radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Rusland wil klein deel Oostzee van NAVO-landen claimen: 'Ze spelen met vuur'

Rusland wil klein deel Oostzee van NAVO-landen claimen: 'Ze spelen met vuur'
Bron: EPA

Rond de Oostzee zijn deze week spanningen ontstaan. Rusland wil daar de zeegrenzen aanpassen. Litouwen en Finland reageerden ontsteld, waarna het bericht plots van de site van het Russische ministerie werd verwijderd.

Het draait allemaal om water rond de eilanden in de Finse Golf en de Oostzee. Aan deze strategische plekken grenzen zowel Russische eilanden als NAVO-landen.

'Bijna soort oorlogsverklaring'

"Rusland zegt eigenlijk: wij gaan onze territoriale wateren, dus de wateren die bij Rusland worden, vergroten", zegt Ruslanddeskundige Helga Salemon. "Zo zeggen ze het natuurlijk niet precies, maar daar komt het op neer. Ze nemen een stuk van de wateren van Finland, van Litouwen en van Estland en ze willen dat als het ware tot hun eigen land."

"Dus eigenlijk is het net als dat ze Oekraïne binnenvallen en een stuk grond bezetten", vervolgt Salemon. "Dat willen ze nu op de zee doen. Wat natuurlijk heel erg vreemd is, ten meer dat het NAVO-zee is. Het lijkt ook bijna een soort oorlogsverklaring. Rusland speelt met vuur."

Bekijk ook

Provocatie

Zweden en Finland voelden de dreiging al langer. Na de Russische invasie van Oekraïne besloten beide landen toe te treden tot de NAVO. Dus voor hen geldt, net als voor alle NAVO-lidstaten, artikel 5: een aanval op één is een aanval op allemaal.

Finland heeft officieel gereageerd op het plan van Rusland, door te zeggen dat ze hopen dat Rusland zich aan het VN-verdrag voor het zeerecht houdt. Litouwen noemt het een provocatie van Rusland richting de EU en de NAVO. Estland heeft nog niet gereageerd.

Dreigen met escalatie

Inmiddels is het bericht opvallend genoeg verwijderd van de website van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken. Maar of het plan nu expres of per ongeluk geplaatst is; het duidt in beide gevallen op een strategie van Rusland, zegt Salemon. "Door dreigen, intimidatie en escalatie, probeert Poetin zijn zin te krijgen in de oorlog tegen Oekraïne."

De ware reden om het stuk zee in te willen nemen is volgens de Ruslanddeskundige om het Westen zo ver te krijgen dat ze stoppen met het steunen van Oekraïne. "Ze dreigen met escalatie, omdat ze een oorlog tegen Oekraïne zijn begonnen die ze maar niet kunnen winnen. En ze zien dat de steun van de NAVO aanhoudt."

Bekijk ook

'Ter land, ter zee en in de lucht'

Het innemen van een stuk water is onderdeel van de hybride oorlogsvoering van Rusland die steeds meer op oorlogsvoering gaat lijken, denkt Salemon. "Ze hadden een voornemen om een deel van de territoriale wateren van NAVO-landen te bezetten. Ze doen proeven met tactische kernwapens. En, als het waar is wat de Verenigde Staten zeggen, brengen ze ruimtewapens in de lucht om satellieten van het Westen kapot te maken."

"In een poging om de oorlog te winnen en te hopen dat het Westen de steun aan Oekraïne opgeeft, bestrijdt Rusland het Westen ter land, ter zee en in de lucht. En ook op de digitale snelweg, via desinformatie op sociale media en hack-operaties. Inlichtingendiensten zeggen nu ook dat Rusland sabotageacties willen gaan inzetten in het Westen, dat is nog hybride. Maar het bezetten van zee, dat is gewoon oorlog, en is veel gevaarlijker."

Bekijk ook

Rusland claimt klein stukje Oostzee van NAVO-landen: 'Ze spelen met vuur'

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom EU-miljoenenboete voor Apple en Meta volgens deze expert wél zin heeft

Apple en Meta krijgen van de Europese Commissie samen een boete van zo'n 700 miljoen euro voor het overtreden van de Digital Markets Act. Deze wet richt zich op techbedrijven die zo groot zijn dat ondernemers en consumenten bijna niet zonder hen kunnen.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Vredesakkoord oorlog Oekraïne na 'topoverleg' nog steeds niet dichtbij: 'Amerikaans geduld is bijna op'

Vredesakkoord oorlog Oekraïne na 'topoverleg' nog steeds niet dichtbij: 'Amerikaans geduld is bijna op'
Bron: Oost-Europa expert Bob Deen

Het geplande topoverleg in Londen tussen de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Oekraïne over het beëindigen van de oorlog tussen Oekraïne en Rusland is tot op het laatste moment uitgesteld.

Het overleg van vandaag ging wel door, maar zonder de ministers van Buitenlandse Zaken van de meeste landen. De Oekraïense ministers van Buitenlandse Zaken en Defensie namen wél deel aan de gesprekken. Zij reisden af naar Londen om zich, volgens presidentieel stafchef Andriy Jermak, in te zetten voor 'een compleet en onvoorwaardelijk staakt-het-vuren als eerste stap op weg naar een oplossing'.

Wat betekent dit voor Oekraïne?

"Eigenlijk is dit weer een stap in een behoorlijk schimmig proces waarin Oekraïne en Rusland beide proberen te doen alsof ze echt vrede willen om op die manier de Amerikanen aan boord te houden", zegt Oost-Europa expert van Instituut Clingendael Bob Deen.

De onderhandelingen vinden plaats terwijl Rusland recent, ook tijdens het paasbestand, meerdere drone-aanvallen uitvoerde. "Ze zijn erg bezig met naar elkaar te wijzen. De Oekraïners zeggen: de Russen willen helemaal geen vrede, die blijven gewoon aanvallen, zelfs tijdens het staakt-het-vuren. En de Russen proberen zo redelijk mogelijk over te komen naar de Amerikanen met allemaal eisen die voor Oekraïne eigenlijk onbespreekbaar zijn."

Bekijk ook

'Diefstal van Oekraïnes grondgebied'

Een van de eisen van Rusland is dat Oekraïne de Krim 'inlevert'. En dat is vernederend, zegt Deen. "Het moeten opgeven van de Krim is eigenlijk voor geen enkele Oekraïense president acceptabel. Dat kan je ook niet aan de Oekraïense bevolking uitleggen. Het lijkt alsof deze deal bewust geformuleerd is zodat Zelensky het er mee eens moet zijn."

"Wat er nu op tafel ligt is een 'typisch Russische geste', waarin je eigenlijk onredelijk veel claimt en daarna redelijk probeert over te komen door te zeggen dat je alleen maar wilt houden wat je al bezet hebt", gaat de expert verder. "Maar eigenlijk blijft het nog steeds diefstal van Oekraïens grondgebied."

info

Wat ligt er nu op tafel?

  • Wat Rusland krijgt:
    • De Krim wordt officieel erkend als Russisch door de VS.
    • Behoud van bezette delen van Loehansk, Donetsk, Cherson en Zaporizja.
    • Garantie dat Oekraïne nooit lid wordt van de NAVO.
    • Opheffing van alle westerse sancties sinds 2014.
    • Economische samenwerking met de VS, vooral op het gebied van energie en industrie.
  • Wat Oekraïne krijgt:
    • Een vage 'veiligheidsgarantie' van een losse groep Europese landen. De VS doet niet mee.
    • Een klein deel van Charkiv terug, vrije doorgang over de Dnipro-rivier.
    • Beloften over wederopbouw (maar zonder duidelijk budget of financiering).
    • De kerncentrale van Zaporizja blijft formeel in Oekraïense handen, maar wordt beheerd door de VS. De opgewekte stroom gaat zowel naar Oekraïne als naar Rusland.
    • Een mijnbouwdeal met de VS, ondertekening staat gepland voor donderdag.

Bekijk ook

Amerika gefrustreerd

Niet alleen met de deal, maar ook met hun afwezigheid wil vooral de Verenigde Staten een statement maken. Zo benadrukt Amerika-verslaggever Tom van 't Einde het belang van de afwezigheid van de Amerikaans minister van Buitenlandse Zaken, Marco Rubio.

"De Amerikanen zijn echt ontzettend gefrustreerd dat er zo weinig ontwikkeling in de onderhandelingen zitten, president Trump voorop", zegt Van 't Einde. "Hiermee willen ze een duidelijk statement naar Oekraïne afgeven. Ze verwachten veel meer beweging vanaf hun kant."

Onredelijke verwachtingen van Trump

President Trump voerde sinds het begin van zijn presidentschap zware druk op het vredesproces. Tijdens zijn campagne zei hij binnen 24 uur een einde aan deze oorlog te willen maken, later stelde hij dit bij naar 100 dagen. "Het was onredelijk om te verwachten dat hij het in 24 uur of 100 dagen zou kunnen beëindigen en daar loopt Trump nu tegenaan", merkt Deen op over de tijdsruk die de president op de onderhandelingen zet.

Van 't Einde vult aan: "Hij wil laten zien aan zijn kiezers dat hij deze oorlog tot een goed einde kan brengen. Of hij daar nou een stuk Oekraïne voor moet opofferen of niet, dat maakt voor hem eigenlijk niet veel uit."

Bekijk ook

Hoop op beweging

Toch is dit overleg niet geheel zinloos. "Er zit echter wel degelijk beweging in", zegt Deen. "Het is niet alleen maar nep. De Amerikaanse gezant Steve Witkoff is vorige week uit Rusland gekomen met een aantal ideeën waar hij Trump van heeft weten te overtuigen. Die zijn vorige week al aan de Oekraïners en Europeanen gepresenteerd."

"Een staakt-het-vuren zou in het voordeel van Oekraïne zijn. Ze weten dat ze het niet heel lang meer vol kunnen houden, zeker als de Amerikaanse wapenleveringen stoppen", aldus Deen.

Serieuze bedreiging

Van een stop in wapenlevering heeft Oekraïne al eerder last gehad, weet Van 't Einde.

"We moeten het dreigement van Trump dat hij de onderhandelingstafel verlaat heel serieus nemen. Hij heeft al eerder alle steun aan Oekraïne 10 dagen lang stilgezet."

Bekijk ook

'Beide partijen staan onder druk'

Wat is er dan echt nodig om een einde te maken aan deze oorlog? "De Russen hopen dat ze dit conflict op militaire wijze kunnen beslechten en willen dus iets terug voor een staakt-het-vuren", antwoordt Deen.

"Beide partijen staan onder druk om toch een beetje te bewegen, maar ze zijn nog niet echt klaar voor een duurzame oplossing. Het lijkt er dus op dat ze er deze week niet definitief uit zullen komen", zegt de expert tot slot.

Vredesakkoord oorlog Oekraïne na 'topoverleg' nog steeds niet dichtbij: 'Amerikaans geduld is bijna op'

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant