radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Roman en Gennadyi ontsnapten aan de dienstplicht van het Russische leger: 'Beste beslissing uit mijn leven'

Roman en Gennadyi ontsnapten aan de dienstplicht van het Russische leger: 'Beste beslissing uit mijn leven'
Roman ontvluchtte Rusland vanwege de dienstplicht
Bron: EenVandaag

Jaarlijks worden honderdduizenden Russische jongens opgeroepen voor het Russische leger vanwege de dienstplicht. Sommigen besluiten Rusland te ontvluchten om aan die plicht te ontkomen. "Anders had ik nu moeten vechten."

Op het internet duiken soms beelden op van Russische soldaten die hun moeder vertellen dat zij helemaal niet in dienst wilden, maar dat moeten. Sommige Russische jongens kiezen ervoor om het land uit te vluchten. Enkele van deze zogenoemde 'dienstweigeraars' besloten naar Nederland te vertrekken en hier een nieuw leven op te bouwen, waaronder de jongens Gennadyi (20) en Roman (24).

Bekijk ook

'Ontsnapte op het nippertje'

Zhanna haalde haar zoon Gennadyi naar Nederland toen hij 17,5 jaar oud was. "Hij ontsnapte op het nippertje aan de dienstplicht", vertelt ze. Zhanna is met een Nederlandse man getrouwd en heeft een tijdelijke verblijfsvergunning. Daarom vraagt Gennadyi geen asiel aan.

Gennadyi is blij dat hij nu geen orders van bevelhebbers in het Russische leger hoeft op te volgen. "Ik had geen zin om dood te gaan."

Moeder Zhanna en zoon Gennadyi
Bron: EenVandaag
Moeder Zhanna en zoon Gennadyi

Hoge boete of cel

Russen tussen de 18 en 27 jaar kunnen vanwege de dienstplicht in hun land worden opgeroepen om te vechten voor het Russische leger. Elk half jaar worden ongeveer 120.000 tot 140.000 jongens opgeroepen. Poetin tekende donderdag een decreet waarbij 134.500 nieuwe dienstplichtigen worden opgeroepen. Weigeren ze hun oproep, dan kunnen ze een hoge boete of zelfs twee jaar cel riskeren.

Het Russische Comité van Soldatenmoeders krijgt sinds de oorlog met Oekraïne veel vragen over de dienstplicht van verontruste ouders. Ze krijgen van hun dienstplichtige zoon te horen dat ze onder dwang een contact moeten tekenen om te gaan vechten in Oekraïne. "Sommige jongens worden zo illegaal de oorlog ingestuurd. Of ze worden misleid met een hoog salaris", vertelt de moeder van Gennadyi.

Bekijk ook

'Beste beslissing van mijn leven'

Roman vluchtte zes maanden geleden naar Nederland omdat hij niet in het Russische leger wilde. Hij vond hier al gauw een baan in de IT en kan daardoor voorlopig in Nederland blijven.

Hij ziet de keuze om een half jaar geleden zijn land vaarwel te zeggen als zijn beslissing van zijn leven. "Nu mag je op mijn leeftijd Rusland niet meer uit", legt hij uit. "Veel van mijn leeftijdgenoten moeten nu vechten", vertelt hij emotioneel.

Roman vluchtte uit Rusland vanwege de dienstplicht
Bron: EenVandaag
Roman vluchtte uit Rusland vanwege de dienstplicht

Loterij

Roman gaf in Rusland gezondheidsredenen aan om zijn dienstplicht te ontkomen. Hij vertelt dat het land probeert alle jongens toch het leger in te sturen.

"Ze geven niet om je fysieke slechte situatie", weet hij. "Het lijkt vaak wel een loterij wie er in het leger komt."

Moeilijk te vinden

Hij legt uit dat jongens in een grote stad makkelijker onder de dienstplicht uit kunnen komen dan jongens uit een klein dorpje komt. Er is namelijk een aantal jongens wat regio's aan soldaten moeten leveren. "In een grotere stad zijn meer inwoners en kom je dus sneller aan dat aantal. En je bent in een grote stad moeilijker te vinden als je niet opdaagt."

Ondanks pogingen van sommige Russen om onder de dienstplicht uit te komen, geeft hij aan dat veel jongens juist wél het in leger willen. Dan kunnen ze later makkelijker een overheidsfunctie vervullen, zoals bij de politie.

Bekijk ook

Omkopen

De moeder van Gennadyi had er alles voor over om haar zoon uit de dienstplicht te houden. "Ik zou alles verkopen wat ik heb, zolang mijn zoon maar uit die dienstplicht blijft", vertelt ze. "Sommigen sparen heel lang om ervoor te zorgen dat ze een arts of militair kunnen omkopen, zodat hun kinderen, om wat voor reden dan ook, onder de dienstplicht uitkomen."

Volgens Zhanna is het leger voor jongens niet de beste plaats om te zijn. "Er zijn daar jongens met een longontsteking, ze worden misbruikt en ook nog vernederd. Veel militairen storten dan ook psychisch in elkaar. In het leger breken ze je. Ik moet er niet aan denken hoe het geweest zou zijn als mijn zoon daar had gezeten."

De oorlog in Oekraïne zorgt ook voor vluchtelingen uit Rusland.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Terugblikken met presentator Pieter Jan Hagens, die met pensioen gaat: 'Journalistiek is veranderd, maar ikzelf ook'

Terugblikken met presentator Pieter Jan Hagens, die met pensioen gaat: 'Journalistiek is veranderd, maar ikzelf ook'
Presentator Pieter Jan Hagens tijdens zijn laatste uitzending van EenVandaag
Bron: EenVandaag

Hij was jarenlang een van de vaste gezichten van EenVandaag: Pieter Jan Hagens. Gisteren presenteerde hij het programma voor het laatst. Hij gaat met pensioen na een carrière van meer dan 40 jaar als journalist en presentator, op radio en tv.

Normaal stelt Pieter Jan de vragen, nu mochten jullie die aan hem stellen.

1. Hoe kijk je terug op je carrière?

"Ik vind dat ik een geluksvogel ben. Ik heb 43 jaar in de journalistiek gezeten en ik heb er enorm van genoten. Ik zou niet weten wat ik anders had moeten doen, er is geen vak dat ik zo leuk zou vinden als dit."

"Het leuke van met pensioen gaan is dat de oude doos wordt opengemaakt. Ik heb veel verschillende dingen kunnen doen en meegemaakt, ook buiten de journalistiek. Dat komt allemaal weer naar boven. En het gevoel dat ik steeds opnieuw krijg is: wat heerlijk dat ik dat heb kunnen doen."

2. Hoe heb je de journalistiek zien veranderen?

"De journalistiek is veranderd, maar ik ben zelf ook veranderd. Ik begon bij de VARA in de jaren 80, waar ik met stevig linkse journalisten werkte. Ik dacht: zo hoort het kennelijk. Later heb ik me daar een beetje van gedistantieerd, ik vond het te activistisch. Ik vond dat de feiten meer moesten spreken."

"In deze tijd, waarin grimmige leiders opstaan en democratische vrijheden op het spel staan, denk ik juist weer: journalisten zijn er niet alleen voor de feiten, maar ook om bepaalde ideeën te beschermen. Ideeën die het fundament vormen voor onze liberaal-democratische samenleving."

3. Wat was jouw favoriete onderwerp om te presenteren, en wat het moeilijkste interview?

"Ik heb bij Buitenhof veel bijzondere mensen aan tafel gehad, met wie ik langere gesprekken kon voeren. Ik heb veel bijzondere denkers, schrijvers en politici gesproken. Die hadden vaak iets te vertellen waar ik wel wat van opgestoken heb. Vooral de Israëlische schrijver Amos Oz maakte indruk, dat was zo'n wijze man."

"Hij maakte zulke goede opmerkingen. Dat was in 2015, de aanslagen in Parijs waren toen net geweest. Hij duidde dat terrorisme op zijn manier. Hij had het erover dat terroristen geen gevoel voor humor hebben, en dat klinkt nu heel plat, maar hij vertelde dat zo raak en mooi. En ik weet ook dat veel kijkers van die uitzending hebben genoten."

"Maar ook bij EenVandaag heb ik veel spannende dingen gedaan. Ik denk meteen aan de verkiezingsdebatten. Het debat in 2023, waaruit het huidige kabinet is voortgekomen, is een van de betere debatten die ik heb geleid. Maar tegelijkertijd waren die debatten een van de moeilijkste dingen die ik heb gedaan, dat is een hele opgave."

"Het is fijn dat je dan eindeloos met collega's kan brainstormen over wat de beste opzet is. En dat je de spanning deelt: tijdens het debat hoorde ik dan de eindredacteur in mijn oortje, die net zo zenuwachtig was. Dit delen met collega's ga ik het meeste missen aan het werk. Want ook als je geen beste vrienden bent, maken ze toch een groot deel uit van je sociale leven."

Bekijk ook

4. Welke peiling had de meest verrassende uitslag voor jou?

"Ik heb niet zo'n goed geheugen voor peilingen, moet ik eerlijk zeggen. Het Opiniepanel is natuurlijk een heel goed gereedschap van EenVandaag. Maar als ik in de studio sta, ben ik bezig met het gesprek dat ik voer met de presentator van de paneluitslagen, niet met de uitslagen zelf. Ik kan die niet tegelijkertijd goed onthouden, dus weet ook niet meer welke uitslag mij het meest heeft verbaasd."

