radio LIVE
meer NPO start

Scholen en zorginstellingen gaan tóch maar voor commerciële sneltests: personeel valt onnodig uit door lange wachttijd GGD

Scholen en zorginstellingen gaan tóch maar voor commerciële sneltests: personeel valt onnodig uit door lange wachttijd GGD
Juf Gea uit Een kon zich alleen 100 kilometer verderop laten testen
Bron: EenVandaag

Heb je coronaklachten, dan kan het soms dagen duren voor je je bij de GGD kunt laten testen. Scholen en zorginstellingen kunnen hier niet op wachten en kopen daarom commerciële testen in. Dat is goedkoper dan het inhuren van een invaller.

Als een leraar snotterig is, mag hij of zij volgens de RIVM-richtlijnen niet voor de klas en moet zich eerst laten testen. Maar de testuitslag laat soms dagen op zich wachten. De school moet dan vervangers inzetten, maar die zijn niet of nauwelijks te krijgen. Ze zien soms geen andere mogelijkheid dan kinderen naar huis te sturen.

100 kilometer reizen om te kunnen testen

Gea Hatzmaan werkt op basisschool de Schans in het Drentse dorp Een en wilde zich afgelopen zaterdag laten testen vanwege gezondheidsklachten. "Ik belde en dat duurde zo lang. Niemand kon mij helpen." Ze kon niet terecht in Groningen, Assen, Drachten of Emmen. Op zijn vroegst kon zij zich op woensdag laten testen, waarbij ze dan minimaal 100 kilometer moest rijden. "Dat gaan we niet doen", zegt ze.

Om die reden heeft haar basisschool besloten zelf coronatests in te slaan. Directeur bij Openbaar Primair Onderwijs Noordenveld Hans Sijbring: "Leerkrachten worden voor 12.00 uur 's middags getest en krijgen 24 tot 48 uur later de uitslag." Dat is volgens hem sneller dan bij de GGD waar de uitslag soms 48 uur of langer op zich laat wachten. Een test bij de GGD is gratis, bij een commerciële partij betalen scholen ongeveer 225 euro voor een spoedtest.

Invaller is duurder

Dit is een bewuste keuze. "Dat is duur, maar nog altijd goedkoper dan een invaller inhuren voor zo'n 250 euro per dag. Als je al een invaller kan vinden", zegt Sijbring.

De vraag naar invaldocenten is toegenomen laat Mini Schouten weten, directeur van Personeelscluster Oost-Nederland (PON). Zij regelen invaldocenten voor 226 scholen in Oost-Nederland. Zij vreest voor het komende griepseizoen. Doordat docenten thuis zitten is ze bang vaker 'nee' te moeten verkopen aan scholen als zij bellen voor een invaldocent.

Thuiszitten door lange wachttijd

Ook de landelijke zorgorganisatie 's Heeren Loo overweegt haar personeel bij klachten intern te testen op corona. De wachttijd bij de GGD's is zo lang dat personeel soms voor een hele werkweek niet inzetbaar is. Woordvoerder van de zorgorganisatie Willeke van Uden zegt dat ze op dit moment bezig zijn om te kijken of ze hun medewerkers intern kunnen testen.

De zorginstelling wil daarmee de zorg op peil kunnen houden tijdens het aankomende griepseizoen. "Op sommige plekken in Nederland duurt het 3 tot 4 dagen voordat medewerkers een test kunnen afnemen, vervolgens duurt het dan nog 3 dagen tot de uitslag. We hebben nu meer dan 100 medewerkers die meer dan een week thuiszitten."

De Jonge niet enthousiast over sneltests

'Coronaminister' Hugo de Jonge is niet enthousiast over de commerciële testmogelijkheden. "Ze zijn niet allemaal betrouwbaar en er is daarna geen bron- en contactonderzoek", zegt hij.

Maar De Jonge begrijpt wel dat het onderwijs een uitweg zoekt. "Het ligt niet aan de GGD's, dat er wachtlijsten zijn, maar aan te weinig capaciteit bij de labs. Ik hoop zo snel mogelijk dat vitale beroepen sneller terecht kunnen voor een test."

'Coronaminister' Hugo de Jonge vertelt waarom de wachtlijsten bij de GGD lang zijn. Hij is niet enthousiast over de commerciële coronatesten die scholen inslaan.

GGD mág niet opschalen

"We mogen al 1,5 week niet opschalen van het ministerie en daardoor loopt de druk op", zegt woordvoerder Sonja Kloppenburg van het landelijk Coronateam GGD GHOR. "Het is echt aan Hugo de Jonge om bijvoorbeeld leraren voorrang te geven op testen, daar gaan wij niet over", zegt ze. "Het is frustrerend dat het nu lijkt alsof de GGD het weer niet aan kan terwijl dat lang niet altijd zo is."

De GGD laat weten dat ze binnen 24 of 48 uur een uitslag kunnen geven en dit in sommige gevallen langer kan duren. "Dat is inderdaad niet zo snel als sommige commerciële partijen beloven maar waar zij een aantal testen doen per dag doen, doen wij er zo'n 180.000 per week, dat is natuurlijk wel een verschil. We bellen per minuut 60 mensen met een uitslag."

Lees ook

Géén bron- en contactonderzoek

Maar is het wel verstandig om coronatests over te laten aan commerciële partijen? Zorgeconoom Xander Koolman zegt dat er ook een gevaar zit in deze testen. "Het kan zijn dat de testen wat minder goed zijn en het virus zich daardoor blijft verspreiden." Maar bij testen via commerciële partijen is er ook minder grip op de verspreiding van het virus. "Als er een positieve test komt uit een commerciële test, dan is er géén bron- en contactonderzoek zoals bij de GGD."

"Wanneer je bijvoorbeeld als docent belt naar de GGD na een positieve test door een commerciële partij dan pakt de GGD dit niet verder op. Ik zou mij kunnen voorstellen dat deze commerciële testen als een soort screening gebruikt kunnen worden en wanneer je daar positief uitkomt je alsnog naar de GGD gaat."

Bekijk hier de tv-reportage over dit onderwerp.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Hoge kosten onderhoud rijksmonumenten staan vaak niet in verhouding met inkomsten: 'Overheid moet verantwoordelijkheid nemen'

Hoge kosten onderhoud rijksmonumenten staan vaak niet in verhouding met inkomsten: 'Overheid moet verantwoordelijkheid nemen'
De Wilhelminatoren in Valkenburg is ingestort.
Bron: ANP

De instorting van de Wilhelminatoren in Valkenburg roept veel vragen op. Want hoewel de oorzaak nog onduidelijk is, wil de burgemeester van Valkenburg dat er nu al wordt gekeken naar hoe we in Nederland omgaan met rijksmonumenten.

"Wat hier gebeurt kan dus eigenlijk op elke plek en met elk rijksmonument in dit land gebeuren", zegt burgemeester Daan Prevoo, een dag nadat de Wilhelminatoren zondagochtend plotseling instortte.

Op alles voorbereid, behalve dit

Ook al had de burgemeester geen aanwijzing dat er iets mis was.

"Het was als donderslag bij heldere hemel. Als burgemeester word je op alles voorbereid. Van een grote brand in een bejaardentehuis tot overstromingen. Maar als iemand zou vertellen: 'we gaan nu oefenen met een toren die instort'. Dan zou ik zeggen: 'zijn er andere ideeën op?'"

Beter toezicht

Het had niet mogen gebeuren, gaat de burgemeester. "Ik weet dat toezicht op een rijksmonument niet hip en sexy is als bestuurder. Maar hebben hier wel een taak en zorgplicht."

Volgens de burgemeester is het dan ook de vraag of we momenteel voldoen aan dat toezicht? "Als wij iets over het hoofd hebben gezien of steken hebben laten vallen, dan zijn we daar ook transparant in. Want we moeten hier van leren", voegt Prevoo toe.

Bekijk ook

Niet meer stabiel of veilig

Ik weet niet precies of er achterstallig onderhoud was bij de Wilhelminatoren in Valkenburg", zegt Eefje van Duin van de Federatie Instandhouding Monumenten (FIM).

Maar er zijn inderdaad monumenten die er in het algemeen niet al te best bij staan, gaat ze verder. "Als je het onderhoud blijft uitstellen en wind en water binnen blijft komen, dan komt er een moment dat ze ook niet meer stabiel of veilig zijn."

Meer onderhoud nodig

Staat het er dan allemaal slecht bij? Dat valt volgens Van Duin dan wel weer mee.

"In de algemene zin staat een hele grote groep er goed bij, maar we moeten wel wat doen aan de monumenten die meer onderhoud nodig hebben." Zo noemt ze als voorbeeld de Westerkerk in Amsterdam die in 3 jaar tijd 14 centimeter is weggezakt. "In alle soorten monumenten kunnen deze problemen voorkomen."

info

Huidige staat rijksmonumenten

De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed onderzocht de staat van ruim 40.000 rijksmonumenten. En concludeerde dat ruim 5.000 van die bouwwerken in slechte of matige staat verkeren. Volgens experts zou er 770 miljoen nodig zijn om deze restauratieachterstand terug te dringen. Maar de verantwoordelijke minister zegt dat daar nu geen geld voor is.

Kostbaar

Dat de eigenaren compleet zelf opdraaien voor de kosten, is volgens Van Duin niet mogelijk want veel van hen hebben geen inkomsten. "Zo heb je ook kerken die nauwelijks inkomsten hebben. Zeker met het teruglopende aantal kerkgangers." Het is dan lastig om de financiering voor het opknappen rond te krijgen.

En er zijn volgens haar ook hele unieke en grote gebouwen met veel details en hoge daken die kostbaar zijn om te onderhouden. "Op het moment dat jij een museum bent of een dierentuin, die inkomsten staan niet in verhouding tot de grote van de restauratieopgave. Een groot deel van het percentage moeten ze dan zelf ophoesten."

Bekijk ook

Nederlands erfgoed

En zo zijn er nog meerdere voorbeelden waar de kosten van onderhoud niet opwegen tegen de inkomsten.

"Bijvoorbeeld een voormalige watertoren, die wij nog steeds heel belangrijk vinden voor het aangezicht van het dorp, voor het verhaal van Nederland. Maar dan zullen we ook met elkaar moeten vinden dat er financiering moet komen om dat in stand te houden", legt Van Duin uit.

Slopen of nieuwbouw?

Minder monumenten of slopen en nieuwbouw, is dat dan geen optie? "Wij vinden met elkaar dat monumenten belangrijk zijn. Monumenten hechten ons aan het gebied."

"De overheid moet daarvoor zijn verantwoordelijkheid nemen en ervoor zorgen dat er voldoende middelen zijn om het monument in stand te houden."

Bekijk ook

'Monumenten zijn ervoor altijd'

Van Duin gaat verder: "Als wij naar de Waddeneilanden gaan en in zo'n leuk authentiek dorpje komen. Dan zeggen we: 'goh, wat is dat mooi'. Nog los van het feit dat iets slopen en vervolgens iets bouwen ook geld kost, kan je niet zomaar je verleden, je geschiedenis, je verhalen uitvegen die tastbaar zijn in de gebouwen in onze omgeving. Dat kan natuurlijk niet."

"Monumenteneigenaren komen en gaan, maar de monumenten zouden er in principe voor altijd moeten zijn", sluit Van Duin af.

Zorgen we wel goed genoeg voor onze Rijksmonumenten?

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Dit is waarom het staatsbezoek van koning Willem-Alexander en koningin Máxima aan Kenia kritiek krijgt

Dit is waarom het staatsbezoek van koning Willem-Alexander en koningin Máxima aan Kenia kritiek krijgt
Eerder was de Keniaanse president William Ruto op bezoek bij koning Willem-Alexander
Bron: ANP

Vanaf morgen zijn koning Willem-Alexander en koningin Máxima voor een driedaags staatsbezoek in Kenia. Maar door grootschalige protesten en de inzet van politiegeweld tegen demonstranten, komt het bezoek nu op een gevoelig moment.

De onrust in het land begon afgelopen zomer. Toen kwamen jongeren massaal in opstand tegen een nieuwe belastingwet. Uiteindelijk greep de politie in en werden de protesten hard neergeslagen. Het leidde tot honderden gewonden en er vielen ook doden. De woede onder de jonge demonstranten richt zich vooral tot de president van Kenia: William Ruto.

Corruptie en machtsmisbruik

De huidige president is dan ook zeker niet onomstreden. Zo is hij al eerder aangeklaagd door het Internationaal Strafhof in Den Haag (ICC). Volgens de aanklager maakte Ruto zich schuldig aan het gebruik van excessief geweld rond de verkiezingen in 2007 en 2008.

Daarnaast zou hij zich ook schuldig maken aan het in stand houden van corruptie en machtsmisbruik in het land. Volgens mensenrechtenorganisaties zijn enkele tientallen demonstranten gedood en worden er sindsdien ook tientallen mensen vermist die zouden zijn ontvoerd.

Geen handig moment

Afrika-correspondent Joost Bastmeijer vertelt dat er in Kenia met gemengde gevoelens wordt gekeken naar de komst van het koninklijk paar morgen. Dat heeft volgens hem alles te maken met de onrust en kosten.

"Veel mensen zitten niet echt te wachten op een koningspaar dat langskomt. Dat kost alleen maar belastinggeld, dat ook naar andere zaken kan gaan", vertelt Bastmeijer. "Zo'n staatsbezoek is ongelofelijk duur. En die mensenrechtenschendingen gebeuren nog steeds, er worden ook nog steeds mensen ontvoerd die kritisch zijn op de overheid." In Kenia vragen de inwoners zich volgens de correspondent af of in het huidige politieke klimaat verstandig is dat het koningspaar langskomt.

Bekijk ook

Vooral jongeren zijn kritisch

Volgens Bastmeijer is de kritiek er vooral onder de jongeren. "Zij zeggen van: 'ja, maar wacht even, we hebben een corrupte regering, onze mensenrechten worden geschonden. En als nu een koninklijk paar deze kant opkomt, dan legitimeer je eigenlijk wat de regering met ons doet en hoe zij ons land leiden'."

Het geluid onder jongeren is dat het überhaupt niet verstandig is om naar Kenia af te reizen, gaat de correspondent verder. Volgens hen steun je daarmee indirect de regering onder het bewind van Ruto.

Hoge belastingen en geen banen

Maar waar komt die boosheid onder Keniaanse jongeren dan vandaan? Bastmeijer ziet dat er in het land veel jongeren zijn die goed geschoold zijn en vervolgens op zoek zijn naar een baan. "Maar vervolgens komen ze erachter dat er geen banen zijn. Dus dat is een groot probleem. Daardoor hebben ze het gevoel dat de overheid er niet genoeg voor hen is", schetst hij.

Dat in combinatie met een corrupte overheid, stoot volgens hem tegen het zere been van deze generatie. "Ze zien dat de president zichzelf verrijkt en uitgaven doet aan dingen die helemaal niet nodig zijn. Tegelijkertijd zien ze dat de president de belastingen omhoog wil gooien om de staatsschuld af te lossen", legt de correspondent uit. "Deze jongeren zijn heel erg boos over het feit dat hun land slecht bestuurd wordt en dat er zo weinig kansen voor hen zijn."

Bekijk ook

Koning in gesprek met jongeren

Wordt er dan helemaal niets gedaan met de kritiek van deze jongeren tijdens het staatsbezoek? "Jawel", antwoordt Bastmeijer. In het eerste programma-onderdeel voor het staatsbezoek is namelijk opgenomen dat Willem-Alexander in gesprek gaat met die jongeren.

"Daarmee laat hij dus wel zien dat hij dat belangrijk vindt", zegt de correspondent. "De jongeren zijn geselecteerd door de Nederlandse ambassade hier in Nairobi. En daar zullen ze het dan wel gaan hebben over mensenrechtenschendingen en over hoe de jongeren aankijken tegen hoe ze worden behandeld door de president en zijn regering."

Wel of niet demonstreren?

Of er nog gedemonstreerd gaat worden als het koninklijk paar op bezoek komt, is nog even onduidelijk, gaat Bastmeijer verder. "Ik verwacht de komende dagen dat er heel veel politie op de been zal zijn. En dat als er een protest komt, dat we daar eigenlijk helemaal niet zoveel van gaan merken."

"Maar", voegt de correspondent er gelijk aan toe. "Ik denk dat er ook een hele hoop jongeren zijn die wel zoiets hebben van: 'ja, er zitten hier nu allemaal Nederlandse journalisten bij elkaar. De hele wereld weet dat de Nederlandse koning hier is. Dus als we ons willen laten horen is dit een heel goed moment om te demonstreren.' Dus wie weet dat er wat gaat gebeuren."

Dit is waarom het staatsbezoek van koning Willem-Alexander en koningin Máxima aan Kenia kritiek krijgt

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant