Juist op de dag dat het RIVM voorzichtig positief is over de vaccinatiecijfers, maken ze zich in Den Haag grote zorgen. De vaccinatiegraad blijft daar dalen en er zijn tien gevallen van mazelen. Wethouder Hilbert Bredemeijer: "We zijn er nog lang niet."

Terwijl de landelijke vaccinatiecijfers het RIVM 'positief' stemmen, omdat het aandeel baby's en kleuters dat is gevaccineerd vrijwel gelijk is gebleven, worden in de stad Den Haag de wenkbrauwen opgetrokken. "Hier kun je niet het woord 'positief' op plakken", zegt wethouder jeugd Hilbert Bredemeijer. "Deze cijfers zijn gewoon erg zorgwekkend en zelfs levensgevaarlijk."

'Nog lang niet op de norm'

In zijn stad nam de vaccinatiegraad voor het vierde jaar op rij af. Voor de Haagse zuigelingen geldt dat 80,6 procent gevaccineerd is tegen difterie, kinkhoest, tetanus en polio (DKTP). Voor de bof, mazelen en rode hond (BMR) is dat 83,0 procent.

Het RIVM hanteert een zogenoemde veilige vaccinatiegraad van minimaal 95 procent. Maar onder schoolkinderen in de stad ligt de vaccinatiegraad zelfs onder de 70 procent, vertelt Bredemeijer. "Het is weer gedaald en we zijn nog lang niet op die norm die we moeten hebben om elkaar veilig te houden."

Mazelenuitbraak

"De afgelopen dagen zien we ook weer een aantal uitbraken van mazelen in Den Haag", vertelt de wethouder. Op dit moment zijn er in zijn stad tien mazelengevallen bekend. Het gaat om een basisschool in het centrum van Den Haag. Zorgwekkend, omdat de ziekte zo enorm besmettelijk is.

"Die tien meldingen zijn allemaal van kinderen één school, dus daar is meteen actie op ondernomen. De GGD is erbij betrokken en ouders kunnen ter plekke hun kind laten vaccineren als dat nog niet is gebeurd."

Twee groepen

Bredemeijer ziet duidelijk twee groepen waar zorgen over zijn als het om de vaccinaties uit het Rijksvaccinatieprogramma gaat. Aan de ene kant zijn dat mensen met een migratieachtergrond, die zich om culturele of religieuze redenen niet laten vaccineren. "Daar is veel onwetendheid en is nog grote winst te behalen."

Daarnaast ziet hij de laatste jaren een nieuwe groep van hoogopgeleide mensen die sceptisch staan tegenover de wetenschap. "Die geloven dus eerder in desinformatie dan in wetenschappelijke informatie." Dat maakt het ook een ingewikkelde doelgroep, vertelt hij. "We zien daar eigenlijk een verharding van het gesprek, het is een erg moeilijk onderwerp geworden."

Inlopen en prikken

De wethouder wil het vaccineren in zijn stad laagdrempeliger maken. "Het is heel belangrijk om overal waar je denkt dat je geprikt zou kunnen worden, dat het daar ook kan. Dat je dus niet eerst een brief krijgt, een afspraak moet maken en dan precies op het juiste moment moet komen. Nee, je moet gewoon kunnen inlopen en een prik krijgen. Zoals we nu bijvoorbeeld op scholen gaan doen."

Daarnaast vindt hij dat er een grote landelijke campagne nodig is. "Dat vind ik het allerbelangrijkste, om echt te laten zien waar we dit voor doen. We doen het voor de gezondheid van onze kinderen en voor de gezondheid van andermans kinderen. En dat moet veel duidelijker worden."

Noodklok luiden helpt

En dan helpt het dus niet om een vaccinatiegraad onder de norm 'positief' te noemen, stelt hij. "Wat echt helpt, is dat ook de Rijksoverheid zegt: 'Dit is niet positief, dit is zorgwekkend en we moeten aan de bak.'"

Hij vindt de RIVM niet alarmerend genoeg. Zorgelijk, vindt hij, want aandacht en urgentie werkt. "Wij hebben een aantal maanden geleden heel expliciet de noodklok geluid in Den Haag en toen zag je meteen in die maand daarna een forse stijging van het aantal vaccinaties. We zagen toen 50 procent meer vaccinaties voor mazelen en 50 procent meer voor kinkhoest."

Asielzoekers die in een ander Europees land zijn aangekomen, mogen hier worden geweigerd door de IND. Als ze na 1,5 jaar niet zijn teruggestuurd, mogen ze blijven. "Er zijn in ons land heel veel mensen die deze mensen helpen onderduiken."

Mohammad uit Iran is opgelucht. Hij heeft van zijn advocaat te horen gekregen dat de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) zijn asielprocedure in behandeling heeft genomen. Hij is een politieke vluchteling en loopt gevaar in zijn geboorteland. Hij moest volgens de Dublinverordening zijn asielaanvraag eigenlijk in Kroatië afwachten.

'Ik wilde niet terug naar Kroatië'

Daar werd hij, voordat hij bijna 2 jaar geleden in Nederland aankwam, door de Kroatische politie opgepakt en voor het eerst geïdentificeerd. Toen hij vervolgens naar Nederland doorreisde en bij de IND asiel aanvroeg, kreeg hij daar te horen dat ze zijn aanvraag niet in behandeling zouden nemen.

"Ik moest terug naar Kroatië", vertelt Mohammad. "Daar zouden ze mijn asielaanvraag in behandeling nemen. Maar ik wilde niet terug naar Kroatië. Ik heb hier in Nederland familie wonen en ben nierpatiënt. Hier heb ik mensen die mij kunnen helpen, in Kroatië niet."

Dublinverordening

De Dublinverordening bepaalt dat het land waar een vreemdeling Europa binnenkomt, verantwoordelijk is voor de behandeling van zijn of haar asielverzoek. Deze regels werden in 2003 ingevoerd om te voorkomen dat asielzoekers Europa rondreizen om in verschillende lidstaten een procedure te beginnen. Maar ook om te zorgen dat niet ieder land zijn handen van een zaak af kan trekken.

Zodra iemand in Nederland asiel aanvraagt, wordt in verschillende databases gecontroleerd of diegene eerder in een andere EU-lidstaat is geweest. Als dat zo is, gaat de IND niet verder met de asielprocedure. Nederland verzoekt de andere lidstaat dan om de asielzoeker terug te nemen. Dat wordt een 'Dublinclaim' genoemd.

Lastig in de praktijk

Vervolgens heeft de andere lidstaat 2 maanden om op dat verzoek in te gaan. Is er na die periode nog geen reactie, dan geldt: wie zwijgt, stemt toe. De asielzoeker kan dan worden overgedragen.

Dat is de bedoeling, zegt universitair docent migratierecht Mark Klaassen, maar de praktijk is vaak anders. "De Dublinverordening werkt tussen lidstaten, en de effectiviteit hangt dus af van de bereidwilligheid van de verschillende landen. In de praktijk komt er van de Dublinregels niet veel terecht, omdat het andere land niet meewerkt. Of omdat de asielzoeker niet meewerkt."

Een op zes Dublinclaims ingewilligd

Dat blijkt ook uit cijfers die EenVandaag bij de IND heeft opgevraagd. Slechts één op de zes Dublinclaims die Nederland in de afgelopen 5 jaar heeft gedaan, heeft geleid tot overdracht van een asielzoeker naar een ander land.

Het valt op dat er tussen de verschillende lidstaten grote verschillen zijn in bereidwilligheid. Zo neemt Duitsland asielzoekers bij bijna de helft van de claims daadwerkelijk terug, terwijl Italië nauwelijks op dit soort verzoeken reageert. In de afgelopen 3 jaar is geen enkele asielzoeker vanuit Nederland teruggestuurd naar Italië, ondanks de ruim 4.000 verzoeken die er zijn gedaan.

Termijn van 1,5 jaar

Daar kunnen asielzoekers gebruik van maken. 'Dublin' houdt een land namelijk niet voor eeuwig verantwoordelijk voor de opvang: als iemand na 18 maanden niet is overgedragen aan de verantwoordelijke lidstaat, verloopt de claim en kan hij of zij alsnog ergens anders een asielprocedure beginnen.

Klaassen: "Je ziet bij de cijfers vaak staan: 'Met onbekende bestemming vertrokken.' Dat zijn mensen die uit de asielzoekerscentra zijn vertrokken en uit het zicht van de overheid zijn geraakt. In de Dublinverordening staat dat na 18 maanden de Dublinclaim vervalt. Als iemand dan nog niet naar het land van aankomst is teruggestuurd, kan Nederland niet langer iemand weigeren. En wordt dan alsnog verantwoordelijk voor de asielprocedure."

Asielzoekers duiken onder

Volgens asieladvocaat Sonya Taheri weten veel asielzoekers precies hoe dat werkt, en anticiperen ze er ook op. "Ze hebben een paar maanden om een netwerk op te bouwen. Dan vertel ik ze op een zeker moment: het is nu het moment om uit het centrum te vertrekken. Dan duiken ze onder."

"Er zijn veel mensen in Nederland die deze groep willen helpen, omdat ze begrijpen dat ze hier willen blijven", ziet Taheri. "Omdat ze hier familie hebben, of omdat de landen waar ze naar terug moeten veel slechtere omstandigheden hebben."

Organisaties helpen 'Dubliners'

EenVandaag sprak meerdere kerkelijke organisaties die deze 'Dubliners' helpen. Geen van de organisaties wil hiermee in de publiciteit treden. Ze geven aan kwetsbare asielzoekers te helpen om die 18 maanden door te komen, en zo te voorkomen dat ze op straat moeten zwerven.

De gemeente Amsterdam helpt een deel van deze groep asielzoekers in hun opvang voor ongedocumenteerden. "We willen voorkomen dat kwetsbare mensen op straat moeten slapen, want dat is het alternatief", zegt verantwoordelijk wethouder Rutger Groot Wassink. "Dat vinden wij voor die mensen onwenselijk, en het zorgt uiteindelijk voor meer overlast voor de stad."

Drie jaar ook overbruggen

Groot Wassink maakt zich zorgen over de nieuwe regels die volgend jaar zomer van kracht gaan. Dan wordt de termijn voordat een Dublinclaim vervalt 3 jaar in plaats van 18 maanden. "Dat zal betekenen dat mensen nog langer in de illegaliteit moeten leven, met alle gevolgen van dien. Wij zien als gemeente in de praktijk wat het gevolg is van regels die niet goed werken."

Asieladvocaat Taheri maakt zich er geen zorgen over dat asielzoekers die hier willen blijven met een Dublinclaim die 3 jaar niet zullen weten te overbruggen. "Er zijn hele Facebookgroepen waarin mensen in het geheim mensen tijdelijk opvangen. Het zal misschien net wat lastiger worden, maar mensen laten zich niet zo gemakkelijk afschrikken als ze duidelijk hun toekomst in Nederland voor zich zien."

De teelt van lelies op landbouwgrond in het Gelderse Lochem veroorzaakt grote onrust. Bewoners zijn bang dat de bestrijdingsmiddelen die daarbij gebruikt worden, schadelijk zijn voor hun gezondheid. Omwonenden hopen dat de teelt verboden wordt.