5. Hoeveel invloed heb je zelf gehad op de onderwerpen die behandeld werden? En ging dat weleens in tegen je eigen mening?

"Eigenlijk heb ik daar niet zo veel invloed op. EenVandaag is een olietanker die op koers vaart, er werkt een grote redactie. Ik kan wel meepraten en meedenken, maar ik ben geen eindredacteur. Toch heb ik zeker in interviews wel een belangrijke stem. En ook in de politieke debatten kan ik als presentator de richting van het gesprek bijsturen."

"Of de presentatie weleens tegen mijn eigen ideeën of mening in ging? Laat ik zeggen dat ik wel blij ben dat ik mezelf nu meer mag gaan uitspreken. Maar ik ben ook blij dat ik dat als journalist en presentator niet gedaan heb. Ik zou mezelf geen knip voor de neus waard vinden als ik in interviews een bepaalde politieke lijn zou voorstaan. Ik vind dat je als journalist niet te koop moet lopen met je eigen mening."

"Tegelijkertijd vind ik het gek om nu weg te gaan, omdat er zoveel gebeurt op het moment, waarvan je denkt: oei, waar gaat dit heen? In de Verenigde Staten durven wetenschappers zich niet meer uit te spreken, er zijn bezuinigingen op het hoger onderwijs, ook in Nederland. Het klimaat verandert. Daar maak ik me zorgen om. Het voelt als een grote opluchting dat ik niet geheimzinnig hoef te doen over waar ik mij zorgen om maak. Dat heb ik gemist de afgelopen jaren."

"Ik heb niet de illusie dat ik daar in mijn eentje iets aan kan doen. Maar alles wat journalisten, maar ook burgers doen, is op dit terrein van belang. Wat ik daarom ook ga doen is als burger mezelf meer uitspreken. Dat kan nu ook, ik ben journalist af. Misschien sluit ik me wel aan bij een politieke partij. Ik weet nog niet welke, maar ik ga het wel doen. Niet als politicus, maar gewoon als burger."

6. Wat ben je van plan om te gaan doen tijdens je pensioen?

"Ik ga eerst zeilen met mijn vrouw, een paar maanden weg. En daarna wil ik graag dingetjes doen waar ik tot nu toe niet aan toe kwam, zoals een houten bootje maken waar mijn kleinzoon in kan leren zeilen. Dat ben ik zeker van plan."

"Het is sowieso goed om weer eens met een frisse blik de wereld in te kijken, want er komt voor het werk ongetwijfeld iets anders moois in de plaats. Aan de andere kant: ik stop weliswaar met de vaste dingen, maar ik blijf nog steeds graag interviews en debatten leiden, voice-overs inspreken, misschien invallen bij een radio-uitzending. Dus als iemand ergens ziek is, weet me te vinden."

info

EenVandaag Vraagt

Bij EenVandaag heb je de mogelijkheid om vragen en ideeën in te sturen. Dat kan altijd in onze chat, of je kunt meedoen aan de gerichte EenVandaag Vraagt-oproepen die wij zo'n twee keer per week plaatsen in de Peiling-app. De Peiling-app is gratis te downloaden in de App Store of Play Store.

7. Hoe hoop je dat de journalistiek er de komende jaren uit gaat zien?

"Ik hoop dat de journalistiek zich opstelt als beschermer van de waarden waar wij allemaal op drijven, zoals gelijkheid, vrede, rechtvaardigheid en verdraagzaamheid. Al die dingen zijn zo belangrijk in onze democratische samenleving, en ik hoop dat journalisten daaraan meewerken. Elke journalist is op dit terrein van belang."

"Ik denk dat de meeste journalisten dit ook zo zien, sowieso al mijn collega's hier bij EenVandaag. Ik ben er trots op dat alle collega's zich ervan bewust zijn dat we een rubriek zijn die dicht bij de mens wil staan, waar de onderwerpen die we brengen echt relevant zijn, en waarin tegelijkertijd de feiten heilig zijn. Juist in deze tijd waarin onverdraagzaamheid en angst toenemen, denk ik dat het belangrijk is dat er programma's zoals EenVandaag zijn."

Presentator Pieter Jan Hagens neemt in EenVandaag afscheid van de kijkers

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Door oorlogsdreiging stappen landen uit ontwapeningsverdragen: 'Internationale spelregels staan onder druk'

Wereldwijd liggen er miljoenen landmijnen onder de grond. Hierdoor vallen er jaarlijks honderden slachtoffers. Om dit te stoppen werd in een verdrag afgesproken dat het wapen de wereld uit moest. Maar nu de spanningen toenemen, trekken landen zich terug.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant