Robbert (40) brak bij een ski-ongeluk in Oostenrijk zijn schouder en kreeg een geneesmiddel voorgeschreven tegen de pijn. Het was niet verslavend volgens zijn arts. "Je stopt er zelf mee als de pijn minder wordt." Het pakte anders uit.

Die afhandeling van zijn schouderbreuk was letterlijk een pijnlijke zaak. Het bot werd in Oostenrijk vastgezet, maar een schroef kwam in de spier van zijn bovenarm terecht. Om de enorme pijn te bestrijden kreeg hij oxycodon voorgeschreven, een pijnstillende opiaat. Het onderdrukte de pijn, maar voorkwam dat hij aan de bel trok, waardoor er geen hersteloperatie plaatsvond. Had hij het middel niet geslikt, dan had het herstel korter geduurd en was hij er ook niet afhankelijk van geworden.

'Het werd bij mijzelf gelegd'

"Als ik het had geweten had ik het medicijn nooit genomen. Het is twee keer zo sterk als heroïne", zegt Robbert nu. "Dan had ik nog liever pijn gehad. Het heeft het herstel in de weg gezeten." Hij vroeg nog expliciet of het middel verslavend is. "Je stopt er vanzelf mee", kreeg hij te horen. Robbert vertrouwde vervolgens op de arts. "Ik ging ervan uit dat hij de gevaren kende."

Door het gebruik werden zijn emoties vlak en zijn sociale en professionele leven begon eronder te leiden. "Ons hele leven begon om oxycodon te draaien", vertelt zijn vriendin Claudia. "Het gaf spanningen. Het belangrijkste was dat zijn karakter veranderde. Hij werd oppervlakkiger en snel boos.

'Je voelt je een junk'

Uiteindelijk kreeg hij van zijn huisarts een afbouwschema, maar hij moest het allemaal zelf zien te redden. "Het werd bij mijzelf gelegd, kijken wat je kunt." Maar dat loopt helemaal mis. "De afkickverschijnselen waren heftig, ik kreeg migraine. Je voelt je een junk en je wordt dood- en doodziek. Uiteindelijk heb ik hulp gezocht."

Die hulp vindt hij bij Brijder, een stichting voor verslavingszorg. "Als je ervan af wilt heb je hulp nodig", vertelt hij nu. "De eerste twee weken had ik overal pijn. Oxycodon verdooft pijn en onderdrukt emoties."

Steun werkgever

Hoewel hij zich zorgen maakte over hoe zijn werkgever zou reageren, kreeg hij alle begrip. "Aan met name mijn manager heb ik veel steun gehad."

Maar dat het kan leiden tot een probleem met een werkgever kan hij zich goed voorstellen. "Andere mensen bij andere werkgevers kunnen het heel lastig hebben om te vertellen dat ze moeten afkicken van een middel, dat ze notabene is voorgeschreven door een arts."

Perverse prikkel

Uiteindelijk wist Robbert met behulp van Brijder af te kicken. "Ik kon dag en nacht bellen." Binnenkort gaat hij weer aan het werk en wil weer sporten en bewegen. Maar het is een heel traject.

Wat hem ook dwarszit is de in zijn woorden 'perverse prikkel' die uitgaat van het medicijnbeleid in ziekenhuizen. "Het ziekenhuis wordt beoordeeld op de hoeveelheid pijn die de patiënt heeft. Dat is een perverse prikkel, bedoelt om het ziekenhuisbed leeg te krijgen. Maar ze vergeten de begeleiding", vertelt hij. "Ik dacht dat ik na de operatie kon stoppen."

Blijvende schade of overlijden

Die pijnbestrijding kan ook een gevaar opleveren, waarschuwt Robbert. "Als Oxycodon bijvoorbeeld bij een niet opgemerkte blindedarm ontsteking wordt voorgeschreven dan kan dit uiteindelijk dodelijk aflopen voor een patiënt, omdat de pijn onderdrukt wordt en de oorzaak nooit opgemerkt wordt."

"Oxycodon kan de pijn bij een levensbedreigende oorzaak zo onderdrukken dat deze nooit aan het licht komt en de patiënt blijvende schade oploopt of komt te overlijden."

Afbouwmedicatie niet vergoed.

De afbouwmedicatie die hij nodig had werd niet vergoed, en dat is scheef, vindt Robbert. Want de oxycodon die het probeem in stand hield werd wel vergoed. "Als ik de medicatie was blijven nemen, dan hadden ze alles vergoed. Dan had het Zilverenkruis ook de kosten van de Brijderstichting erbij gehad en zouden ze verzuimd hebben om hun zorgplicht uit te voeren."

