppositie is er ook niet, volgens Luteijn.

"Daarnaast krijgt Vučić nog altijd veel steun vanuit het buitenland, ook van de Europese Unie. Servië zit in een vergevorderde toetredingsprocedure tot de EU. Die had allang stilgelegd moeten worden, gezien de ondemocratische manier waarop de regering te werk gaat."

Steun van de EU

Vučić voelt zich gesteund door de EU, die geen afstand neemt. Terwijl de Unie juist meer steun zou moeten uitspreken voor de demonstranten, vindt Luteijn. "Het is overigens niet zo dat dat helemaal niet gebeurt, maar de EU heeft het probleem dat ze niet met één mond spreekt als het om dit soort thema's gaat."

"Er zijn wel Europarlementariërs die kritische vragen hebben gesteld over de huidige situatie in Servië. Tegelijk oefent de Europese Commissie geen druk uit op de regering van het land om te veranderen."

Bekijk ook

Economische belangen

Dit heeft te maken met economische belangen, vermoedt Luteijn. Hij wijst op een lithiumdeal die recent werd gesloten toen de Duitse bondskanselier Olaf Scholz op bezoek was in Belgrado. "Die deal werd bekrachtigd door een vertegenwoordiger van de Europese Commissie. Die lijkt dus graag zaken te doen met Vučić."

Servië is niet het enige land in de Balkan waar het onrustig is, zegt de historicus. "Veel van deze landen hebben autocratische leiders en die kijken met argusogen naar de huidige protesten. Denk aan Viktor Orbán, de minister-president van Hongarije. Hij is een bondgenoot van Vučić."

Tussenkop

De huidige protestbeweging in Servië komt op voor een democratische rechtsstaat, benadrukt Luteijn. "Dus als wij in Europa een functionerende rechtsstaat willen, dan moeten we ook zorgen dat in landen waar die onder druk staat, dat daar daadwerkelijk actie wordt ondernomen wanneer daar protest tegen is."

"We moeten naar die protesten luisteren. En als we dat nalaten, moeten we er rekening mee houden dat die rechtsstaat verder afbrokkelt in de komende jaren."

EU moet demonstranten in Servië meer steunen, zegt historicus

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Minder astma bij kinderen die in de natuur spelen: 'Richt schoolplein zo groen mogelijk in'

Astma en allergieën komen de laatste jaren steeds meer voor bij kinderen. Onderzoek uit Finland toont aan dat kinderen die regelmatig in de natuur zijn daar veel minder last hebben. Scholen en kinderdagverblijven kunnen daar een rol in spelen.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant