Schiphol heeft al jaren geen natuurvergunning: '100.000 vluchten illegaal'

Schiphol is al jarenlang in overtreding omdat het niet beschikt over een natuurvergunning. Zeker 100.000 starts en landingen zijn daardoor illegaal. Dat stelt milieuorganisatie MOB, dat eerder het Nederlandse stikstofbeleid ontmantelde.

Het ontbreken van de vergunning blijkt uit documenten in bezit van EenVandaag. "Dat betekent dat Schiphol in overtreding is en er sprake is van een illegale situatie", zegt voorman Johan Vollenbroek van Mobilisation for the Environment (MOB). Hij heeft de ministeries van Infrastructuur en Waterstaat en Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit formeel verzocht te gaan handhaven.

Stikstofuitspraak

Dat Schiphol niet over de vergunning beschikt komt aan het licht door de stikstofuitspraak van de Raad van State eind mei. Die uitspraak werd afgedwongen door MOB en heeft grote gevolgen: vele duizenden projecten kunnen vooralsnog niet doorgaan.

Betrokken ministeries gingen er van uit dat binnen het PAS de bestaande stikstofuitstoot en eventuele toekomstige uitbreidingen waren geregeld. Maar nu het PAS wegvalt is er geen basis waar Schiphol op kan terugvallen.

Onvoorstelbaar

"Afgaande op de uitspraak van de Raad van State betekent dit dat de stikstofdepositie terug moet naar het niveau van 2004, en daarmee ook het aantal vliegbewegingen", zegt Vollenbroek. "Dat betekent dat het aantal starts en landingen moet worden terug gebracht tot 400.000. Uitbreiding van Schiphol is al helemaal geen realistisch scenario."

Juristen zijn verbaasd dat Schiphol geen vergunning heeft. "Dat is eigenlijk onvoorstelbaar", vindt advocaat milieurecht Bondine Kloostra. "Allereerst omdat het bedrijf hem niet heeft aangevraagd, maar ook omdat de overheid dit heeft laten lopen. Een passende beoordeling, 'wat doet een activiteit met de natuur?', is gewoon verplicht. Die móet je laten uitvoeren."

Complexe puzzel

Ook advocaat omgevingsrecht Rachid Benhadi noemt het "opzienbarend" dat Schiphol niet over een natuurbeschermingsvergunning beschikt. Hij voorziet een complexe puzzel voor minister Schouten van LNV, die een vergunningaanvraag moet gaan beoordelen. "Ze zal de stikstofdepositie van de huidige bedrijfsvoering op Schiphol in ieder geval moeten vergelijken met die in 2004, en misschien dat de minister zelfs nog verder terug moet in de tijd. En dat in verschillende natuurgebieden. Dat moet duidelijkheid geven op de vraag of er natuurschade is."

Mocht dat daadwerkelijk het geval zijn en een vergunning niet zomaar kan worden afgegeven, dan zou de bewindsvrouw een beroep kunnen doen op de zogeheten ADC-toets en via die route alsnog een natuurbeschermingsvergunning kunnen verlenen, denkt Benhadi. Daarmee moet de minister aantonen dat er geen alternatieven zijn (A), dat het project een dwingend algemeen belang kent (D) en dat de natuurschade wordt gecompenseerd (C).

'Iedere vlucht naar Benidorm van belang?'

"De A en de D zouden moeten lukken", denkt Benhadi, "gezien het grote economische en maatschappelijke belang dat met Schiphol is gemoeid. Maar ook daarover zal discussie komen. Compenseren wordt nog een hele opgave, aangezien het vliegverkeer op heel wat natuurgebieden effect heeft."

Kloostra is minder overtuigd van het slagen van de ADC-toets. "Is met iedere vlucht naar Benidorm een dwingend algemeen belang gemoeid? Je moet niet alleen de positieve, maar ook de negatieve effecten van Schiphol in zo'n toets meewegen."

Schiphol: geen vergunning nodig

In een reactie laat Schiphol weten dat in haar ogen geen vergunning nodig is. "Schiphol bestaat al ruim honderd jaar en de vliegoperatie bestond dus al ruim voor de invoering van de Europese Natuurbeschermingsrichtlijnen en de Wet Natuurbescherming. De vliegoperatie is van oudsher gereguleerd door algemene regels, zoals de Wet Luchtvaart en het Luchthavenverkeersbesluit en niet door (latere) vergunningen. Schiphol heeft dan ook geen vergunning op grond van de Wet natuurbescherming aangevraagd. De bestaande vliegoperatie is als zodanig ook geen plan of project in de zin van die wet en dus ook niet vergunningplichtig."

Volgens advocate Bondine Kloostra snijdt die redenering geen hout. "Een honderdjarige historie doet er niet toe zodra een luchthaven uitbreidt. Dan is er geen sprake meer van bestaande rechten. Het Europees Hof heeft vorig jaar nog eens bevestigd dat zelfs een boer die mest uitrijdt als een project in de zin van de wet moet worden beschouwd. Een heel vliegveld is dat dan zeker."