Hij benadrukt dat dit tot een buitengewoon onwenselijke situatie kan leiden: "Iemand in de bijstand kan de afbouwstrips bijvoorbeeld niet betalen en zal nooit van de oxycodon afkomen."

Om het overvolle stroomnetwerk te ontlasten, wordt gezocht naar creatieve oplossingen. Minister Sophie Hermans en staatssecretaris Chris Jansen sluiten vandaag een 'netcongestiedeal' met de ov-sector om netcongestie tegen te gaan.

Elektrische auto's, zonnepanelen, warmtepompen: ons stroomnetwerk is overvol. Netcongestie wordt dat genoemd.

File op het net

"We kunnen spreken van file op het elektriciteitsnet", zegt energieanalist Sanne de Boer van de Rabobank. "Vergelijk het met de de snelweg. Als iedereen tegelijk wil invoegen, dan kan dat niet."

"Hetzelfde gebeurt op het stroomnet. De afgelopen jaren heeft iedereen meer elektriciteit verbruikt, en vaker op hetzelfde moment. Dat past niet."

Deal met de ov-sector

Om deze zogenoemde netcongestie te bestrijden, is de komende 15 jaar een investering van 195 miljard euro nodig, volgens het Rijk. In de tussentijd wordt er gezocht naar creatieve oplossingen.

Minister Sophie Hermans van Klimaat en Groene Groei en staatssecretaris Chris Jansen van Openbaar Vervoer en Milieu sluiten daarom vandaag een 'netcongestiedeal' met de openbaar vervoerssector. Het idee is dat het openbaar vervoer gaat helpen om de druk op het elektriciteitsnet te verminderen.

Efficiënter gebruikmaken van infrastructuur

"Op deze manier kunnen we efficiënter gebruikmaken van de infrastructuur die er al is", legt De Boer uit. "Openbare vervoersbedrijven maken gebruik van hun eigen elektriciteitsnetten. Op sommige momenten zijn die kabels hard nodig, bijvoorbeeld in de ochtend- en avondspits", legt ze uit.

"Maar wanneer er minder openbaar vervoer rijdt, kunnen de kabels gebruikt worden om auto's of elektrische bussen op te laden. Hier hoef je dus geen extra kabels voor in de grond te leggen."

Idee op een bierviltje

Het Rotterdamse ov-bedrijf RET is al volop bezig met duurzaam gebruik van energie. "Naast het delen van ons stroomnet, hebben we nu ook een batterij in de buurt van de Erasmusbrug geplaatst", vertelt technicus Leo Vliegenthart van de RET.

"5 jaar geleden heb ik het idee op een bierviltje geschreven. Het woord 'netcongestie' bestond toen nog niet eens."

Batterij die werkt als powerbank

"Op het moment dat er een tram voorbij rijdt, en die remt, dan levert die tram energie terug aan de batterij. De batterij wordt op deze manier continu opgeladen en werkt kostenefficiënt", legt Vliegenthart uit. "De batterij fungeert als powerbank."

De opgeslagen stroom kan weer gebruikt worden om andere voertuigen op te laden. "Op deze manier proberen wij de 'file' op het stroomnet te omzeilen en dragen wij 20 tot 25 procent bij aan de laadsector van Rotterdam."

Alleen geschikt voor kleine hoeveelheden

Maar ondanks de voordelen van zo'n batterij blijft energieanalist De Boer sceptisch. "Batterijen zijn zeker functioneel", zegt ze. "Maar ze nemen ook veel ruimte in."

"Bovendien zijn batterijen alleen geschikt om kleine hoeveelheden energie voor korte tijd op te slaan", vervolgt ze. "Helaas kunnen we de overtollige zonnestroom van de zomer niet bewaren tot aan de winter."

Klein deel van de oplossing

Volgens De Boer is het getekende convenant tussen het Rijk en de ov-sector niet de hele oplossing voor netcongestie. "We moeten niet verwachten dat we hierdoor uit de problemen zijn. Het is ook nodig om de netten te verzwaren, maar dit kost veel tijd en geld."

"Slimmer gebruikmaken van de infrastructuur die we hebben, is een 'no-brainer'. Maar het blijft een klein deel van de oplossing."

Asielminister Faber wil geen handtekening zetten onder koninklijke onderscheidingen voor vijf oud-COA-medewerkers, werd gisteren bekend. Kan dat zomaar? Historicus Kemal Rijken zet de feiten over onderscheidingen voor ons op een rij.

Rijken noemt het 'zeer uitzonderlijk' dat de minister de voordracht voor een koninklijke onderscheiding niet wil ondertekenen. "We hebben dit in de parlementaire geschiedenis in de laatste 80 jaar niet gezien." Hij beantwoordt vier vragen over wat er komt kijken bij het krijgen van een koninklijke onderscheiding en deze situatie.

1. Hoe gaat het toekennen van onderscheidingen in zijn werk?

Voordat de minister een handtekening moet zetten, is daar al een heel proces aan voorafgegaan, weet Rijken. "Een voorbeeld: iemand heeft 40 jaar lang vrijwillig voor de tennisvereniging gewerkt en de mensen op de tennisvereniging vinden dat deze persoon een lintje verdient. Dan gaan die mensen in eerste instantie brieven schrijven over die persoon", vertelt de historicus.

"Die aanbevelingsbrieven worden gestuurd naar de desbetreffende gemeente waar die persoon woont, en die worden allemaal gecontroleerd." Vervolgens maakt de burgemeester de beslissing of iemand in aanmerking komt. "Dan tekent de Commissaris van de Koning en daarna de Kanselarij der Nederlandse Orden." Die beheert de registers van onderscheiden personen en regelt de lintjes.

"En daarna pas gaat het naar het ministerie en de bewindspersoon. Die tekent dan ook. In de meeste gevallen. Vervolgens zet de koning nog zijn handtekening." Nadat de koning de onderscheiding heeft getekend, kan het lintje door de burgemeester worden uitgereikt.

2. Waarom is hier een minister voor nodig?

"In principe is de minister altijd verantwoordelijk en dat heeft te maken met de ministeriële verantwoordelijkheid", vertelt Rijken.

Hij legt uit: "De koning is niet verantwoordelijk voor zijn inhoudelijke daden. Dat zijn de ministers volgens de Grondwet. In dit geval, als de koning tekent, dan betekent dat dat er een minister of een staatssecretaris ook al moet hebben getekend."

"Dus als de koning uiteindelijk een handtekening moet zetten op de koninklijke onderscheiding dan moet dat gedekt zijn, zoals dat heet, door een minister of een staatssecretaris. En daarom is die handtekening nodig."

3. Waarom is het zo uitzonderlijk dat minister Faber weigert?

"De minister mag het doen, maar het is wel uitzonderlijk", vertelt Rijken. "Wat de minister in principe heeft gedaan, is een pure politieke daad. Gewoon om een frame neer te zetten: 'Ik ben tegen deze medewerkers en ik ben tegen asielzoekers en het is mijn beleid niet.'" Ze zet het weigeren dus in om te communiceren waar ze tegen is, volgens de historicus.

En dat is nog niet eerder op deze manier gebeurd, weet Rijken. "Er zijn geen gevallen bekend waarbij de minister zo nadrukkelijk naar buiten trad en zei: 'Ik teken niet omdat het niet mijn politiek is.' En dat komt ook omdat de lintjes zijn staatsonderscheidingen neutraal zijn."

"Die worden gegeven aan mensen die zich meestal decennia lang, vaak vrijwillig, hebben ingezet voor andere mensen. Het is in Nederland dus zo dat de regering en politici niet bepalen wie wel of geen lintje krijgt. Het komt vanuit de samenleving. En dat gegeven wordt dan beloond namens de Staat", legt Rijken uit. "Een koninklijke onderscheiding is dus neutraal en is daardoor ook geen politieke beslissing."

4. Wat betekent het volgens jou dat Faber weigert?

Hierdoor kan een precedent ontstaan, vertelt Rijken. "Het risico dat je nu krijgt, is dat er in de toekomst kabinetten zullen zijn en ministers zullen zijn die zeggen: 'Dit is in het verleden zo gegaan met mevrouw Faber, en deze persoon bevalt mij niet, dus ik ga daarvoor liggen en ik teken niet.' Dat kan nooit de bedoeling zijn van een neutrale staatsonderscheiding, die de koninklijke onderscheidingen toch zijn."

Betekent het dat deze mensen hun lintje niet krijgen? "Nee", zegt Rijken. "Het is namelijk zo dat een andere bewindspersonen ook kan tekenen. Dat zal gewoon ook gebeuren en deze vijf mensen krijgen gewoon een lintje."

Waarom het zo uitzonderlijk is dat Marjolein Faber als minister weigert handtekening te zetten voor koninklijke onderscheiding